Zespół pałacowy w Granowie
52°13′09″N 16°31′42″E/52,219167 16,528333 nr rej. 1780/A z 24.01.1979 (pałac)385/A z 25.11.1968 (stary dwór)[1] | |
 Pałac w Granowie (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Kolejowa 43, ul. Stawowa |
| Typ budynku |
pałac |
| Rozpoczęcie budowy |
koniec XVIII w. |
| Ważniejsze przebudowy |
XIX/XX w. |
| Kolejni właściciele |
Działyńscy |
Położenie na mapie gminy Granowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
| 52°13′09″N 16°31′42″E/52,219167 16,528333
| |
Zespół pałacowy w Granowie – zabytkowy zespół pałacowy położony w środkowej części wsi Granowo.
Starszą część założenia stanowi parterowy dwór z wystawką nad wejściem z końca XVIII wieku[3], na planie prostokąta, po północnej stronie zespołu pałacowego[4]. Pokrycie stanowi łamany dach polski[3]. Po budowie nowego dworu został przebudowany w latach 20. XIX wieku na oficynę[4]. Był jeszcze później kilkukrotnie przebudowywany[4]. Dach został w latach 70. XX wieku pokryty eternitem[4], przy czym zalecenia konserwatorskie wskazywały na konieczność przywrócenia gontu[4]. W okresie powojennym właścicielem był Rolniczy Kombinat Spółdzielczy w Granowie, który miał w nim siedzibę administracji[4].
Nowszy pałac pochodzi z III ćwierci XIX wieku[5] i ma skomplikowaną bryłę, zbliżoną planem do litery H ze względu na późniejsze dobudówki[3][2][5]. W jeden z narożników wkomponowano kaplicę[3]. Dodatkowym urozmaiceniem jest wsparty na dwóch parach kolumn balkon nad gankiem[2]. Jest budynkiem parterowym z niskim piętrem[2].
Park dworski powstał ok. 1861-1879[6] i został prawdopodobnie założony przez Adama Tytusa Działyńskiego[2]. Od strony północnej i wschodniej jest ograniczony alejami grabowymi[2]. Tylko nieliczne drzewa są iglaste[2]. Najgrubszym drzewem jest buk o obwodzie ok. 390 cm[7]. Nie zachował się ogród warzywno-owocowy[2]. Sąsiedni staw i jego otoczenie zostały zrewitalizowane w 2004 roku[2].
Majątkami Olgierda Czartoryskiego zarządzał od 1910 pełnomocnik Stanisław Gutsche, który w 1932 wydzierżawił go od Wacława Dróżyńskiego[6]. 23 października 1946 majątek uległ nacjonalizacji i parcelacji[6].
W 1968 dawny dwór (oficynę) wpisano do rejestru zabytków[1]. Od 1979 ochroną jest objęta również część pałacowa i park[1], wówczas bardzo zaniedbane[6]. Remont podjęto po 1990 roku[5]. W budynku dworu mieści się Gminna Biblioteka Publiczna i Gminny Ośrodek Kultury[2], choć wcześniej pełnił również funkcje mieszkalne[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 37 [dostęp 2023-09-30].
- ↑ a b c d e f g h i j Pałac w Granowie [online], www.granowo.pl [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ a b c d Marcin Libicki, Piotr Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, wyd. 3, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2003, s. 126, ISBN 83-7301-243-5.
- ↑ a b c d e f Tadeusz Talarczyk, Dwór. Karta biała zabytku, zabytek.pl, 1988 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ a b c Hanna Wieczorkiewicz, Park. Karta biała zabytku [online], zabytek.pl, 15 maja 1990 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ a b c d e Marian Dominas, Stanisław Kujawa, Park. Karta biała zabytku, zabytek.pl, 1980–1981 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
- ↑ Paweł Anders, Grodzisk Wielkopolski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, s. 54, ISBN 83-85811-26-5, OCLC 749137713.