Zlepne zapalenie pajęczynówki
| arachnitis adhesiva | |
 Schematyczne przedstawienie zlepnego zapalenia pajęczynówki | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
G03.9 |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| MeSH | |
Zlepne zapalenie pajęczynówki (łac. arachnitis adhesiva, arachnitis adhesiva circumscripta, ang. adhesive arachnoiditis, chronic leptomeningitis, arachnitis serosa circumscripta spinalis, chemical meningitis, intraspinal granulomatosis, chronic spinal meningitis, spinal arachnoiditis) – niespecyficzny proces zapalny pajęczynówki rdzenia kręgowego wywołany bodźcem zewnętrznym, prowadzący do powstania zrostów w przestrzeni podpajęczynówkowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zlepne zapalenie pajęczynówki zostało po raz pierwszy opisane przez niemieckiego lekarza Heinricha Quinckego w 1893 roku[1], w 1897 roku austriacki lekarz E. Schwarz opisał pierwszy przypadek spowodowany kiłą[2], w 1909 roku angielski chirurg Victor Horsley opisał przypadki spowodowane zabiegami operacyjnymi rdzenia[3], natomiast pierwsze przypadki niemające podłoża infekcyjnego opisali francuscy lekarze Charles Foix i Théophile Alajouanine[4][5][6]. Termin adhesive spinal arachnoiditis został po raz pierwszy użyty w 1927 roku przez amerykańskiego lekarza Byrona Stookeya[7][5][6].
Etiologia[edytuj | edytuj kod]
Choroba występuje po zabiegach operacyjnych rdzenia kręgowego, urazach rdzenia kręgowego, zapaleniu rdzenia kręgowego, zakażeniu rdzenia kręgowego, krwotoku podpajęczynówkowym oraz po podaniu substancji leczniczych lub środków kontrastujących[8][9]. Opisano również dwa przypadki rodzinnego zlepnego zapalenia pajęczynówki, w których nie zidentyfikowano czynnika wywołującego (2014)[potrzebna aktualizacja?][8][10].
Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]
Częstość występowania szacowana jest w przypadkach podawania substancji leczniczych lub środków kontrastujących na 1,2%[6]. Postać z klinicznie istotnymi objawami jest rzadka[5].
Obraz kliniczny[edytuj | edytuj kod]
Obraz kliniczny zwykle zależy od rozległości procesu chorobowego[5][6], natomiast nie ma związku pomiędzy wielkością urazu a rozległością zlepnego zapalenia pajęczynówki[6]. Pełnoobjawowa choroba rozpoczyna się od zespołu korzeniowego z dolegliwościami bólowymi nasilającymi przy ruchach, obserwowany jest wzrost ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, następnie dołączają się objawy uszkodzenia w większym stopniu nerwów ruchowych niż czuciowych, pod postacią niedowładu spastycznego lub wiotkiego z zaburzeniami czynności zwieraczy (nietrzymaniem moczu i stolca)[5][6].
| Postać | Liczba zajętych segmentów rdzenia |
Objawy | Częstość występowania |
|---|---|---|---|
| zlokalizowane | niewielki | brak | częste |
| segmentowe | jeden | objawy o różnym nasileniu | rzadko |
| rozlane | kilka | pełnoobjawowy | bardzo rzadko |
Diagnostyka różnicowa[edytuj | edytuj kod]
Zlepne zapalenie pajęczynówki należy różnicować z rdzeniową torbielą pajęczynówki, ropniem kanału kręgowego oraz guzem rdzenia kręgowego[6]. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie obrazowania metodą rezonansu magnetycznego[5][6].
Leczenie[edytuj | edytuj kod]
Nie ma specyficznego leczenia zlepnego zapalenia pajęczynówki (2012)[potrzebna aktualizacja?][6]. Tekaloskopia (endoskopowe uwolnienie korzeni nerwowych ze zrostów) powoduje zmniejszenie dolegliwości bólowych u pacjentów ze zlepnym zapaleniem pajęczynówki po zabiegach operacyjnych[6][11] (przy braku długotrwałej obserwacji)[6].
Rokowanie[edytuj | edytuj kod]
Rokowanie co do życia jest dobre, natomiast co do wyleczenia jest złe[5]. Nie obserwuje się zmian w stanie neurologicznym oraz w poziomie dolegliwości bólowych w wieloletnich obserwacjach niezależnie od zastosowanego postępowania[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Heinrich Quincke: Über memingitis serosa. Leipzig: Breitkopf und Härtel, 1893, s. 655–694, seria: Sammlung Klinischer Vorträge. Neue Folge, Innere Medicin, nr 23.
- ↑ E. Schwarz. Syphilitische Myelomeningitis mit Hölenbildung im Rückenmarke und besorden degenerativen Veränderungen der Neuroglia. „Wiener klinische Wochenschrift”. 10, s. 177, 1897.
- ↑
V. Horsley. A Clinical Lecture on Chronic Spinal Meningitis: Its Differential Diagnosis and Surgical Treatment. „British Medical Journal”. 1 (2513), s. 513–517, 1909. PMID: 20764325. PMCID: PMC2318377.
- ↑ C. Foix, T. Alajouanine. La Myélite nécrotique subaiguë. Myélite centrale angio-hypertrophique à évolution progressive, paraplégie amyotrophique lentement ascendante, d’abord spasmodique, puis flasque, s’accompagnant de dissociation albuminocytologique. „Revue neurologique”. 2, s. 1–42, 1926.
- ↑ a b c d e f g h i Balamurugan Mangaleswaran: Spinal Arachnoiditis. W: Textbook of Contemporary Neurosurgery. Vincent A. Thamburaj (red.). T. 1–2. New Dehli: JP Medical, 2012, s. 1538–1543. ISBN 978-93-5025-239-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Kazimierz Tomczykiewicz, Adam Stępień, Jacek Staszewski, Marta Sadowska i inni. Zlepne zapalenie pajęczynówki o piorunującym przebiegu. „Neurologia i Neurochirurgia Polska”. 46 (4), s. 407–410, 2011. DOI: 10.5114/ninp.2012.30275.
- ↑ Byron Stookey. Adhesive spinal arachnoiditis simulating spinal cord tumor. „Archives of Neurology & Psychiatry”. 17 (2). s. 151–178. DOI: 10.1001/archneurpsyc.1927.02200320003001.
- ↑ a b V. Pasoglou, N. Janin, M. Tebache, T.J. Tegos i inni. Familial adhesive arachnoiditis associated with syringomyelia. „American Journal of Neuroradiology”. 35 (6), s. 1232–1236, 2014. DOI: 10.3174/ajnr.A3858. PMID: 24481329.
- ↑ G. Rahmathulla, K. Kamian. Compressive Cervicothoracic Adhesive Arachnoiditis following Aneurysmal Subarachnoid Hemorrhage: A Case Report and Literature Review. „Journal of Neurological Surgery Reports”. 75 (1), s. e56–e61, 2014. DOI: 10.1055/s-0033-1363506. PMID: 25083391. PMCID: PMC4110125.
- ↑ R.J. Duke, S.A. Hashimoto. Familial spinal arachnoiditis. A new entity. „Archives of Neurology”. 30 (4), s. 300–303, 1974. DOI: 10.1001/archneur.1974.00490340028005. PMID: 4816834.
- ↑ A.A. Kashcheev, S.O. Arestov, A.O. Gushcha. Flexible endoscopy in surgical treatment of spinal adhesive arachnoiditis and arachnoid cysts. „N.N. Burdenko Journal of Neurosurgery”. 77 (5), s. 44–55, 2013. PMID: 24564085.
