Ługomowicze
53°53′41″N 25°57′28″E/53,894722 25,957778| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
144 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1595 |
| Kod pocztowy |
231365 |
| Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 53°53′41″N 25°57′28″E/53,894722 25,957778
| |
.jpg)
Ługomowicze (biał. Лугамавічы; ros. Лугомовичи, również Łogumowicze[1][2][3][4]) – wieś na Białorusi, w rejonie iwiejskim obwodu grodzieńskiego, około 13 km na wschód od Iwia.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Około 1250 roku bojarzyn Kijan, przyjąwszy chrzest, ufundował kościół i klasztor dominikanów w Lubczu i nadał im Ługomowicze. Ługomowicze należały do starostwa dudzkiego. W XVII wieku dobra te były własnością: Jana Karola Chodkiewicza (1608), Teodora Denhoffa (1653), Mariana Wołłowicza, Kazimierza Horbaczewskiego (1665), Zamoyskich, Paców i Bujnickich. W 1789 roku majątek ten nabyli Hieronim i Barbara z Sulistrowskich Zienkiewicze. Po rozbiorach caryca Katarzyna wydzieliła ze starostwa dudzkiego dobra Ługomowicze i w 1796 roku nadała je niejakiemu Rachmanowi. Ten, skonfliktowawszy się z sąsiadami[5], dwa lata później sprzedał majątek Korsakowi, który w 1800 roku odsprzedał go Samuelowi Wołk-Łaniewskiemu (1768–1851), który komasował okoliczne majątki, m.in. Lazduny i Gieranony. Samuel Wołk był doskonałym gospodarzem, ale był znany z surowości wobec poddanych. Mówił o nim Gerwazy w VII księdze Pana Tadeusza Adama Mickiewicza:
Wszakże to Dobrzyńscy sami
Bili się na zajeździe myskim z Moskalami,
Których przywiódł jenerał ruski Wojniłowicz
I łotr, przyjaciel jego, pan Wołk z Ługomowicz;
Pamiętacie, jak Wołka wzięliśmy w niewolę,
Jak chcieliśmy go wieszać na belce w stodole,
Iż był tyran dla chłopstwa, a sługa Moskali;
Ale się chłopi głupi nad nim zlitowali!
(Upiec go muszę kiedyś na tym Scyzoryku).
Samuel Wołk-Łaniewski mieszkał tu do śmierci. Podzielił majątek między 3 wnuczki. Ługomowicze dostały się córce jego syna Ignacego (1794–1836), Weronice (1823–1891) zamężnej za Oskarem Korwin-Milewskim (~1820–?) i następnie ich synowi Hipolitowi, właścicielowi siedmiu tysięcy dziesięcin ziemi[2][3][5].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Ługomowicze, wcześniej należące do powiatu oszmiańskiego województwa wileńskiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie ujezdu oszmiańskiego guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. Były siedzibą gminy[1]. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Ługomowicze wróciły do Polski, były siedzibą gminy Ługomowicze w powiecie wołożyńskim województwa nowogródzkiego. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[1][4][5][6].
W roku 1866 mieszkańców katolików 123, prawosławny 1, starozakonnych 6[7].
W 1921 roku we wsi mieszkały 274 osoby, z czego 5 wyznania prawosławnego (reszta – katolicy), natomiast w folwarku – 45 osób (w tym 9 prawosławnych)[8]. W 1999 roku w Ługomowiczach mieszkały 172 osoby, a w 2009 – 111 osób[9].
Nieistniejący dwór[edytuj | edytuj kod]
Wołłkowie i Milewscy mieszkali w obszernym, drewnianym, parterowym dworze. Był to budynek wzniesiony na planie prostokąta, przykryty wysokim, czterospadowym dachem gontowym. Główne wejście było w formie portyku o sześciu kolumnach wspierających trójkątny szczyt z tarczą zegarową pośrodku[3].
Dwór był zamieszkany przez właścicieli do 1880 roku, kiedy Hipolit przeniósł siedzibę majątku do nowo wybudowanego pałacu w Łazdunach[3].
Przed domem rozciągał się wielki, porośnięty trawą dziedziniec, a za domem był stary ogród „fruktowy”. Na wprost domu stała drewniana kaplica z ośmioboczną wieżyczką[3].
Po dworze nic nie zostało. Stoją pojedyncze stare drzewa z parku, zachował się prawdopodobnie jeden z budynków gospodarczych[6].
Majątek Ługomowicze został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Łogumowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 681.
- ↑ a b Łogumowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 269.
- ↑ a b c d e f Łogumowicze, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 191–192, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b Łogumowicze na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-03].
- ↑ a b c Czesław Jankowski, Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, t. 3, Petersburg: Księgarnia K. Grendyszyńskiego, 1898, s. 46–51 [dostęp 2017-12-03].
- ↑ a b Лугомовичи na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-12-03]. (ros.).
- ↑ Ługomowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 804.
- ↑ Skorowidz miejscowości RP opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 roku. T. 7, część 1: Województwo nowogrodzkie. Warszawa: 1923, s. 87. [dostęp 2017-12-03].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-12-03]. (ros.).