Ślimakojad żółtooki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ślimakojad żółtooki
Helicolestes hamatus[1]
(Temminck, 1821)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Helicolestes[2]
Bangs & T. E. Penard, 1918

Gatunek

ślimakojad żółtooki

Synonimy
  • Falco hamatus Temminck, 1821
  • Rostrhamus hamatus (Temminck, 1821)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ślimakojad żółtooki[4] (Helicolestes hamatus) – gatunek drapieżnego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Występuje w Ameryce Południowej i we wschodniej Panamie. Gatunek słabo poznany, niezagrożony wyginięciem.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Ilustracja z 1770 roku opublikowana w Nouveau recueil de planches coloriées d’oiseaux

Takson po raz pierwszy opisany przez Temmincka w 1821 roku pod nazwą Falco hamatus[5]. Jako lokalizację holotypu autor wskazał Brazylię[5]. Wcześniej umieszczany w rodzaju Rostrhamus, jednak niektórzy autorzy zasugerowali ponowne umieszczenie go w monotypowym rodzaju ze względu na różnice w stylu lotu, odgłosów, zachowań rozrodczych i siedlisk od pozornie podobnego do niego ślimakojada czerwonookiego (Rostrhamus sociabilis)[6][7]. Zmiany te zostały zaakceptowane przez AOU[8] oraz SACC[9]. Nazwa rodzajowa pochodzi od słów helikos (ἑλικος) oznaczającego w greckim muszlę ślimaka oraz lēistēs (λῃστης) oznaczającego w języku greckim złodzieja. Nazwa gatunkowa hamatus oznacza w łacinie zakrzywiony, haczykowaty. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[10][11].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Skrajnie wschodnia Panama przez północną i wschodnią Kolumbię do zachodniej i północno-wschodniej Wenezueli, Surinamu i Gujany Francuskiej[11][10]; również na południe przez amazońską część Brazylii do wschodniego Peru i Boliwii (departamenty Pando i Beni)[11][3][12]. Granice zakresu występowania są słabo udokumentowane, po części ze względu na mylenie go ze ślimakojadem czerwonookim[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 35–41 cm, masa ciała samca 377–448 g, samicy 367–485 g[13], rozpiętość skrzydeł 80–90 cm[11]. Pozostałe wymiary (w mm) przedstawia tabela[13]:

Skrzydło Ogon Dziób Skok
♂ 265–284;
♀ 272–288 		♂ 113–137;
♀ 117–142 		♂♀ 29–35 ♂♀ 41–46

Masywny ptak z szerokimi, okrągłymi końcówkami skrzydeł oraz kwadratowym ogonem, który ledwo wystaje zza skrzydeł podczas lotu[11]. Czarny haczykowaty dziób długi i cienki. Upierzenie koloru łupkowoszarego, ogon czarny. Tęczówka koloru pomarańczowo-żółtego, nogi, woskówka i naga skóra na twarzy koloru od żółto-pomarańczowego do pomarańczowo-czerwonego[11]. Od samców ślimakojada czerwonookiego różnią się kolorem oczu, ciemniejszym zadem, szerszymi skrzydłami i znacznie krótszym ogonem[13]. Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy przejawiający się nieznacznie większymi rozmiarami samic. Młodociane osobniki podobne do dorosłych, ale na ogonie znajdują się dwa białe paski oraz końcówki[11].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Środowisko[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje zalane brzegi lasów, np. wokół płytkich lagun i osuszających się zalanych obszarów[11]. Spotykany też w lasach deszczowych, na skraju bagien, zwłaszcza w lasach typu várzea[13], a także stojących lagunach i zalesionych plantacjach, do wysokości 750 m n.p.m.[11] Na obszarze Cocha Cashu Manu National Park w Peru, widywano go polującego w gęstych, krzewiastych obszarach znajdujących się wzdłuż krawędzi bagien[14]. Widywany regularnie, kiedy niewysoko szybuje w grupach liczących do 10 osobników[13][14].

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Żywi się głównie ślimakami z rodzaju Pomacea[11]. Wydobywa części miękkie ślimaka poprzez przebicie muszli i przecięcie jego wrzecionowatych mięśni w miejscu ich przylegania do muszli[11]. W Brazylii zaobserwowano, że na 8% jego diety składają się kraby z gatunku Dilocarcinus dentatus[15].

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Sezon rozrodczy słabo poznany. W Wenezueli i Gujanie gniazduje od czerwca do października, w czasie pory deszczowej[11]. Na początku lipca w północno-wschodnim Peru znaleziono gniazdo z jajami, natomiast pod koniec lipca zaobserwowano gniazdo we wschodnim Ekwadorze[13]. Gniazda znajdują się około 1 km od siebie[11]. Gniazdo zbudowane z cienkich patyków znajduje się na drzewach, konarach w zalanych lasach galeriowych lub plantacjach kawy średnio na wysokości 14 m (zaobserwowano je również na 18 m[16], 20 m[13] oraz 25 m[17])[11]. Monogamiczna para może spędzić ze sobą całe życie[18]. W gnieździe znajdują się 2 jaja (ewentualnie 3[13]). Okres inkubacji trwa około 30 dni[11]. U piskląt po wylęgnięciu spód ciała jest koloru brązowego; dół z białymi plamami[11]. Pierzenie trwa 35 dni, do lotu młode ptaki są zdolne po upływie 40 dni[11]. W wysiadywaniu i wychowie młodych biorą udział obydwoje rodzice.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[3]. Całość populacji szacuje się na 1000–10 000 osobników, co mniej więcej równa się 670–6700 dojrzałych ptaków[12]. Trend liczebności populacji jest spadkowy[3]. Zagrożenia dla tego gatunku są słabo poznane i wymagają badań[11]. Być może podatny jest na wylesianie i degradacje jego środowiska[11]. Zagrożeniem również może być wyspecjalizowana dieta[11] tego ptaka.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Helicolestes hamatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Helicolestes, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-11-29] (ang.).
  3. ↑ a b c d BirdLife International, Helicolestes hamatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2014, wersja 2014.4 [dostęp 2014-11-29] (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-16].
  5. ↑ a b C. J. Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. Strasburg: Chez Legras Imbert et Comp., 1821, s. 149-150. (fr.).
  6. ↑ . Wetmore. The birds of the Republic of Panama. Part I. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 150, s. 1-483, 1962. (ang.). 
  7. ↑ J. M. Thiollay: Family Accipitridae (Hawks and Eagles). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 117. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
  8. ↑ R. C. Banks, R. T. Chesser, C. Cicero, J. L. Dunn, A. W. Kratter, I. J. Lovette, P. C. Rasmussen, J. V. Remsen, Jr., J. D. Rising, D. F. Stotz, K. Winker. Forty-ninth Supplement to the American Ornithologists' Union Check-List of North American Birds. „The Auk”. 125 (3), s. 761, 2008. DOI: 10.1525/auk.2008.9708. (ang.). 
  9. ↑ Remsen, J. V., Jr., J. I. Areta, E. Bonaccorso, S. Claramunt, A. Jaramillo, J. F. Pacheco, M. B. Robbins, F. G. Stiles, D. F. Stotz, K. J. Zimmer: A classification of the bird species of South America. Version: 4 November 2020. American Ornithologists' Union. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  10. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u R. O. Bierregaard, Jr., G. M. Kirwan: Slender-billed Kite (Helicolestes hamatus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
  12. ↑ a b S. Butchart, J. Ekstrom, M. Harding: Slender-billed Kite Helicolestes hamatus. BirdLife International. [dostęp 2014-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-05)].
  13. ↑ a b c d e f g h James Ferguson-Lees, David A. Christie: Raptors of the World. Londyn: Christopher Helm, 2001, s. 366. ISBN 0-618-12762-3. (ang.).
  14. ↑ a b Slender-billed Kite Helicolestes hamatus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2014-11-29]. (ang.).
  15. ↑ H. Sick: Birds in Brazil: A Natural History. Princeton: Princeton University Press, 1993. ISBN 0-691-08569-2. (ang.).
  16. ↑ A. J. Begazo, T. H. Valqui. Birds of Pacaya-Samiria National Reserve with a new population (Myrmotherula longicauda) and new record for Peru (Hylophilus semicinereus). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 118 (3), s. 161, 1998. (ang.). 
  17. ↑ H. F. Greeney, R. A. Gelis, R. White. Notes on breeding birds from an Ecuadorian lowland forest. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 124 (1), s. 28-37, 2004. (ang.). 
  18. ↑ S. R. Beissinger, B. T. Thomas, S. D. Strahl. Vocalizations, food habits, and nesting biology of the Slender-billed Kite, with comparisons to the Snail Kite. „Wilson Bulletin”. 100 (4), s. 604-616, 1998. (ang.). 

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ślimakojad_żółtooki&oldid=68890833”