Święty Gotard (Poznań)
52°24′35″N 16°56′12″E/52,409639 16,936806| Część Poznania | |
 Plac przed kościołem podominikańskim będący możliwą pozostałością założenia osady | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Data założenia |
połowa XII w. |
| W granicach Poznania |
od 1253 |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°24′35″N 16°56′12″E/52,409639 16,936806
| |
Święty Gotard – osada przedlokacyjna, która istniała na terenie lokowanego w 1253 lewobrzeżnego Poznania. Obecnie nazwa zanikła. Osada w żadnych źródłach nie nosiła nazwy miasta, a mieszkańców nigdzie nie określono jako mieszczan (cives)[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada rozwijała się od połowy XII wieku w rejonie obecnego kościoła i klasztoru dominikańskiego. Miała regularną zabudowę i była stosunkowo ludnym ośrodkiem. Zamieszkiwali ją przede wszystkim rzemieślnicy trudniący się produkcją metalurgiczną i garncarską. Mogła mieć także charakter targowy, ponieważ w pobliżu znajdowała się przeprawa przez Wartę prowadząca ku Ostrowowi Tumskiemu, a zatem Poznaniowi przedlokacyjnemu. W centrum osady istniał kościół św. Gotarda[2], który po 1244 został zburzony (parafię przeniesiono na Święty Wojciech[2]), a w jego miejscu postawiono okazalszy klasztor dominikański z fundacji książęcej Przemysła I[3] i Bolesława Pobożnego[4]. Spowodowało to kolejny etap rozwoju osady i jej powiększenie, jednak na krótko, ponieważ w 1253 nastąpiła lokacja lewobrzeżnego Poznania na prawie magdeburskim i Święty Gotard znalazł się wewnątrz murów[1].
Plan miasta lokacyjnego jest w rejonie dawnej osady zdeformowany (wybrzuszony) i nie stanowi przez to jako całość owalu. Pozostałością osady było poszerzenie ulicy przed frontem kościoła Dominikanów, a także przy jego południowej elewacji. Na planach XVIII-wiecznych i późniejszych (m.in. z 1803) widać dwa lub trzy płytkie bloki zabudowy o zupełnie odmiennych proporcjach niż okoliczne. Istniało też wówczas nieregularne, ukośne przejście między budynkami[1].
Z osady prowadziła droga ku północnemu zachodowi, w kierunku pobliskiego Świętego Wojciecha i dalej na Winiary[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- kościół św. Wojciecha w Poznaniu – parafialny po likwidacji kościoła św. Gotarda
- Złota Góra – wzgórze w rejonie osady
- Święty Wojciech, Święty Marcin – inne przedlokacyjne osady poznańskie o podobnym źródłosłowie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 1, PWN, Warszawa-Poznań, 1988, s.165-167, 175, ISBN 83-01-08194-5
- ↑ a b Marcin Libicki, Poznań – przewodnik, Piotr Libicki (ilustr.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 114, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402.
- ↑ Atlas architektury Poznania, Janusz Pazder (red.), Aleksandra Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 291, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366.
- ↑ Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz Pazder (oprac.), Jerzy Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 127, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344.