Łużnik (roślina)

Łużnik
	; Nitraria schoberi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	łużnikowate
Rodzaj	łużnik
	Nazwa systematyczna
	Nitraria Linnaeus; Syst. Nat. ed. 10. 1044, 1369. 7 Jun 1759
	Typ nomenklatoryczny
	N. schoberi Linnaeus
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łużnik (Nitraria) – rodzaj roślin z rodziny łużnikowatych (Nitrariaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od 5 do 12 gatunków^[4]. Występują na glebach słonych na terenach pustynnych od północnej Afryki i południowo-wschodniej części Europy, po Pakistan, Chiny i wschodnią Syberię, jeden gatunek (N. billardierei) rośnie w południowo-zachodniej Australii^[4]^[2]^[5].

Rośliny te lokalnie są spożywane (np. na Syberii i w Australii)^[6]. Owoce gatunku australijskiego, których owocnia jest bogata w sól, są chętnie zjadane przez emu, co znacząco przyczynia się do rozprzestrzeniania gatunku (nasiona łatwiej kiełkują po przejściu przez przewód pokarmowy tego ptaka)^[4]. Ponieważ łużniki gromadzą w komórkach chlorek sodu, po spaleniu z popiołu tych roślin pozyskuje się sól kuchenną. Sadzi się je także w celu zapobiegania erozji, a drewniejące pędy używane są jako opał^[6]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Krzewy osiągające od 0,5 do 2 m wysokości. Pędy pokładające się i płożące, nieco gruboszowate, czasem kolczaste i na końcach kolczasto zaostrzone^[7].

Liście: Ulistnienie skrętoległe, nierzadko liście skupione w pęczkach, ogonkowe lub niemal siedzące. Przylistki okazałe, trwałe lub wcześnie opadające. Blaszki pojedyncze, gruboszowate, z kilkoma ząbkami na szczycie^[7].

Kwiaty: Promieniste i obupłciowe^[6], wyrastają pojedynczo lub w wierzchotkach. Działki kielicha w liczbie 5, są trwałe i mięsiste. W takiej samej liczbie występują wolne, białe lub żółtawozielone płatki korony. Pręciki występują w liczbie 10 lub 15. Zalążnia dolna, powstaje z 2 do 6 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedynczy słupek zwieńczony jest jajowatym znamieniem^[7].
Owoce: Mięsiste, jednonasienne pestkowce w kolorze czerwonym lub żółtym^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj w dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczany był zwykle do szeroko ujmowanej rodziny parolistowatych Zygophyllaceae^[4]^[7]. W systemie AP IV z 2016 rodzaj zaliczany jest do rodziny łużnikowatych Nitrariaceae obejmującej poza nim także rodzaje poganek Peganum i Tetradiclis. W niektórych wąskich ujęciach (np. w systemie Takhtajana) rodzina ta jest monotypowa, a dwa pozostałe rodzaje wyodrębniane są do własnych rodzin Peganaceae Takhtajan i Tetradiclidaceae Takhtajan^[2]^[7].

Wykaz gatunków (nazwy zweryfikowane według Plants of the World Online)^[5]

Nitraria billardierei DC.
Nitraria komarovii Iljin & Lava ex Bobrov
Nitraria pamirica L.I.Vassiljeva
Nitraria retusa (Forssk.) Asch.
Nitraria roborowskii Kom.
Nitraria schoberi L.
Nitraria sibirica Pall.
Nitraria sphaerocarpa Maxim.
Nitraria tangutorum Bobrov

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b Nitraria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-11].
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 631, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Nitraria L.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-11].
↑ ^a ^b ^c ^d Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365-366. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Nitrariaceae. [w:] Flora of china [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-11].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[ing-3] Nitraria. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-11].

[mabb-4] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 631, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[pow-5] Nitraria L.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-11].

[christenhusz-6] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365-366. ISBN 978-1-842466346.

[nitrariaceae-7] Nitrariaceae. [w:] Flora of china [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]