Łużnikowate
| ||
 Nitraria schoberi | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | mydleńcowce | |
| Rodzina | łużnikowate | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Nitrariaceae Lindley Intr. Nat. Syst. Bot.: 149. 27 Sep 1830[2] | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Nitraria L.[2] | ||
| Synonimy | ||
|
Peganaceae Takhtajan, Tetradiclidaceae Takhtajan[1] | ||
Łużnikowate (Nitrariaceae Lindl.) – rodzina roślin należąca do rzędu mydleńcowców. Do rodziny należą 3 rodzaje z 16 gatunkami występującymi zwykle na obszarach suchych, pustynnych w basenie Morza Śródziemnego, w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej, poza tym w Meksyku i Australii południowo-zachodniej. Należą tu rośliny jednoroczne, byliny i krzewy[1]. Niektóre gatunki łużnika (Nitraria) są lokalnie spożywane (np. na Syberii i w Australii). Ponieważ gromadzą w komórkach chlorek sodu, po spaleniu, z ich popiołu pozyskuje się sól. Rośliny te sadzi się także w celu zapobiegania erozji, a drewniejące pędy używane są jako opał. Poganek rutowaty zawiera harminę będącą substancją psychoaktywną. Gatunek stosowany jest w ziołolecznictwie, jako afrodyzjak i halucynogen. Z nasion wytwarza się barwnik zwany czerwienią turecką[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, byliny i krzewy osiągające do 2 m wysokości. Pędy prosto wzniesione, płożące, często gruboszowate, na końcach kolczasto zaostrzone[3].
- Liście
- Ulistnienie skrętoległe (tylko u Tetradiclis naprzeciwległe), nierzadko skupione w pęczkach. Liście ogonkowe lub niemal siedzące. Przylistki pojedyncze lub pierzasto podzielone, czasem zredukowane. Blaszki zwykle gruboszowate i opadające, całobrzegie lub pierzasto podzielone, czasem tylko z kilkoma ząbkami na szczycie[3].
- Kwiaty
- Promieniste i obupłciowe, wyrastają pojedynczo lub w kłosowato skupionych wierzchotkach. Działki kielicha w liczbie 4 lub 5, są trwałe. W takiej samej liczbie występują wolne, białe lub żółtawe płatki korony. Pręciki występują w liczbie 4 lub od 10 do 15 (jeden do trzech okółków). Zalążnia górna, powstaje z 2 do 6 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedynczy słupek zwieńczony jest jajowatym lub podzielonym znamieniem[3].
- Owoce
- Wielonasienna torebka (Peganum, Tetradiclis) lub mięsisty pestkowiec w kolorze czerwonym lub żółtym (Nitraria)[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla większości rodzin w rzędzie mydleńcowców Sapindales reprezentującym klad różowych w obrębie okrytonasiennych[1].
| mydleńcowce |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Nitraria L. – łużnik
- Peganum L. – poganek
- Tetradiclis Steven ex M. Bieb.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-11-01].
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – N (ang.). [dostęp 2013-03-11].
- ↑ a b c d e Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365-366. ISBN 978-1-842466346.