Przejdź do zawartości

Łukasz Porębski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łukasz Porębski
Ilustracja
Foelix Saeculum z 1628 roku
Miejsce urodzenia

Bydgoszcz

Data i miejsce śmierci

1 września 1637
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

renesans

Łukasz Porębski (Porebius, Porembius, Porenbuis, Prebius, Prębowicz, Pothebius, Porrhebius) (ur. w Bydgoszczy, zm. 1 listopada 1637 w Krakowie) – polski malarz, uczeń Tomasza Dolabelli.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem mieszczan bydgoskich Jana i Anny. Od 1615 roku znajdował się na liście członków cechu malarzy w Bydgoszczy. W 1617 przeprowadził się do Krakowa, gdzie od 1621 figuruje na jako członek tamtejszego cechu malarzy[1]. Według Janiny Ruszczycównej malarz w 1615 roku został wyzwolony w Krakowie na towarzysza sztuki, a w 1624 został członkiem cechu[2]. W 1630 roku ufundował epitafium burmistrza bydgoskiego Marcina Orłowity w kościele parafialnym Św. Mikołaja i Marcina w Bydgoszczy[1].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jego malarstwo charakteryzowała skromna gama kolorystyczna – przeważały odcienie czerwieni i brązu oraz szarawej zieleni. Według Jana Samka malarz plastykę postaci wydobywał światłocieniem, realistycznie traktował figurę ludzką, a fizjonomie różnicował nadając im głębię indywidualnego wyrazu[3].

Pierwszą znaną jego pracą jest sygnowany przez niego obraz ołtarzowy [a] Ukrzyżowanie wykonany dla kościoła Św. Marka w Krakowie. Od 1619 Porębski pracował na zlecenie zakonu kanoników regularnych laterańskich; dla nich namalował obrazy do kościoła Bożego Ciała w Krakowie[3]:

  • obrazy do ołtarza w kaplicy świętej Anny w kaplicy Arcybractwa Pięciu Ran Chrystusa
    • obraz ołtarzowy Św. Anna Samotrzeć[b] ufundowany przez skarbnika zakonu Jana Gelaznego Żorawskiego
    • obraz do tego samego ołtarza, w predelli: Narodzenie Najświętszej Maryi Panny
    • obraz do tego samego ołtarza, w zwieńczeniu: Nawiedzenie
  • obraz w nawie południowej pt. Cuda bł. Stanisława Kazimierczaka (Uzdrowienie chorych)[c];
  • obraz w nawie północnej pt. Śmieć bł. Stanisława Kazimierczyka (1619);
  • obraz do predelli ołtarza Św. Dziewic w nawie południowej z 1623 (niezachowany);
  • obrazy do ołtarza Mariae Maioris (tryptyk przy łuku tęczy, po stronie epistoły) z 1624:
    • od malowania Panny Marii we śrzodku[d] (obraz powstały na podstawie pracy Marina de Vos)
    • od tumby kędy s. Augustinus zł 10 (w predelli)
    • od wierzchniej tablicy
    • od czterech kardynałów, którzy są na skrzydłach
    • z drugą stroną skrzydeł za dwa obrazy Salwadora i P. Marii
  • tryptyk do ołtarza Salwadora z 1625 (po przeciwległej stronie łuku tęczy); obecnie zachowany jest jedynie obraz środkowy Sallwadora wykonany na wzór pracy Martina de Vos
    • od malowania tumby złota zł 10
    • od czterech papieżów, którzy są na skrzydłach zł 20
    • od wierzchniej tablicy..
    • za drugą stronę skrzydeł
    • za dwa posągi
  • obraz w nawie północnej Iudicium Sanguinarium (Sąd Chrystusa w pałacu arcykapłana) z 1628, obraz inspirowany ryciną Adraene Collaerta, wg wzoru Martina de Vos;
  • obraz Foelix Saeculum z pięcioma postaciami, które żyły w Krakowie w XV wieku i zmarły w opinii świętości: Janem Kantym, Szymonem z Lipnicy, Stanisławem Kazimierczykiem, Michałem Giedryciem, Świętosławem Milczącym.
  • malowidła na drzwiach z 1626–1628 – na awersach z dwunastoma kwaterami przedstawiającymi aniołów niosących "Arma Christi" i rewersach ze scenami męki pańskiej i chwały Chrystusa. Drzwi wykonane były do mniejszej szafy Bractwa Najświętszego Sakramentu i Pięciu Ran w kaplicy Św. Anny[3].

Łukasz Porębski pracował również dla dawnego kościoła Reformatów w Krakowie, gdzie prawdopodobnie wykonał obrazy Uczta u Szymona i Powrót syna marnotrawnego[e]. Dla kościoła polskiego Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Rzymie wykonał w 1621 roku obraz ołtarzowy Św. Kazimierz klęczący przed Matką Boską[3].

Łukasz Porębski został pochowany w dawnym kościele Reformatów na Garbarach w Krakowie, gdzie w przedsionku kościoła znajdowało się poświęcone mu epitafium ufundowane przez jego żonę z inskrypcją: Zeuxina i Apellesa ulubieniec, czciciel muz[1][4].

  1. obraz sygnowany: Licas Porhebius A 1618 pinxerat
  2. obraz sygnowany: Lucas Porheb[ius] pinxit A 1619 procurante F. Ioanne Gelasio C. R
  3. obraz sygnowany: Lucas Porebius N[atus] Badgostien[sis] Hasce Tabllas Pinxerat 1619
  4. Opis wykonanych przez Porębskiego obrazów dla kościoła Bożego Ciała pochodzi z archiwalnych rachunków zapisanych w expensach.
  5. Obrazy mogły również powstać w warsztatach związanych z malarzem

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Katarzyna Mikocka-Rachubowa (red. nacz). T. 7: Pe-Po. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003.
  • Tadeusz Dobrzyniecki, Janina Ruszczygówna, Zofia Niesiołowska-Rothertowa: Sztuka sakralna w Polsce. Malarstwo. Warszawa: Ars Christiana, 1958.
  • Michał Walicki: Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm. Warszawa: Ariga Oficyna Wydawnicza, 1958.