5 groszy polskich (1816–1832)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
5 groszy polskich (1816–1832)
Ilustracja
Dane podstawowe
Emitent

Królestwo Kongresowe

Nominał

5 groszy

Rocznik

1816, 1817, 1818, 1819, 1820, 1821, 1822, 1823, 1824, 1825, 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832

Emisja
Mennica

Warszawa

Nakład

26 567 071 sztuk

Data emisji

1 grudnia 1815

Data wycofania

1 stycznia 1891

Opis fizyczny
Masa

1,45 g

Średnica

17 mm

Materiał

bilon Ag194

Rant

gładki

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta obiegowa

Próbna(?) pięciogroszówka z 1818 r. – egzemplarz z Muzeum Narodowego w Krakowie
Pięciogroszówka nowego bicia z 1832 r. – egzemplarz z Muzeum Narodowego w Krakowie

5 groszy polskich (1816–1832) – moneta pięciogroszowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w bilonie w latach 1816–1832, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej[1].

Moneta została wycofana z obiegu 1 stycznia 1891[2].

Awers[edytuj | edytuj kod]

Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem[3]. Po obu stronach dużej korony rok bicia 1816 – 1832. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie –

  • I.B. (Jakuba Benika 1816–1827),
  • F.H. (Fryderyka Hungera 1827–1830) lub
  • K.G. (Karola Gronaua 1831–1832)[4].

Rewers[edytuj | edytuj kod]

Na tej stronie umieszczono nominał „5", pod nim napis „GROSZY”, poniżej „POLS•”, całość otoczona wieńcem[5][4].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w bilonie (próby 194), na krążku o średnicy 17 mm, masie 1,45 grama, z rantem gładkim[4]. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1832 w obieg wypuszczono 26 567 071 sztuk[6].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:

Rocznik Znak intendenta Stopień rzadkości Szacowana liczba egzemplarzy Uwagi Zdjęcie
5 groszy polskich 1816 I.B.[7] ponad 400 000
5 groszy polskich 1817 I.B. RR[8] 1 być może niedobita cyfra 2 z rocznika 1827[9] [10]
5 groszy polskich 1818 I.B.[11] ponad 400 000
5 groszy polskich 1819 I.B.[12] ponad 400 000
5 groszy polskich 1820 I.B.[13] ponad 400 000
5 groszy polskich 1821 I.B. R[14] 80 001–400 000
5 groszy polskich 1822 I.B. R[15] 80 001–400 000
5 groszy polskich 1823 I.B.[16] ponad 400 000
5 groszy polskich 1824 I.B. R3[17] 601–3000
5 groszy polskich 1825 I.B. R[18] 15 001–80 000
5 groszy polskich 1826 I.B.[19] ponad 400 000
5 groszy polskich 1827 I.B.[20] ponad 400 000
F.H.[21] ponad 400 000
5 groszy polskich 1828 F.H. R[22] 80 001–400 000
5 groszy polskich 1829 F.H. R[23] 80 001–400 000
5 groszy polskich 1830 F.H. R[24] 80 001–400 000
5 groszy polskich 1831 K.G. R3[25] 601–3000
5 groszy polskich 1832 K.G. R4[26] 121–600

Dla rocznika 1827 istnieją monety ze znakami intendenta mennicy I.B. oraz F.H..

W roku 1836 monetę zastąpiono pięciogroszówką polsko-rosyjską[4].

Ze względu na fakt, że okres bicia monety przypada na czas rządów dwóch carów, w numizmatyce rosyjskiej moneta, w zależności od wybitej daty, zaliczana jest do dwóch odrębnych kategorii[27]:

Istnieją monety 5 groszy polskich rocznika 1818 z perełkowym otokiem zarówno na awersie jak i na rewersie, którym opracowania przypisują status monet próbnych lub ewentualnie nowego bicia[28].

Nowe bicie[edytuj | edytuj kod]

Istnieją monety nowego bicia z 1857 r. z mennicy w Warszawie 1829 KG oraz 1832[29].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5-8.
  2. ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 200.
  3. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 6,13.
  4. ↑ a b c d Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 88-99.
  5. ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 272.
  6. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 43.
  7. ↑ 5 groszy (1816). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  8. ↑ 5 groszy (1817). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  9. ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Zarząd Główny, 1995, s. 123.
  10. ↑ k (muz.), Muzeum Narodowe w Krakowie - Zbiory Cyfrowe [online], 2019.
  11. ↑ 5 groszy (1818). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  12. ↑ 5 groszy (1819). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  13. ↑ 5 groszy (1820). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  14. ↑ 5 groszy (1821). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  15. ↑ 5 groszy (1822). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  16. ↑ 5 groszy (1823). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  17. ↑ 5 groszy (1824). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  18. ↑ 5 groszy (1825). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  19. ↑ 5 groszy (1826). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  20. ↑ 5 groszy (1827) I.B.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  21. ↑ 5 groszy (1827) F.H.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  22. ↑ 5 groszy (1828). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  23. ↑ 5 groszy (1829). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  24. ↑ 5 groszy (1830). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  25. ↑ 5 groszy (1831). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  26. ↑ 5 groszy (1832). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
  27. ↑ Vladimir Bitkin, Composite Catalog of Russian Coins, 2003, s. 792,856.
  28. ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, reprint, Czesław Kamiński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo archeologiczne i Numizmatyczne, Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 18,22,54.
  29. ↑ Czesław Kamiński, Edmund Kopicki, Katalog monet polskich 1764-1864, wyd. drugie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 144-184.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=5_groszy_polskich_(1816–1832)&oldid=71662169”