Acantholycosa
| Acantholycosa | |
| Dahl, 1908 | |
 Pogoniec cętkonogi | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Acantholycosa |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Lycosa sudetica L. Koch, 1875 | |
Acantholycosa – rodzaj pająków z rodziny pogońcowatych i podrodziny Pardosinae. Obejmuje 36 opisanych gatunków. Zamieszkują głównie palearktyczną Eurazję; tylko jeden gatunek występuje w nearktycznej Ameryce Północnej.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pająki o ciele długości od 6 do 10,8 mm i ubarwieniu od stosunkowo jasnego po niemal czarne, zwykle u samca ciemniejszym niż u samicy, najczęściej bez wyraźnego wzoru[1]. Karapaks ma część głowową o nieco łukowatych, patrząc od góry, bokach. Oczy pary przednio-środkowej są tak duże jak oczy pary przednio-bocznej i leżą w widoku grzbietowym nieco bardziej z tyłu niż one. Wysokość nadustka wynosi mniej więcej dwukrotność szerokości oka pary przednio-środkowej[2]. Odnóża są dość długie[2][1]; stosunek długości karapaksu do długości uda pierwszej ich pary wynosi od 0,83 do 1,26[1]. Golenie pary pierwszej i drugiej mają od 4 do 6 par kolców na stronie brzusznej[2][1].
Nogogłaszczki samca mają jednolicie ciemne cymbium oraz bulbus o szerokim, zwykle rozszerzonym w części odsiebnej embolusie, u większości gatunków zaopatrzonym w kolec lub ząbek w nasadowej ⅓. Apofiza tegularna u większości gatunków ma ramię wierzchołkowe uwstecznione, mniejsze od nasadowego (wówczas najczęściej blaszkowate lub kilowate, a rzadziej kolcowate), a nawet całkowicie zanikłe; jedynie trzy gatunki mają ramię wierzchołkowe większe od nasadowego. Apofiza terminalna zbudowana jest z dwóch części, z których jedna jest kolcowata lub walcowata ze zmodyfikowanym szczytem, a druga blaszkowata i niekiedy zredukowana. Palea może mieć blaszkowatą wypustkę, pazurkowatą lub haczykowatą apofizę na górnej krawędzi, bądź też część wierzchołkową wyciągniętą i opatrzoną drobną, trójkątną wypustką[1].
Genitalia samicy mają dłuższą niż szerszą płytkę płciową podzieloną na nasadowy dołek i spłaszczoną część górną. U wszystkich gatunków występuje przegroda, zwykle rozszerzona w części nasadowej. Dołek jest zawsze, przynajmniej w nasadowej części, dobrze wykształcony, ale nierzadko niemal całkiem zasłonięty przegrodą. Kieszonki przednie (apikalne) leżą z dala od dołka, nie są oddzielone przegrodą, a z wyjątkiem grupy gatunków solituda w mniejszym lub większym stopniu zlewają się ze sobą. Wulwa ma długie, nie zataczające jednak pętli, ani nie tworzące ostrych zakrętów zbiorniki nasienne[1].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj holarktyczny, ale tylko A. solituda występuje w nearktycznej Ameryce Północnej, pozostałe gatunki ograniczone są do palearktycznej Eurazji[3]. W Europie występują trzy gatunki, z czego jeden w dwóch podgatunkach[4][3]. W Polsce stwierdzono dwa spośród nich, A. lignaria i A. norvegica sudetica, oba tylko w górach[5]. Najbogatszą, liczącą 30 gatunków faunę ma Rosja. Poza tym pięć gatunków znanych jest z Kazachstanu, a cztery z Mongolii[3].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1908 roku przez Friedricha Dahla[6][3]. Gatunkiem typowym wyznaczono Lycosa sudetica, która współcześnie klasyfikowana jest jako podgatunek A. norvegica[3][1].
Do rodzaju tego zalicza się 36 opisanych gatunków[3]:
- Acantholycosa aborigenica Zyuzin et Marusik, 1988
- Acantholycosa altaiensis Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa azarkinae Marusik et Omelko, 2011
- Acantholycosa azheganovae (Lobanova, 1978)
- Acantholycosa azyuzini Marusik, Hippa et Koponen, 1996
- Acantholycosa dudkoromani Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa dudkorum Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa irinae Fomichev et Omelko, 2020
- Acantholycosa katunensis Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa khakassica Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa kronestedti Fomichev et Marusik, 2018
- Acantholycosa kulikovi Fomichev, 2021
- Acantholycosa levinae Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa lignaria (Clerck, 1757) – pogoniec cętkonogi
- Acantholycosa logunovi Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa marusiki Fomichev et Omelko, 2020
- Acantholycosa mordkovitchi Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa norvegica (Thorell, 1872)
- Acantholycosa oligerae Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa paraplumalis Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa pedestris (Simon, 1876)
- Acantholycosa petrophila Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa plumalis Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa sayanensis Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa sergeevi Fomichev, 2021
- Acantholycosa sidorovi Fomichev, 2021
- Acantholycosa solituda (Levi et Levi, 1951)
- Acantholycosa spinembolus Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa sterneri (Marusik, 1993)
- Acantholycosa sundukovi Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa tarbagataica Marusik et Logunov, 2011
- Acantholycosa vahterae Fomichev et Marusik, 2018
- Acantholycosa valeriae Omelko, Komisarenko et Marusik, 2016
- Acantholycosa voronoii Omelko et Fomichev, 2022
- Acantholycosa zinchenkoi Marusik, Azarkina et Koponen, 2004
- Acantholycosa zonsteini Marusik et Omelko, 2017
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Yuri M. Marusik, Galina Azarkina, Seppo Koponen. A survey of east Palearctic Lycosidae (Aranei). II. Genus Acantholycosa F. Dahl, 1908 and related new genera. „Arthropoda Selecta”. 12 (2), s. 101-148, 2004.
- ↑ a b c Sven Almquist, Swedish Araneae, part 1 – families Atypidae to Hahniidae (Linyphiidae excluded), „Insect Systematics et Evolution”, Supplement 62, 2005, 1-284 (183-184).
- ↑ a b c d e f Gen. Acantholycosa Dahl, 1908. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2024-01-23].
- ↑ Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Lycosidae Sundevall, 1833: Acantholycosa. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 01.2024 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2024-01-24].
- ↑ Jerzy Prószyński, Wojciech Staręga, Katalog Fauny Polski Tom 16. Część XXXIII. Pająki – Aranei., „Katalog Fauny Polski”, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
- ↑ F. Dahl. Die Lycosiden oder Wolfspinnen Deutschlands und ihre Stellung im Haushalt der Natur. Nach statistischen Untersuchungen dargestellt. „Nova Acta, Abhandlungen der Kaiserlichen Leopoldinisch-Carolinischen Deutschen Akademie der Naturforscher”. 88 (3), s. 175-678, 1908.