Aerograf
Aerograf – miniaturowy „pistolet” do malowania precyzyjnego. Ręczne narzędzie niewielkich rozmiarów, służące do malowania metodą rozpylania farby przez strumień powietrza. Ślad farby charakteryzuje się równomiernym kryciem z rozmytymi brzegami.
Technika[edytuj | edytuj kod]
Malować można swobodnie – nanosząc farbę bezpośrednio na pokrywaną powierzchnię, lub poprzez odpowiednie szablony. Aerograf służy zarówno do malowania powierzchni płaskich, jak i przedmiotów o skomplikowanych kształtach. Umożliwia malowanie precyzyjnych szczegółów. Stosowany jest w pracach retuszerskich, konserwatorskich, modelarskich, rzemieślniczym zdobieniu niewielkich przedmiotów, a także jako technika artystyczna (aerografika). Stosowanie wymiennych końcówek (na końcówkę składa się: dysza, łuska oraz iglica) umożliwia dobór kształtu i szerokości strumienia oraz rozmycia lub wyostrzenia krawędzi malowanych detali – odpowiednio do wykonywanej pracy.
Charakterystyczną cechą przy używaniu tej techniki malowania artystycznego jest sposób tworzenia się kolorów pośrednich – odcieni przez nakładanie na siebie kolorów podstawowych. Chcąc uzyskać na przykład barwę szarą można zastosować farbę czarną położoną w odpowiedniej ilości na białe tło. Technika ta przypomina trochę malarstwo laserunkowe znane od dawna w sztuce, jednak ze względu na jakość tworzonych przy jego użyciu przejść tonalnych stanowi kolejny krok na drodze dążenia do ideału w malarstwie hiperrealistycznym i tam chyba należy umiejscawiać tę sztukę. Trzeba jednak zaznaczyć, że malarze hiperrealistyczni posługujący się tradycyjnymi technikami – pędzlami i farbami olejnymi, akrylowymi dość podejrzliwie patrzą na twórców, którzy używają aerografów, zarzucając im zbytnie stechnicyzowanie hiperrealizmu i uprawianie tak zwanej „sztuki dla sztuki”.
Jednym z najbardziej znanych malarzy współczesnych używających aerografu w swoich pracach jest japoński hiperrealista Hajime Sorayama.
Właśnie ze względu na hiperrealistyczną jakość tworzonych za pomocą aerografu prac, techniki tej często używa się przy ilustracjach technicznych – przekrojach, rzutach architektonicznych, skomplikowanych mechanizmach. Te ostatnie zadania przejmują jednak ostatnio coraz bardziej komputery z racji opracowywania większości projektów w oparciu o modelowanie trójwymiarowe, które umożliwia dla tak stworzonych modeli wykonanie renderingów – czyli „wirtualnych zdjęć”.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Już w epoce kamiennej np. w słynnych jaskiniach Lascaux (Francja) odkryto malowidła ścienne, które w znacznej części były wykonywane techniką podobną do airbrush. Nabierano do ust pigment roślinny i wydmuchiwano go w sposób kontrolowany przez słomkę lub inną łodygę roślinną o budowie rurkowej. Jednak współczesny airbrush miał swój początek zaledwie sto lat temu w Ameryce. Do dzisiaj wielu amerykańkich pasjonatów zajmuje się historią aerografu[1]. W 1879 roku, znany wynalazca, syn zamożnej rodziny jubilerów Abner Peeler wynalazł urządzenie wypuszczające rzadką farbę za pomocą ciśnienia powietrza i nazwał je “Dozownik Malarski”. Sprzedawał je jako ręcznie powielane narzędzie po kilka dolarów. Było to 20 lat przed nazywaniem tego urządzenia aerograf. W 1881 roku bracia Liberty & Charles Walkup[2] z Rockford (USA) kupili patent od Abnera Peelera za 700 dolarów. Bracia Walkup ulepszyli “Dozownik Malarski” o kontrolowaną, podwójną funkcję głównego przycisku, który dozował niezależnie powietrze i farbę. I tak w 1883 roku bracia Walkup założyli “The Rockford Manufacturing Co.”, gdzie nadano całej dziedzinie związanej z “Dozownikiem Malarskim” nazwę Airbrush. Po sześciu miesiącach zmieniono nazwę na „The Airbrush Manufacturing Company”.
Odtąd airbrush zaczyna swoje istnienie jako nowa technika malarska i w roku 1889 stomatolog Charles Burdick, z zamiłowania akwarelista, postanowił użyć to urządzenie do malowania swoich prac. Wraz ze swym przyjacielem, laryngologiem, doktorem Allanem DeVilbiss, wpadli na pomysł zastosowania “Dozownika Malarskiego” w medycynie. Urządzenie pełniło funkcję atomizera do podawania lekarstw przy chorobach gardła. Allan DeVilbiss opatentował pierwszy atomizer, oparty na ciśnieniu powietrza tzw. spray. Burdick natomiast, zamieniając lekarstwo na farbę, intensywnie używał wynalazek do malowania swoich akwareli. Jednym z pierwszych szkiców były portrety doktora DeVilbiss. Obaj pracowali nad udoskonaleniem narzędzia. Burdick nadał mu bardziej podłużny kształt i wszelkie mechanizmy starał się zmieścić w zwartym, poręcznym korpusie o kształcie cygara. Bracia Walkup od 1882 roku zaczęli prace nad narzędziem do użytkowego malowania natryskowego. Było to związane z kontaktami z Ford Motor Company, gdzie specjalista narzędziowy Dawid Weller pracował nad technologią pokrywania karoserii samochodowych nowymi farbami. Do roku 1891 firma braci Walkup pracowała równolegle nad dwoma urządzeniami; przyszłym aerografem i prototypem pistoletu natryskowego. Powstała działająca niespełna trzy lata “The Illinois Art School”, gdzie studenci malarstwa mogli nauczyć się posługiwania aerografem.
Pomysł przedostał się do Europy. W roku 1891 pojawiła się inna, zainteresowana urządzeniem firma “Thayer & Chandler”, która wraz z Charlesem Burdickiem i Allanem DeVilbisem pracowała nad dalszym rozwojem narzędzia. Opracowano niewiarygodnie funkcjonalny model, dopasowany ergonomicznie do dłoni malującego. Spust główny uruchamiano palcem wskazującym, a dysza podawała okrągły i równomierny strumień farby. “Dozownik Malarski” nazwano ostatecznie aerografem[3] i zaprezentowano go jako rewelację w Londynie. W 1893 roku “Walkup’s Airbrush Manufacturing Company” i “Thayer and Chandler” wzięli udział w wielkiej “Wystawie Światowej” w Chicago „Columbian Exposition”. Wystawa trwała pół roku, zwiedziło ją 21 milionów ludzi. Jako pierwsze w Europie firmy produkujące aerografy były: “Fountain Brush Company” i “Aerograph Company Ltd.”. Właściciel “World Airbrush Company” Olaus C. Wold opracował ostateczny mechanizm działania aerografu. W 1904 roku powstała znana do dziś marka “The Paasche Airbrush Company”. Dopiero w 1917 roku aerograf rozpoczyna swoją artystyczną przygodę. Wybitny amerykański malarz Man Ray (1890-1977) jako jeden z pierwszych, tworzył część prac w technice airbrush. Tutaj skończyła się historia aerografu jako narzędzia, a rozpoczęła się historia jego zastosowania.
Od lat trzydziestych plastycy używali aerografu do ilustrowania książek, czasopism i projektowania plakatów. W tym czasie wiodący producenci aerografu tworzyli całe zaplecze akcesoriów potrzebnych do jego stosowania; farby, kompresory, przewody powietrza, statywy, szablony, materiały maskujące. Powstał rynek serwisu i części zastępczych. W 1963 roku powstała w Chicago słynna do dziś “Badger Airbrush Company”. Po II wojnie światowej, jeszcze w latach 40., airbrush znalazł swoje miejsce w rozwijającej się kinematografii. Malowano scenografie i rekwizyty filmowe, intensywnie stosowano tę technikę w filmach science-fiction. Oprócz scen teatralnych technikę tę używano w świecie bajek, zabawek i do dekorowania miejsc rozrywki. Najważniejszą jednak rolę airbrush pełnił w reklamie. Wykonywano plakaty, ilustracje prasowe, techniczne, przekroje maszyn i urządzeń. Wielkie obrazy reklamowe umieszczano, tak jak dzisiaj, w centrach miast, na ulicach i na pojazdach. Zadania te były zawsze powierzane najlepszym malarzom, grafikom i zapomnianym już dzisiaj specjalistom liternictwa.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Airbrush History from The Airbrush Museum., www.airbrushmuseum.com (ang.).
- ↑ c, Liberty Walkup: Airbrush Evolution and Business, airbrushdoc.com (ang.).
- ↑ Aerograf – budowa i serwis (pol.).