Ambroży (patriarcha Gruzji)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ambroży
Wissarion Chelaja
Katolikos-Patriarcha Gruzji
Ilustracja
Kraj działania

Imperium Rosyjskie
Gruzja

Data i miejsce urodzenia

7 września 1861
Martwili

Data i miejsce śmierci

29 marca 1927
Tbilisi

Miejsce pochówku

Katedra Sioni w Tbilisi

Katolikos-Patriarcha Gruzji
Okres sprawowania

1921–1927

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Gruziński Kościół Prawosławny

Śluby zakonne

po 1897

Diakonat

do 1888

Prezbiterat

1888

Chirotonia biskupia

1917

Wybór patriarchy

1921

Odznaczenia
Narodowy Bohater Gruzji
Sukcesja apostolska
Data konsekracji

1917

Ambroży, imię świeckie Wissarion Chelaja (ur. 26 sierpnia?/7 września 1861 w Martwili, zm. 29 marca 1927 w Tbilisi) – Katolikos-Patriarcha Gruzji w latach 1921–1927. Święty prawosławny.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem kapłana prawosławnego. W 1888 ukończył seminarium duchowne w Tyflisie, po czym jako mężczyzna żonaty przyjął święcenia kapłańskie i służył w Soczi (do 1892) i Suchumi (do 1897). Ponadto od 1892 do 1896 był inspektorem szkół parafialnych w Suchumi, przy monasterze Nowy Athos oraz we wsi Łychny.

W 1897, po śmierci małżonki, podjął wyższe studia teologiczne w Kazańskiej Akademii Duchownej. W czasie studiów złożył wieczyste śluby mnisze z imieniem Ambroży. W 1901 obronił dysertację kandydacką zatytułowaną „Walka chrześcijaństwa z islamem w Gruzji”. Otrzymała ona wysokie oceny; hieromnich Ambroży otrzymał propozycję kontynuowania pracy naukowej na Akademii. Postanowił jednak wrócić do Gruzji. W 1902 został przełożonym monasteru Czelisz. Następnie od 1904 był członkiem konsystorza Egzarchatu Gruzińskiego oraz przełożonym monasteru Przemienienia Pańskiego w Tbilisi.

W 1905 poparł ruch na rzecz odzyskania autokefalii przez Gruziński Kościół Prawosławny. W związku z tym Świątobliwy Synod Rządzący Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przeniósł go do monasteru Trójcy Świętej w Riazaniu, a następnie w 1910 do eparchii nowogrodzkiej. Duchowny w monasterach był izolowany od otoczenia, odebrano mu możliwość celebry[1].

Po proklamowaniu autokefalii przez Cerkiew Gruzińską w 1917 wrócił do Gruzji i przyjął chirotonię na biskupa czkondińskiego. W 1918 został przeniesiony na katedrę suchumsko-abchaską, otrzymując równocześnie godność metropolity.

Po śmierci Katolikosa-Patriarchy Gruzji Leonida został wybrany jego następcą przez Sobór Lokalny Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego we wrześniu 1921. W kwietniu 1922 skierował adres do uczestników konferencji genueńskiej, w którym opisywał sytuację Demokratycznej Republiki Gruzji po wkroczeniu na jej terytorium Armii Czerwonej i apelował o dyplomatyczną pomoc dla niepodległej Gruzji. List został odczytany w czasie konferencji, jednak jego adresaci, poza stosownymi oświadczeniami nie podjęli działań, o które prosił hierarcha[2].

Wkrótce po wysłaniu listu patriarcha został aresztowany przez Czeka. 10 marca 1924 w klubie im. Plechanowa w Tbilisi rozpoczął się jego pokazowy proces; na ławie oskarżonych zasiadło również dziewięciu członków rady Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. Postawiono im zarzut nielegalnej korespondencji z konferencją genueńską, ukrywanie kosztowności cerkiewnych przeznaczonych do konfiskaty, nieprawidłowe prowadzenie dokumentacji majątku Kościoła oraz niezgłoszenie się jego przedstawiciela w momencie konfiskaty budynku cerkwi wojskowej w Tbilisi na rzecz radzieckiej organizacji młodzieżowej. Twierdzono również, iż patriarcha działał na rzecz zachodniej interwencji militarnej w Gruzji. Katolikos Ambroży nie przyznał się do winy. W swoim wystąpieniu przed sądem stwierdził, iż religia jest duchową potrzebą narodu i będzie rosła w siłę w miarę prześladowań. Kończąc mowę, stwierdził:

Moja dusza należy do Pana, a serce do Ojczyzny, z ciałem zaś róbcie, co chcecie![3]

19 marca 1924 skazany na siedem lat, dziewięć miesięcy i 23 dni więzienia oraz konfiskatę mienia[3].

W 1925 został przedterminowo zwolniony po wielokrotnych apelach wiernych, locum tenens Patriarchatu metropolity Krzysztofa oraz interwencji Michaiła Kalinina[2]. Początkowo przebywał w areszcie domowym i nie mógł odprawiać nabożeństw; ostatecznie dla ukrócenia pogłosek na jego temat pozwolono mu odprawić Świętą Liturgię, w czasie której doznał ataku serca. Przewieziony do rezydencji patriarszej, zmarł kilka dni później, 29 marca 1927. Został pochowany w katedrze Sioni.

Autor szeregu prac poświęconych historii Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego.

W 1996 Sobór Lokalny Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego ogłosił go świętym wyznawcą, wyznaczając zarazem wspomnienie w dniu rocznicy jego śmierci.

26 października 2013 r. pośmiertnie został odznaczony orderem Narodowy Bohater Gruzji[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. D. M. Lang, A Modern History of Soviet Georgia, Grove Press, New York 1962, s.177
  2. a b Russia Annexes Georgia Georgian Patriarch’s Letter to the 1922 Genoa Conference
  3. a b J. Charkiewicz, Gruzińscy święci, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2005, ISBN 83-920093-7-1, ss.163–165
  4. Михаил Саакашвили напоследок присвоил звания национальных героев погибшим в прошлом грузинам. regnum.ru, 2013-10-26. [dostęp 2015-11-10]. (ros.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]