Anastazy (metropolita Mołdawii)

Anastazy (metropolita Mołdawii)

rum. Anastasie, imię świeckie Ilie Crimca

Autoportoret Anastasie Crimki w iluminowanym przezeń manuskrypcie z 1610
Kraj działania	Hospodarstwo Mołdawskie
Data urodzenia	ok. połowy XVI w.
Data śmierci	1631
Miejsce pochówku	monastyr Dragomirna
metropolita mołdawski
Okres sprawowania	1608–1829
Wyznanie	prawosławie
Chirotonia biskupia	przed 1600

Anastazy, rum. Anastasie, imię świeckie Ilie Crimca (ur. ok. połowy XVI w., zm. 1631) – prawosławny metropolita mołdawski w XVII w., iluminator.

Życiorys

Pochodził z kupieckiej rodziny z Suczawy i pierwotnie nosił imię Ilie. Jako młody człowiek znalazł się pod opieką dobrze wykształconego możnowładcy mołdawskiego, Luca Stroici, który zadbał o jego edukację. Za panowania hospodara Piotra Kulawego pracował w jego kancelarii, służył też w wojsku. Za swe zasługi otrzymał nadanie ziemskie w pobliżu Suczawy, gdzie później ufundował monastyr Dragomirna. Crimca porzucił wtedy świeckie życie i wstąpił jako mnich do klasztoru Putna, przyjmując przy postrzyżynach imię zakonne Anastazy. Tam zajął się kopiowaniem ksiąg i iluminatorstwem. Wkrótce otrzymał święcenia kapłańskie, a następnie na życzenie hospodara został zwierzchnikiem ufundowanego przez Piotra Kulawego monastyru Galata w Jassach.

Na początku 1600, w chwili objęcia władzy w Mołdawii przez Michała Walecznego, Anastazy był biskupem Radowców i przysiągł posłuszeństwo nowemu władcy, ujęty jego ideą zjednoczenia trzech rumuńskich krain. Rządy Michała były jednak krótkie i jeszcze w tym samym roku jego miejsce na tronie hospodarskim zajął Jeremi Mohyła. Anastazy został wówczas pustelnikiem; osiadł w Dragomirna, gdzie zbudował niewielką cerkiew (obecnie kaplicę na cmentarzu przy monastyrze).

W 1606 został biskupem Romanu. W 1608 objął natomiast urząd metropolity mołdawskiego, piastując to stanowisko aż do śmierci, z przerwą w okresie panowania w Mołdawii Radu Mihnei. Dbał o rozwój prawosławia w Mołdawii, troszcząc się zarówno o poziom życia duchowego w klasztorach, jak i o opiekę nad wiernymi w parafiach. W 1609 wspierany przez braci Stroici, założył monastyr Dragomirna, ostatni z wielkich założeń klasztornych na Bukowinie. Był także fundatorem pierwszego szpitala publicznego w Suczawie. Współpracował z hospodarami mołdawskimi i pełnił dla nich różne funkcje dyplomatyczne. Wspierał także ideę jedności trzech rumuńskich krain (nawiązywać ma do tego między innymi kamienny potrójny spleciony sznur, którym obwiedziona jest cerkiew monastyru Dragomirna).

W 1629 wycofał się do ufundowanego przez siebie monastyru składając funkcję metropolity. Zmarł w 1631 i został pochowany w ufundowanej przez siebie małej cerkwi przy monastyrze.

Metropolita Anastazy ważany jest za jednego z najważniejszych artystów iluminatorstwa w Mołdawii. Zachowało się do naszych czasów kilka manuskryptów przezeń ilustrowanych. Są one bardzo dekoracyjne i wyróżniają się wysokim poziomem artystycznym. Do scen biblijnych wprowadzone są charakterystyczne elementy mołdawskie (architektura czy przyroda). Założył w monastyrze Dragomirna szkołę kaligrafii i iluminatorstwa.

Zobacz też

• Ewangeliarz mołdawski

Bibliografia

• Personalities: Anastasie Crimca. [w:] Manastirea Dragomirna [on-line]. manastireadragomirna.ro. [dostęp 2012-11-07]. (ang.).