Andrzej Kazimierz Cebrowski
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1580 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 października 1658 |
| Zawód, zajęcie |
kronikarz, aptekarz, lekarz |
Andrzej Kazimierz Cebrowski (ur. około 1580 w Łowiczu, zm. 30 października 1658 w Łowiczu) – łowicki kronikarz, aptekarz[1], lekarz prymasów Polski (Wawrzyńca Gembickiego, Jana Wężyka oraz Jana Lipskiego)[2][3], autor kroniki Annales civitates Loviciae (Roczniki miasta Łowicza)[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Andrzej Kazimierz Cebrowski urodził się w Łowiczu, w drugiej połowie XVI wieku, w okolicach 1580 roku. Pochodził ze znanej rodziny medyków i aptekarzy. Jego dziadek Kazimierz Cebrowski 5 kwietnia 1566 otrzymał od arcybiskupa Jakuba Uchańskiego przywilej umożliwiający zbudowanie w Łowiczu domu z przeznaczeniem na aptekę[1]. Przypuszczalny ojciec Andrzeja Kazimierza – Mikołaj Cebrowski – wyjechał w 1583 do Krakowa, gdzie ożenił się z zamożną mieszczanką Anną Bylińską (wdową po aptekarzu królewskim Florianie Carborto) i pełnił funkcję aptekarza[1]. Andrzej Kazimierz wychowywał się pod opieką rodziny, być może ciotki Zofii Pulkowskiej[5].
Andrzej Kazimierz Cebrowski początkowe nauki pobierał w Łowiczu. Miejsce odbywania przez niego studiów pozostaje nieznane[1]. Choć przez współczesnych był uważany za mieszczanina, był szlachcicem herbu Ogończyk[6][7]. Andrzej Kazimierz Cebrowski posiadał dwóch synów: Mikołaja Kazimierza i Wawrzyńca[1].
Cebrowski posiadał znaczny majątek, prawdopodobnie pełnił funkcję radnego lub burmistrza[2]. Ufundował miastu dwa działa i dwie murowane bramy. Sfinansował odbudowę kościoła św. Leonarda (około 1635). Za darmo wydawał leki i udzielał porad lekarskich bernardynom[8].
Zmarł, według relacji syna – Mikołaja Kazimierza, 30 października 1658 w wyniku panującej w Łowiczu zarazy. Żył około 80 lat. Szczątki Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego spoczywają w podziemiach katedry[8][9]. Swój księgozbiór Cebrowski przekazał w testamencie ojcom pijarom, po kasacie zakonu książki trafiły do Krakowa[10].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Annales civitates Loviciae[edytuj | edytuj kod]
Roczniki miasta Łowicza pisane były po łacinie przez Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego w latach 1648-1658, a po jego śmierci przez rok pracę nad kroniką kontynuował jego syn Mikołaj. Roczniki są pierwszym zarysem historii miasta. Na język polski zostały przetłumaczone w 1937 przez dra Mariana Małuszyńskiego[4].
Rękopis z Rocznikami miasta Łowicza zachował się w dość dobrym stanie. Został napisany przez Cebrowskiego wyraźnym i starannym pismem oraz oprawiony w brunatną skórę. Liczy 128 kart (plus karta tytułowa i jedna za nią). Posiada wymiary 19 x 31 cm. Same Roczniki miasta Łowicza stanowią 23 karty początkowe, dalsze części dzieła stanowi kopiarz – ułożone w porządku chronologicznym odpisy istotnych miejskich dokumentów. Do kopiarza dołączono dokumenty późniejsze z przełomu XVII i XVIII wieku[4]. Miały służyć burmistrzom i radzie miejskiej[11].
Roczniki miasta Łowicza składają się ze wstępu autora opisującego powody podjęcia się pracy kronikarskiej, części traktującej o przeszłości miasta (opisującej warunki przyrodnicze miasta i okolic oraz dzieje dawne Łowicza), o klęskach żywiołowych, o powstaniu Chmielnickiego oraz o potopie szwedzkim[12]. Wydarzeniami opisanymi najpełniej są te z lat 1648-1658. Opisując wojnę z kozakami i Szwedami Cebrowski wykracza poza obszar Łowicza[13].
Listy[edytuj | edytuj kod]
Andrzej Kazimierz Cebrowski jest autorem dwóch zachowanych listów, napisanych w języku polskim i skierowanych do członków cechu kupieckiego w Łowiczu. Zachowane listy znajdują się w Archiwum Państwowym w Łodzi[14].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Andrzej Kazimierz Cebrowski jest patronem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łowiczu oraz łowickiej ulicy[8]. Biblioteka przyjęła imię kronikarza podczas obchodów 850-lecia Łowicza w 1986[2][15]. W 2016 z okazji 880-lecia Łowicza, staraniem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łowiczu im. A.K. Cebrowskiego, dokonano reprintu Roczników miasta Łowicza w wersji elektronicznej[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Zbigniew Skiełczyński: Aptekarze łowiccy XV-XIX w.. Łowicz: Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK. Stacja Naukowa w Łowiczu, 1979, s. 5.
- ↑ a b c Alina Owczarek-Cichowska: Andrzej Kazimierz Cebrowski: patron Łowickiej Biblioteki. Łowicz: MBP, 1993, s. 6.
- ↑ Zbigniew Skiełczyński: Łowiccy lekarze XV-XIX w.. Łowicz: Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK. Stacja Naukowa w Łowiczu, 1979, s. 3-4.
- ↑ a b c Andrzej Kazimierz Cebrowski: Roczniki miasta Łowicza pisane w latach 1648-59. Marian Małuszyński (wstęp i przekład). Łowicz: nakładem Muzeum Miejskiego im. Wł. Tarczyńskiego i Komitetu Red. Akademickiego Koła Łowiczan, 1937, s. 6-16. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Adam Zjawiński. Niepospolita postać Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego i jego Roczniki miasta Łowicza. Dzieje rodu aptekarzy łowickich. „Teka Historyka”. 20, s. 63, grudzień 2001.
- ↑ Andrzej Kazimierz Cebrowski: Roczniki miasta Łowicza pisane w latach 1648-59. Marian Małuszyński (wstęp i przekład). Łowicz: nakładem Muzeum Miejskiego im. Wł. Tarczyńskiego i Komitetu Red. Akademickiego Koła Łowiczan, 1937, s. 13. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Jan Wegner: Łowicz w okresie 1525-1655. W: Ryszard Kołodziejczyk: Łowicz. Dzieje miasta. Warszawa: Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych im. Stanisława Herbsta, 1986, s. 92.
- ↑ a b c Anna Janus: "Gdy Polak w Polaku jest orzeł..." Rzecz o sławnych łowiczanach. Łowicz: Poligrafia, 2006, s. 21. ISBN 83-920613-9-X.
- ↑ Andrzej Kazimierz Cebrowski: Roczniki miasta Łowicza pisane w latach 1648-59. Marian Małuszyński (wstęp i przekład). Łowicz: nakładem Muzeum Miejskiego im. Wł. Tarczyńskiego i Komitetu Red. Akademickiego Koła Łowiczan, 1937, s. 11. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ a b Karolina Wanda Rutkowska: Słownik Regionalistów Łowickich. Andrzej Kazimierz Cebrowski. 2017. [dostęp 2023-09-29]. (pol.).
- ↑ Adam Zjawiński. Niepospolita postać Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego i jego Roczniki miasta Łowicza. Dzieje rodu aptekarzy łowickich. „Teka Historyka”. 20, s. 65, grudzień 2001.
- ↑ Andrzej Kazimierz Cebrowski: Roczniki miasta Łowicza pisane w latach 1648-59. Marian Małuszyński (wstęp i przekład). Łowicz: nakładem Muzeum Miejskiego im. Wł. Tarczyńskiego i Komitetu Red. Akademickiego Koła Łowiczan, 1937, s. 19-52. [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Adam Zjawiński. Niepospolita postać Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego i jego Roczniki miasta Łowicza. Dzieje rodu aptekarzy łowickich. „Teka Historyka”. 20, s. 66, grudzień 2001.
- ↑ Rafał Leszczyński: Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego listy w sprawach publicznych. Łowicz: Łódzkie Towarzystwo Przyjaciół Książki, 1976, s. 3-4.
- ↑ Alina Owczarek-Cichowska: Historia i działalność Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łowiczu. Łowicz: Miejska Biblioteka Publiczna im. Andrzeja Kazimierza Cebrowskiego w Łowiczu, 1993, s. 51.