Angwantibo kalabarski
| Arctocebus calabarensis[1] | |||
| (J.A. Smith, 1860) | |||
 Ilustracja autorstwa Josepha Wolfa z 1864 roku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
angwantibo kalabarski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Angwantibo kalabarski[4], angwantibo[5], lori kalabarski[5], lori złocisty[5] (Arctocebus calabarensis) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lorisowatych (Lorisidae) występujący w zachodniej Afryce zwrotnikowej.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1860 roku szkocki biolog John Alexander Smith, nadając mu nazwę Perodicticus calabarensis[2]. Miejsce typowe to Old Calabar, w Nigerii[2][6][7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Arctocebus: gr. ἄρκτος arktos „niedźwiedź”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”[9].
- calabarensis: Old Calabar, Nigeria[2].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Angwantibo kalabarski występuje w środkowo-zachodniej Afryce, od południowo-wschodniej Nigerii (wschodnia część rzeki Niger) do południowo-zachodniego Kamerunu (rzeka Sanaga)[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 26–35 cm, długość ogona 1 cm; masa ciała 230–465 g[10][11]. Futro pomarańczowa, żółta lub brązowa, brzuch biały lub płowy. Na nosie biały pas.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Prowadzą nadrzewny tryb życia. Aktywne w nocy. Są samotnikami, chociaż samiec utrzymuje kontakty z 2–3 samicami żyjącymi na jego terenie. Żywią się głównie owadami – gąsienicami, świerszczami, żukami, ćmami i mrówkami. Czasami uzupełniają swoją dietę owocami i żywicą.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Okres godowy trwa od połowy pory suchej do początku pory deszczowej. Samce parzą się z samicami mieszkającymi na ich terytorium. Zwierzęta kopulują, zwieszając się z gałęzi głowami w dół. Po trwającej 131–136 dni ciąży samica rodzi jedno młode, które następnie karmi mlekiem przez ok. 3,5 miesiąca. Przez pierwsze miesiące życia młode podróżują, trzymając się brzucha matki, potem przenoszą się na grzbiet. Po sześciu miesiącach stają się samodzielne. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 1,5 roku. Na wolności zwierzęta żyją zwykle do 15 lat, w niewoli mogą dożyć 20 lat.
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Arctocebus calabarensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d J.A. Smith. Notice of the Angwántibo of Old Calabar, Africa; an animal belonging to the Family Lemurina, and apparently a new species of the Genus Perodicticus of Bennett. „Proceedings of the Royal Physical Society of Edinburgh”. 2 (1859–1862), s. 177, 1863. (ang.).
- ↑ a b J.F. Oates & M. Svensson, Arctocebus calabarensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-07-30] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 33. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 105. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctocebus calabarensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-30].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Arctocebus calabarensis (J. A. Smith, 1860). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-09]. (ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 166. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 117, 1904. (ang.).
- ↑ K.A.-I. Nekaris: Family Lorisidae (Angwantibos, Pottos and Lorises). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 226–227. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 106. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Arctocebus calabarensis. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-04-14]. (ang.).