Przejdź do zawartości

Antoni Gawryłkiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Gawryłkiewicz
Data urodzenia

1926

Data śmierci

2007

Narodowość

polska

Odznaczenia
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Antoni Gawryłkiewicz (ur. 1926, zm. 2007) – polskiSprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Rejon Ejszyszek i Korkucian (1926 r.). To tam Antoni Gawryłkiewicz pomagał Żydom.

W trakcie II wojny światowej był pasterzem w majątku Korkuciany, nieopodal Ejszyszek w powiecie nowogródzkim. W tamtym okresie, 16 żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci znalazło schronienie w pobliskim majątku Korkuciany, należącym do Kazimierza Korkucia. Byli to: Mosze i Cipora Sonensonowie oraz czwórka ich dzieci w tym Sonia - Yaffa Eliach[1]; czterech członków rodziny Kabaczników – Meir, Shabtai, Miriam i Sara; trzej członkowie rodziny Sołomiańskich – Chaja, Jakub i Muła; Ita Simińska; Sonia Kowarska; i Icchak Lewin. W czasie pobytu na osiedlu Korkuciany uchodźcy mieli kilka wąskich ucieczek i niemal zostali wykryci przez gestapo, które zaalarmowane przez wrogich mieszkańców wsi często napadało na tę okolicę. Gawryłkiewicz każdorazowo alarmował Żydów, informując o nadchodzącym niebezpieczeństwie. Pełnił także funkcję kuriera pomiędzy nimi a działającymi w okolicy partyzantami, zaopatrując ich w żywność i ubrania. Pewnego dnia Gawryłkiewicz i Korkuć zostali aresztowani, lecz mimo brutalnego przesłuchania nie zdradzili przyjaciół i zostali zwolnieni. Za radą Gawryłkiewicza i przy jego aktywnej pomocy uciekinierów przeniesiono do innej kryjówki w pobliskiej wsi. Mimo niebezpieczeństwa Gawryłkiewicz czuwał nad ich bezpieczeństwem aż do wyzwolenia tych terenów w lipcu 1944 r. Dla części Żydów, przygotował wymyślną kryjówkę. Antoni wymyślił, żeby pod jedną z drewnianych chałupek w majątku wykopać schron: rodzaj bunkra z tunelem, prowadzącym do sadu, pod jabłonkę. Przez kilka nocy wybierał ziemię spod domu, tunelem wynosił ją na furmankę, a potem wywoził do stawu. Pod główną izbą domu powstało spore pomieszczenie, około dwunastu metrów kwadratowych z szalunkiem z młodych sosen, od góry chronione grubą, 70-centymetrową warstwą ziemi. Ziemia nie tylko tłumiła wszystkie dźwięki, ale również chroniła życie ukrywających się, gdy Niemcy lub szaulisi urządzali swoją ulubioną zabawę – strzelanie w podłogę. Po wojnie zaś (w 1957 r.), przeniósł się w nowe granice Polski, zamieszkał w okolicy Grodziska Mazowieckiego, później przeprowadził się do Płocka[2][3][4][5].

Przesłuchującym go litewskim kolaborantom nie zdradził miejsca ukrycia Żydów, za co śmierć poniósł jego ojciec i brat[3].

Okres II wojny światowej wywarł na nim spore piętno. Jak wspominał po latach jego syn, Jan[6]ː

Przez wiele lat nie mogłem "rozgryźć" ojca. Nosił w sobie jakąś tajemnicę, nie był wylewny w słowach. Gdy tylko mógł, jeździł na kresy, na dzisiejsze pogranicze białorusko litewskie, do miasteczka Ejszyszki i wioski Korkuciany, wciąż dopytywał się o jednego człowieka, Kazimierza Kurkucia.

4 lipca 1999 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Antoniego Gawryłkiewicza medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Lena Rowicka, Opowieść o ojcu, który dotrzymał słowa... [FOTO] [online], Dziennik Płocki Wiadomości z Płocka i okolic, 16 marca 2017 [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  2. a b Antoni Gawryłkiewicz, Instytut Yad Vashem
  3. a b Ocalił ich piec i Antoni [online], Przewodnik Katolicki [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  4. Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2023-11-21].
  5. Wyborcza.pl [online], plock.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-21].
  6. Instytut Gość Media, Są dobrzy ludzie [online], Instytut Gość Media, 16 marca 2017 [dostęp 2023-11-21].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009