Atak na Mombasę (1528)
 Mombaza w atlasie Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Fransa Hogenberga, 1572. | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium |
Sułtanat Mombasy | ||
| Przyczyna |
portugalska ekspansja kolonialna | ||
| Wynik |
zniszczenie miasta | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Atak na Mombasę (1528) – został dokonany przez siły portugalskie pod dowództwem portugalskiego gubernatora Indii Nuno da Cunha na stolicę sułtanatu Mombasy. Zakończył się zdobyciem, krótkotrwałą okupacją i spaleniem miasta.
Tło[edytuj | edytuj kod]
W 1528 roku król Portugalii Jan III mianował Nuno da Cunha kolejnym gubernatorem Indii. W tym samym roku Nuno wyruszył z silną flotą złożoną z 13 statków i 3000 żołnierzy[4].
W połowie rejsu na statkach wybuchła zaraza, a sztormy rozproszyły flotę podczas okrążania Przylądka Dobrej Nadziei; część jednostek zatonęła[4]. Nuno da Cunha zdecydował się zatrzymać się u wschodnich wybrzeży Afryki z trzema statkami[4]. Część chorych na szkorbut pozostawił w Zanzibarze[4]. Zakotwiczył następnie w porcie Mombasy i zwrócił się do sułtana o pozwolenie na lądowanie oraz zakwaterowanie na lądzie dla swoich ludzi, gdyż zamierzał schronić się w mieście przez kilka miesięcy. Władca zgodził się aby portugalska ekspedycja zimowała w porcie, jednak odmówił zgody na lądowanie[2].
Bitwa[edytuj | edytuj kod]
Cunha postanowił zdobyć miasto. Do ataku dołączył szejk z sąsiedniego miasta Otondo, pozostający w konflikcie z sułtanem Mombasy, a także Mumbo Mohamed, syn człowieka, który wcześniej podejmował Vasco da Gamę, gdy ten odwiedził miasto[2]. Sułtan Mombasy silnie ufortyfikował port i sprowadził do miasta 600 łuczników[2] (C.H. Stigand podaje liczbę dziesięciokrotnie większą[3]). Fortyfikacje obejmowały baterię z 8 ciężkimi działami, odzyskanymi z portugalskich wraków, zlokalizowaną u ujścia rzeki, w której zatopiono kilka statków dla utrudnienia nawigacji; palisady i barykady w samym mieście, którego głównej bramy broniło 5 armat[1].
Portugalczycy popłynęli w górę portu w Mombasie, mijając umocnienia mimo celnego ognia obrońców i zakotwiczyli przed miastem, które zbombardowali[2]. Następnego ranka na Kilindini wysadzili 450 ludzi, w tym 60 arkebuzerów. Portugalczycy napotkali jedynie symboliczny opór ze strony grup łuczników w drodze do miasta, które zdobyli kosztem zaledwie 25 rannych[1]. Sułtan Mombasy opuścił miasto wraz z jego mieszkańcami[2]. Następnego dnia 200 Portugalczyków zdobyło fortyfikacje w porcie, ale podczas powrotu do miasta wpadli w zasadzkę i stracili 20 ludzi[1].
Następstwa[edytuj | edytuj kod]
Władcy Pemby, Zanzibaru i innych miast wysłali Nuno da Cunha prezenty w podziękowaniu za pokonanie władcy Mombasy, który ich uciskał[3].
Podczas pobytu w Mombasie Portugalczycy walczyli z dużym tureckim statkiem handlowym[4]. Równocześnie obrońcy prowadzili wojnę podjazdową z Portugalczykami. Nuno da Cunha z pomocą 500 wojowników z Malindi, 200 z Montangane (Mwatangana) i kilku z Zanzibaru przegnał wrogich wojowników z wyspy[1]. Ponieważ między Portugalczykami a mieszkańcami Mombasy wciąż trwały drobne potyczki, Nuno postawił sułtanowi ultimatum, po którym ten zgodził się zostać wasalem Portugalii, płacić trybut i zapłacić okup za swoje miasto. Klimat okazał się jednak zabójczy dla Portugalczyków; widząc, że sułtan zwleka z zapłatą daniny, zdecydowali się oni splądrować i spalić Mombasę[2].
W maju 1529 Nuno da Cunha wyruszył dalej na północ, do Malindi[2], gdzie pozostawił 24 ludzi jako wsparcie przeciwko potencjalnemu atakowi odwetowemu z Mombasy[3].
Długotrwałą kontrolę nad Mombasą Portugalczycy ustanowili dopiero pod koniec XVI w., kiedy to zbudowali Fort Jesus[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Stephane Pradines. Portuguese Fortresses in East Africa. „Fort”. 44, s. 52–53, 2016. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Frederick Charles Danvers: The Portuguese in India. T. I. London: W. H. Allen & Co. Limited, 1894, s. 395–396.
- ↑ a b c d Chauncy Hugh Stigand: The Land of Zinj: Being an Account of British East Africa, its Ancient History and Present Inhabitants. New York: Frank Cass & Co. Ltd, 1966, s. 15-16. [dostęp 2024-01-02].
- ↑ a b c d e Saturnino Monteiro: Batalhas e Combates da Marinha Portuguesa. T. II. Livraria Sá da Costa Editora, s. 155–156.
- ↑ Fort Jesus, Mombasa. [w:] World Heritage List [on-line]. UNESCO, World Heritage Convention. [dostęp 2024-01-18]. (ang.).