Aukuba japońska

Aukuba japońska
	; Aucuba japonica 'Gold Dust'
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	gariowce
Rodzina	gariowate
Rodzaj	aukuba
Gatunek	aukuba japońska
	Nazwa systematyczna
	Aucuba japonica Thunb.; Nov. Gen. Pl. 3: 61 1783
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aukuba japońska (Aucuba japonica) – gatunek zimozielonego, dwupiennego krzewu^[4]^[5] z rodziny gariowatych. Występuje w naturze w Japonii (tam gatunek pospolity^[6]), Chinach (południowa część prowincji Zhejiang i Tajwan^[7]) oraz Korei^[8], poza tym uprawiany. Ze względu na wrażliwość na silne mrozy – często w pojemnikach^[9] lub szklarniach^[6].

W naturze rośnie w żyznych i wilgotnych glebach w cienistych zaroślach i lasach lub wśród skał, często nad strumieniami^[7]. W ciepłych krajach bywa notowana jako uciekinier z upraw w naturze (np. Karolina Północna w USA, Nowa Zelandia, Australia)^[10].

Aukuba japońska kwitnie w kwietniu. Owoce dojrzewają zimą oraz wiosną^[4]. Cała roślina jest trująca, w szczególności jej części nadziemne. Objawy zatrucia to biegunka, kolki oraz zapalenie przewodu pokarmowego^[11].

Morfologia

Pokrój: Krzew osiągający do 2,5^[4]^[5]–3 m^[6]^[7] wysokości. Pędy grube^[9], zielone^[7], nagie, sztywne i rozgałęziające się widlasto^[6].
Liście: Nakrzyżległe, zimozielone^[6], skórzaste, błyszczące (zwłaszcza od góry)^[9]. Górna strona koloru ciemnozielonego, spodnia niebieskozielonego (po zasuszeniu czernieją^[6]). Blaszki eliptyczne do eliptyczolancetowych, ostro zakończone^[11]^[9], u nasady zaokrąglone lub szeroko zbiegające^[7], grubo piłkowane^[9] (ząbki tępe^[6], w 2–6 parach w górnej części blaszki^[7]), czasem całobrzegie^[7], osiągają 10–20 cm długości i do 10^[6]–12 cm szerokości^[7].
Kwiaty: Kwiaty drobne (do 7 mm średnicy)^[6], rozdzielnopłciowe zebrane są w kwiatostany wiechowate^[9] znajdujące się na szczytach pędów. Kwiatostany męskie składają się z 10 do 300 kwiatów i osiągają od 5 do 14 cm długości, natomiast żeńskie mają do 30 kwiatów oraz osiągają od 2 do 5 cm długości. Każdy z kwiatów posiada cztery ciemnofioletowe płatki, a każdy z nich osiąga od 8 do 10 mm średnicy u obu płci^[4].
Owoce: Jasnoczerwone^[9], ciemnoczerwone do czarnych^[7], elipsoidalne, do 1–1,5 cm (2 cm^[6]) długości^[9], jednonasienne^[5].

Uprawa

Aukuba japońska wymaga stanowiska półcienistego lub zacienionego^[12]^[13]^[14]. Na wiosnę roślina powinna być przycinana^[13]. Rośliny przemarzają w Europie Środkowej podczas ostrych zim, choć teoretycznie wytrzymują mrozy do -23 °C (6 strefa mrozoodporności)^[9]. Aukuba przechowywana w zbyt ciepłych pomieszczeniach zimą często pada ofiarą czerwców^[9].

Roślinę rozmnaża się zwykle za pomocą wierzchołkowych sadzonek pędowych z pojedynczym węzłem (liściem). Pozyskiwane mogą być one z drewniejących pędów od lutego do października^[9].

Odmiany ozdobne

'Grandis' – liście bardzo duże, szerokie^[6].
'Picturata' – liście żółto plamiste, z dużą plamą w środkowej części blaszki^[9].
'Variegata' – liście żółto plamiste, plamki różnej wielkości rozmieszczone na całej blaszce^[9].
'Longifolia' – liście zielone, silnie wydłużone (lancetowate)^[15].

Galeria

Pokrój
Kwiaty i liście
Owoce

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ Aucuba japonica Thunb.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-08-09].
↑ ^a ^b ^c ^d TetsutoT. Abe TetsutoT., Flowering phenology, display size, and fruit set in an understory dioecious shrub, Aucuba japonica (Cornaceae), 1 marca 2001 .
↑ ^a ^b ^c Aucuba japonica 'Crotonifolia' [online] [dostęp 2020-03-07] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste A–B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 247-248. ISBN 83-01-10135-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aucuba japonica Thunberg. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-08-09].
↑ Taxonomy – GRIN-Global Web v 1.10.5.0 [online], npgsweb.ars-grin.gov [dostęp 2019-08-09] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Mieczysław Czekalski: Liściaste krzewy ozdobne o wszechstronnym zastosowaniu. 2. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2006, s. 171–172. ISBN 83-09-01790-1.
↑ Aucuba japonica Thunberg. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-08-09].
↑ ^a ^b BurkhardB. Bohne BurkhardB., PeterP. Dietze PeterP., Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących .
↑ Morovia – Mr. Goldstrike Aucuba [online] [dostęp 2019-08-09] .
↑ ^a ^b Aukuba japońska – uprawa, cięcie, zimowanie, choroby [online], poradnikogrodniczy.pl [dostęp 2019-08-09] .
↑ A.A. Bärtels A.A., Encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z, Warszawa: Świat Książki, 2001 .
↑ V. Csapody, I. Toth: A Colour Atlas of Flowering Trees and Shrubs. Budapest: Akademiai Kiado, 1982, s. 218.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[tpl-3] Aucuba japonica Thunb.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-08-09].

[:0-4] TetsutoT. Abe TetsutoT., Flowering phenology, display size, and fruit set in an understory dioecious shrub, Aucuba japonica (Cornaceae), 1 marca 2001 .

[:1-5] Aucuba japonica 'Crotonifolia' [online] [dostęp 2020-03-07] .

[seneta-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste A–B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 247-248. ISBN 83-01-10135-0.

[china-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Aucuba japonica Thunberg. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-08-09].

[8] Taxonomy – GRIN-Global Web v 1.10.5.0 [online], npgsweb.ars-grin.gov [dostęp 2019-08-09] .

[czekalski-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Mieczysław Czekalski: Liściaste krzewy ozdobne o wszechstronnym zastosowaniu. 2. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2006, s. 171–172. ISBN 83-09-01790-1.

[10] Aucuba japonica Thunberg. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-08-09].

[:3-11] BurkhardB. Bohne BurkhardB., PeterP. Dietze PeterP., Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących .

[12] Morovia – Mr. Goldstrike Aucuba [online] [dostęp 2019-08-09] .

[:2-13] Aukuba japońska – uprawa, cięcie, zimowanie, choroby [online], poradnikogrodniczy.pl [dostęp 2019-08-09] .

[14] A.A. Bärtels A.A., Encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z, Warszawa: Świat Książki, 2001 .

[15] V. Csapody, I. Toth: A Colour Atlas of Flowering Trees and Shrubs. Budapest: Akademiai Kiado, 1982, s. 218.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]