Aurelia Duczymińska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
po 1931 |
| Zawód, zajęcie |
ziemianka, działaczka społeczna i oświatowa |
Aurelia Stanisława z Pisarzewskich Duczymińska (ur. 13 września 1847 w Bełchatowie, zm. po 1931[1]) – polska ziemianka, działaczka społeczna i oświatowa[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką Piotra Pawła Pisarzewskiego i Stanisławy z Kiedrowskich herbu Lew[3]. Miała pięciu braci i trzy siostry[2]. Ojciec był magistrem farmacji i nauczycielem w gimnazjum[4]. Jest pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 60, rząd 3, miejsce 8)[5].
W dniu 1 lutego 1887 w Dzierzgowie wyszła za mąż za Ludwika Rajmunda Karola Duczymińskiego herbu Rogala z Duczymina (1831–1918), dziedzica Szumska i Krerów, wójta gminy Dzierzgowo. Była jego drugą żoną[2][6]. Małżeństwo było bezdzietne[2]. W 1892 dobra Duczymińskich obejmowały 1929 mórg ziemi i 18 budynków, w tym 8 murowanych. W czasie I wojny światowej, w 1915, prawie całkowicie został zniszczony folwark w Szumsku, dworek był częściowo uszkodzony. W 1930 majątek liczył 885 ha[7].
W majątku Duczymińskich w Szumsku zorganizowano jeden ze składów nielegalnych wydawnictw, które przemycano przez granicę z Prusami Wschodnimi przed rewolucją 1905[8].
Na początku XX w. Aurelia Duczymińska zorganizowała tajną polską szkołę w Szumsku[9]. Kiedy w 1906 powstało koło powiatowe Polskiej Macierzy Szkolnej w Przasnyszu, została jego przewodniczącą. Pełniła też funkcję przewodniczącej koła w Dzierzgowie[10]. Dzięki staraniom Polskiej Macierzy Szkolnej istniejące wcześniej tajne placówki mogły działać legalnie[11]. W 1907 organizacja została zdelegalizowana[9][10]. Jednakże Duczymińska nie przerwała działalności oświatowej, m.in. wygłaszała pogadanki, wspierała działalność Domu Ludowego zbudowanego w 1908 w Duczyminie[12].
W 1916 była organizatorką i opiekunką przytułku założonego w Szumsku z ramienia Powiatowej Rady Opiekuńczej w Przasnyszu. W tym samym roku weszła w skład zarządu Specjalnego Wydziału Ochron przy Powiatowej Radzie Opiekuńczej w Przasnyszu. Kiedy w tym roku reaktywowano Polską Macierz Szkolną w Przasnyszu, Duczymińska została przewodniczącą zarządu okręgowego[13]. Podejmowała inicjatywy patriotyczne[14].
W 1913 została członkiem komitetu wystawy inwentarza w Przasnyszu[10]. W 1916 należała do komisji organizującej ogólnokrajową kwestę „Ratujcie Dzieci” w gminie Dzierzgowo z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej[13]. Była turystką tatrzańską, należącą do grupy pionierów wycieczek zimowych[15].
Zmarła po 1931. Jeszcze w tym roku procesowała się w Warszawie o majątek[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b A.K., Z działalności aresztowanego b. prokuratora i b. adwokata, „Kurjer Poranny”, 55 (163+dod.), 1931, s. 5.
- ↑ a b c d Marek Jerzy Minakowski, Aurelia Pisarzewska [online].
- ↑ Adam Boniecki, Herbarz Polski, t. 10, Warszawa 1907, s. 18–19.
- ↑ Nekrologja, „Kurjer Warszawski”, 61 (261), 1881, s. 4.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: PIOTR PAWEŁ PISARZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-05-21].
- ↑ Gałąź Duczymińskich herbu Rogala w parafii Dzierzgowo [online], duczyminscy.pl.tl [dostęp 2021-04-11].
- ↑ Szumsk – Szumscy i krewni [online], sites.google.com [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-13].
- ↑ Tadeusz Wolsza, Towarzystwo Oświaty Narodowej (1899–1905), „Kwartalnik Historyczny”, 94 (2), 1987, s. 71–96.
- ↑ a b Kasper Wojnar, Ze wspomnień i przeżyć (1888–1908), Jedlicze 2018 [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-11].
- ↑ a b c Maria Weronika Kmoch, Rewolucja lat 1905–1907 na Północnym Mazowszu i jej następstwa, „Rocznik Przasnyski”, 6, 2019, s. 165–223 [dostęp 2021-04-11].
- ↑ Rozwój Macierzy Polskiej, „Gazeta Polska”, 75 (297), 1906, s. 3.
- ↑ Uczestnik, Dom Ludowy, „Wiadomości Codzienne” (68), 1908, s. 2.
- ↑ a b Maria Weronika Kmoch, Między ideą a rzeczywistością. Rady Opiekuńcze w czasie I wojny światowej na przykładzie powiatu przasnyskiego (1916–1918), „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”, 32, 2018, s. 64–116 [dostęp 2021-04-11].
- ↑ Eugeniusz Kłoczowski, Wspomnienia mazowieckiego ziemianina z lat 1897–1951, Ciechanów: Art & Archeology, 2006, ISBN 83-902415-4-4, OCLC 182549430 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Juliusz Zborowski, Pierwsze przejście zimowe przez Zawrat, „Taternik” (3–4), 1960, s. 34.