Bałchasz (jezioro)
46°32′27″N 74°52′44″E/46,540833 74,878889 Bałchasz – zdjęcie satelitarne z 2003 r. | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne |
Bałchasz, Saryszagan, Prioziorsk |
| Wysokość lustra |
ok. 340 m n.p.m. |
| Wyspy |
Basarał, Tasarał |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
16 400 (stan 2000)[1] km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
95 km³ (w 2000 r.) |
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Kazachstanu  | |
| 46°32′27″N 74°52′44″E/46,540833 74,878889
| |
 Zlewnia jeziora Bałchasz | |
Bałchasz (kaz. Балқаш, Bałkasz; ros. Балхаш, Bałchasz) – bezodpływowe jezioro w Kazachstanie, w Kotlinie Bałchasko-Ałakolskiej. Zlewnia jeziora stanowi 413 000 km². Przy długości 600 km, jego średnia głębokość wynosi 6 m. Lustro wody znajdujące się na rzędnej ok. 340 m n.p.m. ulega znacznym wahaniom[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
Północny brzeg jest wysoki i skalisty, południowy – niski i piaszczysty. W zachodniej części (płytszej, 58% powierzchni i 46% objętości) woda jest słodka, we wschodniej (głębszej, 42% powierzchni i 54% objętości) słona[3]. Przyczynami takiej anomalii są wąskie połączenie obu części jeziora, silne parowanie związane z położeniem geograficznym oraz lokacja rzeki Ili, która przenosi ogromne masy słodkiej wody z topniejących śniegów z gór, w zachodniej części. Dolinę rzeki widać na zdjęciu obok (duży ciemny pas w południowo-zachodniej części).
Do jeziora uchodzą rzeki: Ili, Aksu, Karatał i Ajagöz.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Jezioro stanowi granicę północną Siedmiorzecza – historycznej krainy od połowy XVIII wieku będącej prowincją Chin, od 1864 – 1936 w składzie Rosji, kiedy (do 1920) istniało siedmiorzeckie wojsko kozackie.
Na północnym brzegu jeziora znajduje się miasto Bałchasz – ośrodek eksploatacji bogatych złóż miedzi.
W okolicy Saryszaganu nad jeziorem znajdował się poligon wojskowy „A” do testowania rakiet dla radzieckich wojsk obrony powietrznej, urządzony postanowieniem władz ZSRR z 17 sierpnia 1956 roku[4].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Pustynie i półpustynie wokół jeziora porośnięte są przęślą Ephedra lematolepis, saksaułem czarnym Haloxylon ammodendron, bylicami i kauczukodajną chondrillą wysoką[2]. Fauna zbiornika jest bardzo uboga z uwagi na skład chemiczny wód i młodość akwenu. Z ryb w jeziorze żyją tylko cztery gatunki: okoń bałchaski (Perca schrenki, endemit), jeden gatunek śliza oraz dwa gatunki marynki[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Igor S. Zektser, Lorne G. Everett Groundwater and the Environment: Applications for the Global Community [1].
- ↑ a b L.S. Berg: Przyroda ZSRR. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 160, 178.
- ↑ International Lake Environment Committee.
- ↑ Siergiej Ganin, Aleksandr Karpienko: Zienitnaja rakietnaja sistiema S-300. Petersburg: 2001, s. 14, seria: Niewskij Bastion. (ros.).
- ↑ S. P. Susłow, Geografia fizyczna azjatyckiej części ZSRR, PWN, Warszawa, 1961, s. 642