Barwienie metodą Grama

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Różnicujące
Ilustracja
Laseczki wąglika zabarwione metodą Grama (Gram +)
Metoda
Zastosowanie

rozróżnianie bakterii pod względem budowy ściany komórkowej

Użyte odczynniki

roztwór fioletu krystalicznego, płyn Lugola, 90% etanol z dodatkiem acetonu, fuksyna karbolowa lub safranina

Metoda

Grama

Zabarwienie wybranych struktur

Metoda Grama – metoda barwienia bakterii. Pozwala doświadczalnie zróżnicować te organizmy na dwie duże grupy (Gram-dodatnie i Gram-ujemne) ze względu na różnice w budowie ściany komórkowej oraz, co za tym idzie, także pewne różnice w fizjologii i podatności na leki.

Została opracowana w 1884 przez Duńczyka, Hansa Christiana Grama (18531938).

Schemat barwienia[edytuj | edytuj kod]

Mechanizm barwienia[edytuj | edytuj kod]

  1. Komórki bakteryjne, zarówno gramdodatnie, jak i gramujemne, zabarwiają się fioletem krystalicznym.
  2. Dodanie płynu Lugola powoduje, że fiolet reaguje z jodem, w wyniku czego tworzą się stosunkowo duże kompleksy złożone z barwnika i jodu. Na tym etapie obydwa typy komórek mają zabarwienie fioletowe.
  3. Płukanie w alkoholu powoduje, że w komórkach Gram-dodatnich następuje zmniejszenie pustej przestrzeni w wielowarstwowych ścianach komórkowych, mających wygląd wielu (ok. 50) nałożonych na siebie siatek. W rezultacie kompleksy fioletu krystalicznego z jodem nie mogą ulec wypłukaniu, co w przypadku 1–2 warstw u bakterii Gram-ujemnych nie jest przeszkodą i alkohol świetnie wypłukuje barwnik. Możliwe też, że kompleks fiolet-jod łączy się trwale z kompleksem rybonukleinianu magnezu (niedobór magnezu może powodować barwienie na czerwono bakterii zasadniczo Gram-dodatnich) i zasadowego białka, które są obecne w ścianie bakterii Gram-dodatnich w dużych ilościach[1] lub bardziej ujemnie naładowana (inny punkt izoelektryczny) ściana Gram-dodatnich silniej wiąże zasadowy fiolet[1].
  4. Po zakończonym płukaniu komórki Gram-dodatnie są fioletowe, zaś Gram-ujemne – bezbarwne.
  5. Dodatkowy barwnik (np. safranina lub fuksyna) barwi komórki Gram-ujemne na różowo lub czerwono, nie zmieniając barwy komórek Gram-dodatnich.

Efekt barwienia Grama[edytuj | edytuj kod]

W efekcie wyżej przedstawionych działań i opisanego mechanizmu komórki efekty mogą być czworakie:

  • bakterie barwiące się na kolor ciemnofioletowy, prawie czarny, określa się jako Gram-dodatnie (Gram +)[2]
  • bakterie odbarwiające się pod wpływem etanolu z koloru ciemnofioletowego na kolor różowy, określa się jako Gram-ujemne (Gram −)[2]
  • bakterie niebarwiące się standardową metodą Grama[2], np. prątki (są trudnobarwliwe – można je wybarwić poprzez wydłużenie czasu dla fioletu krystalicznego i płynu Lugola),
  • bakterie Gram-zmienne[2], np. Gardnerella vaginalis.

Efekt barwienia zależy od podłoża i wieku hodowli:

  • starsze hodowle Clostridium mogą barwić się Gram-ujemnie (normalnie są one Gram-dodatnie)[1]
  • kiełkujące przetrwalniki (i pierwsze pokolenie po wykiełkowaniu) Bacillus subtilis barwią się Gram-ujemnie (normalnie są one Gram-dodatnie)[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Janusz Wawrzkiewicz (red.), Mikrobiologia weterynaryjna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 41, ISBN 83-01-03727-X.
  2. a b c d The Gram Stain, [w:] Jacquelyn G. Black, Laura Black, Microbiology. Principles and explorations, wyd. 9, Hoboken, NJ 2015, s. 69, ISBN 978-1-118-74316-4, OCLC 890080205.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]