Bawełna kosmata

Bawełna kosmata
	; Torebka z nasionami pokrytymi włoskami
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	bawełna
Gatunek	bawełna kosmata
	Nazwa systematyczna
	Gossypium hirsutum L.; Sp. pl. ed. 2, 2:975. 1763
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bawełna kosmata, bawełna zwyczajna (Gossypium hirsutum) – gatunek krzewów z rodziny ślazowatych. Pochodzi z Ameryki Środkowej, gdzie był uprawiany. W wyniku rozwoju tkactwa w XVIII i XIX wieku oraz wynalezienia maszyn przędzalniczych wzrosło zapotrzebowanie na ten surowiec i zwiększył się areał upraw tej rośliny. Do dziś bawełna kosmata jest jednym z ważnych surowców w przemyśle przędzalniczym i jest uprawiana wszędzie, gdzie pozwalają na to warunki klimatyczne.

Nazewnictwo

Posiada wiele synonimów nazwy łacińskiej^[4]: Gossypium hirsutum subsp. latifolium (Murray) Roberty, Gossypium hirsutum var. marie-galante (G. Watt) J. B. Hutch., G. hirsutum var. punctatum (Schumach.) Roberty, G. jamaicense Macfad, G. lanceolatum Tod., G. mexicanum Tod., G. morrillii O. F. Cook & J. Hubb., G. palmeri G. Watt, G. punctatum Schumach., G. purpurascens Poir., G. religiosum L., G. schottii G. Watt, G. taitense Parl., G. tridens O. F. Cook & J. Hubb. W języku polskim prawidłowa jest nazwa bawełna kosmata będąca tłumaczeniem prawidłowej nazwy łacińskiej (G. hirsutum L.).

Morfologia

Liście: 3-7 klapowe.
Kwiaty: Barwy kremowej.
Owoce: Torebka zawierająca wiele nasion pokrytych włoskami długości 10–60 mm.

Zastosowanie

Z włosków okrywających nasiona tej rośliny otrzymuje się tzw. włókno techniczne, które używane jest m.in. do wyrobu różnych tkanin bawełnianych, jak też używane jako domieszka do innych tkanin. Z nasion uzyskuje się także olej, który następnie jest używany do wyrobu margaryny. Odpady służą jako cenna karma dla zwierząt.

Bawełna kosmata jest wykorzystywana przy wyrobie różnego rodzaju sznurów i taśm. Poprzez nitryfikację włókien bawełny za pomocą kwasu azotowego z kwasem siarkowym otrzymuje się tzw. bawełnę strzelniczą. Służy ona do wyrobu prochu bezdymnego.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
↑ Gossypium hirsutum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-11].

Bibliografia

Rośliny użytkowe Wiedza Powszechna, Warszawa, 1966

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).

[iucn-3] Gossypium hirsutum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-11].

[1]

[2]

[3]

[4]