Bentewi ciemny
| Griseotyrannus aurantioatrocristatus[1] | |||
| (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Griseotyrannus | ||
| Gatunek |
bentewi ciemny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 występuje przez cały rok tylko poza sezonem lęgowym | |||
Bentewi ciemny[3] (Griseotyrannus aurantioatrocristatus) – gatunek małego ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Griseotyrannus. Występuje w Ameryce Południowej. Niezagrożony wyginięciem. Jego nazwa naukowa jest najdłuższą binominalną nazwą naukową nadaną ptakowi.
Etymologia nazwy naukowej[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa Griseotyrannus pochodzi od łacińskiego słowa griseus (szary), drugi zaś jej człon nawiązuje do rodzaju Tyrannus. Nazwa gatunkowa, aurantioatrocristatus, pochodzi od trzech łacińskich słów: aurantius (barwy pomarańczowej), ater, atri (czarny) oraz cristatus (czubaty). Nazwa naukowa bentewi ciemnego jest najdłuższą nazwą naukową nadaną jakiemukolwiek gatunkowi ptaka[4].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się następujące podgatunki[5]:
- G. a. pallidiventris (Hellmayr, 1929) – wschodnia Brazylia,
- G. a. aurantioatrocristatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837) – Boliwia do Paragwaju, północna Argentyna, Urugwaj i południowa Brazylia.
Częściowo wędrowny. Zimowiska rozciągają się po północno-zachodnią Brazylię, północno-wschodnie i wschodnie Peru, wschodni Ekwador, południową i wschodnią Kolumbię oraz południową Wenezuelę[6]. W trakcie zimowania przebywa na polanach i obrzeżach wilgotnych lasów. Na terenach, na których przebywa cały rok, zasiedla niezbyt gęste lasy, zakrzewienia i sawanny[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 17,5–18 cm[7], w tym ogona 8 cm[8]. Smukły, z wierzchu szary; wierzch głowy czarny. Czub żółty, nie zawsze widoczny. Pokrywy uszne ciemniejsze od reszty głowy. Brzuch i okolice kloaki żółtawe, w szczególności u podgatunku pallidiventris. U osobników młodych krawędzie sterówek rude[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazda z jajami obserwowano od listopada do stycznia. Gniazda są kuliste do owalnych lub o kształcie kubeczka. Budulec stanowią małe patyczki i łodygi liści. Zewnętrzna jego średnica to około 12–16 cm, zaś wysokość 5–7 cm. Komora na jaja ma wysokość 5–7 cm.
Jaja barwy białej, składane w liczbie 2–3, pokryte brązowymi lub czerwonobrązowymi plamkami. Mają wymiary 19–21,5 × 14–16 mm[9]. Inkubacja trwa 15–16 dni. Młode pozostają w gnieździe około 16 dni od wyklucia[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN bentewi ciemny klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako dość pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Griseotyrannus aurantioatrocristatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Griseotyrannus aurantioatrocristatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-15] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tyrannini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-15].
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 179 i 61. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-15]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Griseotyrannus aurantioatrocristatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-13]. (ang.).
- ↑ a b c Robert S. Ridgely & William L. Brown: The Birds of South America. T. 2. The Suboscine Passerines. University of Texas Press, 1994, s. 668. ISBN 978-0-292-77063-8.
- ↑ Dr. Emilia Snethlage. Catalogo das Aves Amazonicas. „Boletim do Museu Goeldi (Museu Paraense) de Historia Natural e Ethnographia”. 8, s. 382, 1911. Museum Goeldi.
- ↑ E. Hartert & S. Venturi. Notes sur les oiseaux de la Republique Argentine. „Novitates Zoologicae”. 16, s. 23, 1909.
- ↑ Roger Robb: Crowned Slaty Flycatcher Empidonomus aurantioatrocristatus. The Cornell Lab of Ornithology. Neotropical Birds. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-31)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).