Białostrząb panamski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Białostrząb panamski
Leucopternis semiplumbeus[1]
Lawrence, 1861
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Leucopternis

Gatunek

białostrząb panamski

Synonimy
  • Leucopternis semiplumbea Lawrence, 1861[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Białostrząb panamski[3] (Leucopternis semiplumbeus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Ptak ten występuje w Ameryce Centralnej i północno-zachodniej części Ameryki Południowej, nie jest zagrożony wyginięciem.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Białostrząb panamski występuje od skrajnie wschodniego Hondurasu[4] i wschodniej Nikaragui[5] na południe do zachodniej Kolumbii i północno-zachodniego Ekwadoru (Esmeraldas i północno-zachodnia Pichincha)[6][7][2]. W 2012 roku zaobserwowano i słyszano kilka osobników w Reserva nacional Allpahuayo-Mishana w Peru i prawdopodobnie odnoszą się do tego ptaka lub blisko z nim spokrewnionego nowego gatunku[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy opisany przez amerykańskiego biznesmena i ornitologa George’a Newbolda Lawrence’a w 1861 roku[9]. Jako miejsce typowe autor wskazał Caribbean slope w Przesmyku Panamskim wzdłuż linii Panama Railroad[9]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[6][10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa: greckie λευκος leukos – biały; πτερνις pternis – jastrząb[11].
Epitet gatunkowy: łacińskie semi- – pół- < semis, semissis – połowa < as, assis – cały; plumbeus – ołowiany < plumbum – ołów[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 31–36 cm, rozpiętość skrzydeł 51–64 cm, masa ciała samców średnio 250 g, samic średnio 350 g[6]. Dane szczegółowe podane przez Herberta Friedmanna w artykule opublikowanym na łamach czasopisma Bulletin - United States National Museum[13][a]:

Skrzydło Ogon Culmen z woskówką Skok Środkowy palec bez pazura
♂ 156–184 mm;
♀ 183–202 mm 		♂ 127–137 mm;
♀ 126–148 mm 		♂ 18–20 mm;
♀ 18–21 mm 		♂ 55–64 mm;
♀ 57–66 mm 		♂ 31–33 mm;
♀ 31–37 mm

Mały, krępy i krótkoskrzydły ptak drapieżny o uderzająco charakterystycznej barwie upierzenia i nagich części ciała. Górne partie ciała całkowicie ołowiowo-szare, czarniawe na skrzydłach i ogonie. Ogon z jednym lub czasami dwoma wąskimi, białymi pasami. Dolne części ciała nieskazitelnie białe, ale końcówki skrzydeł szare. Oczy jasnożółte, woskówka żółto-pomarańczowa do pomarańczowo-czerwonej. Nogi i stopy pomarańczowe do pomarańczowo-czerwonych. Samice podobne do samców w upierzeniu, ale średnio są o 10% większe[6]. Osobniki młodociane mają białe smugi na głowie, płaszcz jest biało nakrapiany, na piersi znajdują się cienkie czarne smugi; ogon z dwoma białymi pasami (od czasu do czasu obserwowano trzeci pas). Oczy koloru żółto-brązowego do żółtego, woskówka pomarańczowo-żółta do pomarańczowej, stopy pomarańczowe[6].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Głos[edytuj | edytuj kod]

Dość wokalny w sezonie lęgowym, kiedy można usłyszeć serię głośnych, przenikliwych niewyraźnych gwizdów o brzmieniu „kwee...wee...wee...wee...wee”[b]; czasami również słyszalne pojedyncze „kwee”[b]. Poza sezonem lęgowym cichszy, ale czasami odzywa się piskliwym, cienkim niewyraźnym gwizdem powtarzanym w pewnych odstępach czasu[6].

Siedlisko i pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Ptak prawdopodobnie osiadły, zamieszkujący wilgotne, tropikalne lasy i położone niżej subtropikalnych strefy[6]. Zasiedla skraje lasu, okolice fragmentów leśnych, w Kolumbii również lasy wtórne[6]. Zwykle występuje do 1000 m n.p.m. (jednak spotykany głównie poniżej 500 m n.p.m.); jeden raport z wysokości 1600 m n.p.m.[14]

Zwyczaje żywieniowe białostrzębia panamskiego słabo poznane. Poluje na jaszczurki i węże; jeden zapis mówi o upolowaniu jaszczurki z rodzaju Ameiva; sugerowano ataki na rój mrówek, ale najprawdopodobniej poluje na stawonogi uciekające przed mrówkami[6]. Żywi się również nietoperzami oraz być może płazami i małymi ssakami[14]. Ofiarę wypatruje siedząc nieruchomo w dogodnym miejscu, w pogoni za zdobyczą prześlizguje się krótko przez las z przerwami na szybkie uderzenia skrzydeł; generalnie nie szybuje[6].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Bardzo mało informacji na temat lęgów białostrzębia panamskiego. Jedno, niepotwierdzone zapisem gniazdo umieszczone w koronie wysokiego drzewa w Kostaryce w styczniu; samiec w kondycji rozrodczej złapany w lutym w Kolumbii[6]. Brak informacji na temat jaj, długości inkubacji lub okresu lęgowego.

Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern) – najmniejszej troski[2][15]. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność populacji jest mniejsza niż 50 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend jest umiarkowanie spadkowy[2][15]. Pomimo tego że ptak ten jest na niektórych obszarach dość pospolity, jego liczba spada z powodu wylesiania i fragmentacji jego siedlisk[6]. Wpisany do załącznika II Konwencji Waszyngtońskiej[16].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Liczba przebadanych ptaków: samce = 7 osobników z Kostaryki i Panamy; samice = 14 osobników z Kostaryki, Panamy i Nikaragui.
  2. ↑ a b Transkrypcja angielska.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Leucopternis semiplumbeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d BirdLife International, Leucopternis semiplumbeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-10] (ang.).
  3. ↑ P. Mielczarek, M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (wersja: 2021-10-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-10].
  4. ↑ D.L. Anderson, M. Bonta, P. Thorn. New and noteworthy bird records from Honduras. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 118 (3), s. 179, 1998. (ang.). 
  5. ↑ L. Sandoval, W.J. Arendt. Two new species for Nicaragua and other notes on the avifauna of the Atlantic Region and Paso del Istmo Biological Corridor. „Cotinga”. 33, s. 51, 2011. (ang.). 
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l R.O. Bierregaard, Jr, P. Boesman, J.S. Marks: Semiplumbeous Hawk (Leucopternis semiplumbeus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-03-05]. (ang.).
  7. ↑ American Ornithologists' Union: Check-list of North American birds: the species of birds of North America from the Arctic through Panama, including the West Indies and Hawaiian Islands. Wyd. 6. Lawrence, Kansas: American Ornithologists' Union, 1983, s. 111. ISBN 0-9436-10-32-X. (ang.).
  8. ↑ J.Álvarez Alonso, J. Díaz Alván, N. Shany. Avifauna de la Reserva Nacional Allpahuayo Mishana, Loreto, Perú. „Cotinga”. 34, s. 132–152, 2012. (hiszp.). 
  9. ↑ a b G.N. Lawrence. Catalogue of a Collection of Birds made in New Grenada, by James McLeannan Esq., of New York, with Notes and Descriptions of New Specie. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 7, s. 288, 1862. (ang.). 
  10. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-10]. (ang.).
  11. ↑ Leucopternis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-21] (ang.), [archiwum].
  12. ↑ James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
  13. ↑ H. Friedmann. The birds of North and Middle America a descriptive catalog of the higher groups, genera, species, and subspecies of birds known to occur in North America, from the Arctic lands to the Isthmus of Panama the West Indies and other islands of the Caribbean Sea, and the Galapagos Archipelago. „Bulletin - United States National Museum”. 50 (11), s. 384, 1950. (ang.). 
  14. ↑ a b J. Ferguson-Lees, D.A. Christie: Raptors of the World. Londyn: Christopher Helm, 2001, s. 188. ISBN 0-618-12762-3. (ang.).
  15. ↑ a b Species factsheet: Leucopternis semiplumbeus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-10]. (ang.).
  16. ↑ Appendices I, II and III. CITES. [dostęp 2016-03-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Białostrząb_panamski&oldid=68356907”