Biedrzeniec wielki

Biedrzeniec wielki

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	biedrzeniec
Gatunek	biedrzeniec wielki
Nazwa systematyczna
Pimpinella major (L.) Huds. Fl. angl. 110. 1762
Synonimy
Pimpinella magna L. Pimpinella saxifraga var. major L.

Biedrzeniec wielki (Pimpinella major L. Huds) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Wymieniany był też pod nazwą birbenella. Występuje w całej niemal Europie. W Polsce roślina pospolita.

Morfologia

Liść

Łodyga

Wzniesiona, dęta, kanciasta, głęboko bruzdowana, w odstępach ulistniona, krótko owłosiona, rozgałęziająca się. Osiąga wysokość do 100 cm.

Liście

Ciemnozielone, nieco błyszczące, pierzaste o listkach zaostrzonych.

Kwiaty

Drobne, koloru białego, rzadziej różowego, zebrane w baldach złożony zwisły przed kwitnieniem, mający od 9 do 15 szypułek. Zwykle brak pokryw i pokrywek (jeśli występują to w formie szczątkowej). Słupki o szyjkach krótszych od zalążni.

Owoc

Rozłupki rozsiewane przez wiatr.

Korzeń

Masywny, nieregularnie poskręcany.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Występuje na mezofilnych łąkach, moczarach, zaroślach w lasach górskich po piętro subalpejskie. Preferuje stanowiska otwarte, umiarkowanie naświetlone, umiarkowane warunki klimatyczne. Gleby obojętne, zasobne, wilgotne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych, gatunek charakterystyczny dla rzędu Arrhenatheretalia. Kwitnie od czerwca do września, kwiaty zapylane są przez drobne owady.

Zastosowanie

• Roślina jadalna. Młode listki biedrzeńca można spożywać w postaci sałatek. Sałatkę sporządza się z całych lub pokrajanych listków, uprzednio sparzonych przegotowaną wodą. Dla poprawienia smaku można dodać soku cytrynowego.
• Roślina lecznicza.
  • Surowiec zielarski: korzeń oraz ziele. Zbiór korzeni przeprowadza się jesienią lub wczesną wiosną. Po wykopaniu rośliny i odcięciu korzenia oczyszczamy go i suszymy w podwyższonej temperaturze. Po wysuszeniu surowiec przechowujemy w szczelnych opakowaniach, ponieważ łatwo wilgotnieje i jest atakowany przez owady.
  • Skład chemiczny: zawiera olejek eteryczny o swoistym niezbyt miłym zapachu, furanokumaryny, sporo garbników, substancje żywicowe i białkowe, węglowodany oraz skrobia.
  • Działanie lecznicze: korzeń biedrzeńca ma działanie głównie przeciwkaszlowe i moczopędne. Stosowany w przewlekłych schorzeniach górnych dróg oddechowych gardła i krtani, w nieżytach oskrzeli, w kaszlu, astmie, a także w schorzeniach przewodu pokarmowego, jak przewlekłe nieżyty żołądka i jelit, dolegliwości wątrobowe, w schorzeniach pęcherza i dróg moczowych oraz kamienicy nerkowej. Wykorzystywany przy chorobach:anoreksji, biegunce, chrypce, dnie moczowej, grypie, kamicy nerkowej, kaszlu, krwawieniach, odrze, przeziębieniu, różyczce, zapaleniu oskrzeli, zgadze
  • Wyciąg spirytusowy z korzeni powoduje rozszerze­nie naczyń krwionośnych i zmniejszenie napięcia mięśni gładkich — działa przeciwskurczowo. Zewnętrznie stosowany w postaci okładów na rany, do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ziele biedrzeńca działa podobnie do korzenia, jednak znacznie słabiej.
  • Uwaga: ze względu na działanie przeciwskurczowe nie wolno wyciągu spirytusowego z korzenia biedrzeńca stosować u ciężarnych.