Bitwa pod Chryzopolem (988)
Bitwa pod Chryzopolem – starcie zbrojne, które miało miejsce w roku 988 (lub na początku 989 roku[1]) w trakcie bizantyńskiej wojny domowej, pod miastem Chryzopol (Chrysopolis) leżącym naprzeciw Konstantynopola, po drugiej stronie cieśniny Bosfor.
Sytuacja przed bitwą[edytuj | edytuj kod]
Latem 987 Bardas Fokas, pretendent do tronu Bizancjum, po zdobyciu kontroli nad azjatycką częścią imperium, ruszył na Konstantynopol z zamiarem przejęcia władzy. Z jego polecenia były katepan Italii Kalokyros Delphinas stanął z częścią wojsk w Chryzopolu naprzeciw Konstantynopola, celem wywarcia presji na mieszkańców miasta i samego cesarza[2], skłonienia go do abdykacji (obóz buntowników widać było z okien pałacu). Sam Bardas Fokas rozpoczął oblężenie twierdzy Abydos (nad Hellespontem), której upadek odciąłby stolicę od dostaw żywności. Pozycja cesarza Bazylego II była niepewna, w samym mieście cieszył się pewnym poparciem, które jednak stopniowo słabło. Dysponował tylko europejską częścią armii, dodatkowo osłabioną w bitwach z Bułgarami. Zajęcie posiadłości w Azji Mniejszej przez buntowników pozbawiło go większej części dochodów z podatków. W tej sytuacji zażądał on i uzyskał posiłki wojskowe od władcy Rusi, wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego, w zamian za rękę swojej siostry Anny i chrzest Rusi[3]. Miarą desperacji cesarza może być fakt, że był to pierwszy (i ostatni) przypadek w historii Bizancjum kiedy to rzymska księżniczka czystej krwi ("zrodzona w purpurze") poślubiła wodza barbarzyńców[2]. Prawdopodobnie zimą 987/988 co najmniej 6000 żołnierzy zasiliło siły Bazylego II. Byli to w większości Waregowie, najemnicy pozostający wcześniej na służbie Włodzimierza. Możliwe, że wielki książę pozbył się w ten sposób żołnierzy na których żołd nie było go stać.
Bitwa pod Chryzopolem[edytuj | edytuj kod]
W bitwie pod Chryzopolem, pod wodzą Bazylego II, Waregowie przeprawili się nocą przez Bosfor[1], zaskoczyli i rozbili[4] ucztujących przy stołach (prawdopodobnie pijanych) żołnierzy Kalokyrosa Delphinasa, wykazując się przy tym dużym męstwem i zaciekłością.
Konsekwencje[edytuj | edytuj kod]
Delphinas został wzięty do niewoli i zginął nadziany na pal[1] lub ukrzyżowany[5], co było prawdopodobnie manifestacją determinacji cesarza i ostrzeżeniem dla buntowników. Było to pierwsze zwycięstwo Bazylego II[1]. Jego kontynuacją była bitwa pod Abydos. Będąc pod wrażeniem odwagi oraz skuteczności Waregów, okazanej w tej i kolejnych bitwach, cesarz ustanowił na ich bazie instytucję osobistej gwardii wareskiej[6], jako przeciwwagi dla niepewnych politycznie oddziałów bizantyjskich. Do końca życia cesarz pozostawał podejrzliwy w stosunku do arystokracji bizantyjskiej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Treadgold 1997 ↓, s. 518.
- ↑ a b Whittow 1996 ↓, s. 370-372.
- ↑ Gregory 2008 ↓, s. 248-249.
- ↑ Holmes (s. 246) kwestionuje udział Waregów w tej bitwie. Mieli oni przybyć do Bizancjum niedługo później.
- ↑ Holmes (s. 267) zauważa, że był on prawdopodobnie jedynym dowódcą straconym w tak okrutny sposób podczas tej wojny.
- ↑ D'Amato 2010 ↓, s. 6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Raffaele D'Amato , The Varangian Guard 988-1453, Osprey Publishing, 2010, ISBN 978-1849081795 .
- Timothy E. Gregory: Historia Bizancjum. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 247. ISBN 978-83-233-2588-8.
- Catherine Holmes: Basil II and the governance of Empire (976–1025). OUP, 2005, s. 246, 267, 460. ISBN 978-0-19-927968-5.
- Warren Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, Stanford, California: Stanford University Press, 1997, ISBN 0-8047-2630-2 .
- Mark Whittow, The Making of Byzantium, 600-1025, University of California Press, 1996, s. 370-373, ISBN 978-0520204973 .