Bodegon

Bodegón – typ martwej natury w malarstwie okresu baroku. Termin pochodzi od słowa bodega, które w języku hiszpańskim znaczy „winiarnia”, „piwniczka”, a także „sklep z winem”. Cechą tego malarstwa było przedstawianie żywności lub naczyń spiżarnianych, rozmieszczonych na kamiennym blacie lub drewnianym stole. Były to przede wszystkim produkty spożywcze, które zasadniczo trzymano w piwnicach, spiżarniach domostw lub tawern, takie jak: wędliny, owoce, warzywa, korzenie, kawałki ususzonego, uwędzonego lub surowego mięsa podlegającego preparacji (np. kruszejącego królika). Bodegony malowane były w stylu barokowym, a więc z zachowaniem charakterystycznego dla tego okresu światłocienia, kolorystyki i kompozycji^[1].

Wykształciły się dwa rodzaje bodegonu: martwa natura przedstawiająca wiktuały bez postaci ludzkiej (np. Juan Sánchez Cotán, Luis Meléndez, Juan van der Hamen) oraz bodegony we właściwym znaczeniu: kramy, targi, kuchnie lub sceny chłopskie z postaciami, najczęściej na drugim planie (połączenie martwej natury i sceny rodzajowej).

W II połowie XVI w. we Włoszech i Niderlandach uprawiano jednocześnie dwa typy martwych natur: z jednej strony kwiaty i owoce, z drugiej – wiktuały i nakryte stoły. Ok. 1540, w Wenecji, wskutek połączenia wpływów włoskich i flamandzkich powstał nowy typ martwej natury. Kramy i kuchnie Pietera Aertsena oraz Joachima Beuckelaera zyskały natychmiastowe echo u malarzy włoskich. Przedstawiano produkty spożywcze i przedmioty domowe, którym towarzyszyły sceny religijne i rodzajowe zepchnięte na dalszy plan. Koncepcja takich obrazów wywodziła się z tradycji manierystycznej i przeniknęła z Włoch do Hiszpanii. Pojawiła się na początku XVII w. w Andaluzji i Kastylii. Oddziałali tu przede wszystkim Vincenzo Campi – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli włoskiego bodegonu oraz Bartolomeo Passarotti. Serię takich obrazów namalował m.in. młody Diego Velázquez.

W szerszym znaczeniu określenie bodegon używane jest jako synonim martwej natury.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Por. I. Chilvers, H. Osborne, Oksfordzki leksykon sztuki, Warszawa 2002, s. 93; L. Altmann, Leksykon malarstwa i grafiki, Warszawa 2012, s. 295 (hasło: „Kuchenne sceny”); Ch. Sterling, ''Martwa natura, Warszawa 1998, s. 93-105 (rozdz. Hiszpania: martwa natura pokorna i mistyczna); Die grosse Enzyklopädie der Malerai, Bd. 1, Freiburg 1976, s. 314; C. Grimm, Stillleben. Die italienischen, spanischen und französischen Meister, Stuttgart 2011, s. 162-163.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Oksfordzki leksykon sztuki, IanI. Chilvers (oprac.) i inni, Warszawa: Arkady, 2002, ISBN 83-213-4157-8, OCLC 749307549 .
Charles Sterling, Martwa natura od starożytności do XX wieku, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN; WAiF, 1998, ISBN 83-01-12468-7

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

Francisco de Zurbarán, Baranek Boży (1635-40).
Juan Sánchez Cotán, Martwa natura z pigwą, kapustą, melonem i ogórkiem (ok. 1600).
Juan van der Hamen, Martwa natura z karczochami, brzoskwiniami, czereśnimi, figami i jabłkami (1627).
Luis Meléndez, Martwa natura z łososiem, cytryną i naczyniami (1772).
Juan Bautista de Espinosa, Martwa natura z winogronami, jabłkami i śliwkami.
Francisco de Burgos Mantilla, Martwa natura (ok. 1630).
Ignacio Arias, Martwa natura z garnkami i szparagami (po 1650).
Pedro de Medina, Martwa natura z jabłkami, orzechami i trzciną cukrową (1645),.

[1] Por. I. Chilvers, H. Osborne, Oksfordzki leksykon sztuki, Warszawa 2002, s. 93; L. Altmann, Leksykon malarstwa i grafiki, Warszawa 2012, s. 295 (hasło: „Kuchenne sceny”); Ch. Sterling, ''Martwa natura, Warszawa 1998, s. 93-105 (rozdz. Hiszpania: martwa natura pokorna i mistyczna); Die grosse Enzyklopädie der Malerai, Bd. 1, Freiburg 1976, s. 314; C. Grimm, Stillleben. Die italienischen, spanischen und französischen Meister, Stuttgart 2011, s. 162-163.

[1]