Borowik klinowotrzonowy
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | borowikowce | |
| Rodzina | borowikowate | |
| Rodzaj | Cyanoboletus | |
| Gatunek | borowik klinowotrzonowy | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini Index Fungorum 176: 1 (2014) | ||
Borowik klinowotrzonowy (Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1836 Wilhelm Opatowski nadając mu nazwę Boletus pulverulentus. W wyniku prowadzonych w ostatnich latach badań filogenetycznych w obrębie rodzaju Boletus zmieniła się jego pozycja w klasyfikacji. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 2014 Gelardi, Vizzini & Simonini, przenosząc go do nowo utworzonego rodzaju Cyanoboletus[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[1]:
- Boletus pulverulentus (Opat. 1836)
- Tubiporus pulverulentus (Opat.) S. Imai 1968
- Xerocomus pulverulentus (Opat.) E.-J. Gilbert 1931
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1999. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: borowik czerniejący, borowik omglony, borowik wrażliwy, borowik siniejący, podgrzybek omglony[2]. Obecnie wszystkie te nazwy polskie są niespójne z nową nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy 4–12(15) cm, czerwonobrązowy lub kasztanowobrązowy. Skórka matowa, delikatnie aksamitna, dość sucha[3].
Cytrynowożółte, dość krótkie, lśniące, bardzo wrażliwe na uciskanie, natychmiast ciemnoniebiesko nabiegające[3].
Orzechowy, w górnej części żółtawy, prawie zawsze wysmukły. Powierzchnia delikatnie ziarenkowato-kosmkowata, nigdy usiatkowana. Po przekrojeniu lub uciśnięciu intensywnie sinieje[3].
Żółty, po przekrojeniu natychmiast nabiegający ciemnoniebiesko do niebieskoczarno. Mięsisty oraz jędrny. U starszych osobników suchy i chropowaty[3].
Gładkie, średnicy 10–16 × 4–6 µm, bez pory rostkowej[3].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie, Australii i Azji (w tej ostatniej znany jest tylko w Korei i Japonii)[4]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[5].
W Polsce owocniki wytwarza od lipca do października,. Rośnie pod dębami, bukami, rzadziej sosnami[6].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[7]. Dawniej uważany za grzyb jadalny, jednak badania z 2017r. wykazały, że akumuluje dużą ilość związków arsenu, dlatego odradza się jego spożywanie[8].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Borowika klinowotrzonowego można pomylić z gatunkami jadalnymi: podgrzybkiem brunatnym (Boletus badius), podgrzybkiem zajączkiem (Boletus subtomentosus) i podgrzybkiem złotawym (Xerocomellus chrysenteron).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum (ang.). [dostęp 2015-10-25].
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 472. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-08].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Barbara Gumińska: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 278–279. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ B. pulverulentus « boletales.com, boletales.com [dostęp 2019-09-10].
- ↑ Simone Braeuer i inni, Arsenic hyperaccumulation and speciation in the edible ink stain bolete (Cyanoboletus pulverulentus), „Food Chemistry”, 242, 2018, s. 225–231, DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.09.038, PMID: 29037683, PMCID: PMC6118325 [dostęp 2019-09-10] (ang.).