Oset nastroszony

Oset nastroszony
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	oset
Gatunek	oset nastroszony
	Nazwa systematyczna
	Carduus acanthoides L.; Sp. pl. 2:821. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oset nastroszony (Carduus acanthoides L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny astrowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek o pochodzeniu północno-śródziemnomorskim^[4]. Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się po świecie i obecnie występuje w całej Europie, Ameryce Północnej (USA i Kanada), Azji, Nowej Zelandii i w niektórych regionach Ameryki Południowej i Afryki^[5]. W Polsce pojawił się już w epoce żelaza i ma status archeofita. Jest dość częsty, szczególnie w południowej i środkowej części kraju^[4].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, prosta, sztywna, o wysokości do 100, a czasami nawet do 150 cm. Jest przerywano-kolczasto oskrzydlona^[4].
Liście: Mają podługowaty lub podługowatolancetowaty zarys, są pierzastodzielne lub pierzastosieczne, silnie kłujące, na brzegach posiadające duże, jasne kolce. Górna powierzchnia naga lub słabo owłosiona, dolna silniej, zwłaszcza na nerwach. Nigdy nie są kutnerowate^[4].
Kwiaty: Zebrane w dość duże jajowate i wzniesione koszyczki, wyrastające na krótkich szypułkach pojedynczo lub po kilka blisko siebie. Szypułki koszyczków są oskrzydlone. Listki okrywy o szerokości do 2,5 mm, zwężające się od nasady i odstające na boki, kłujące. Dno koszyczka ze szczeciniastymi plewinkami. Wszystkie obupłciowe, kwiaty rurkowate, purpurowoczerwone^[6]. Korona 5-dzielna^[4].
Owoc: Drobno kropkowane niełupki długości 2,5–3,5 mm z puchem kielichowym o długości 10–13 mm składającym się z pojedynczych, szczecinkowatych włosków zrośniętych w pierścień^[4]^[6].

Pęd jednoroczny
Pęd dwuletni
Koszyczek
Owoc
Liść

Biologia i ekologia

Rozwój: Roślina dwuletnia, hemikryptofit^[4]. Kwitnie od lipca do września, kwiaty przedprątne i owadopylne^[7]. Owoce rozsiewane przez wiatr.
Siedlisko: Siedliska ruderalne i segetalne: przydroża, ugory, gruzowiska, tereny kolejowe, obrzeża lasów i zarośli, pola uprawne i pastwiska. Roślina światłolubna i ciepłolubna^[4]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Carduetum acanthoidis i gatunek wyróżniający dla Ass. Onopordetum acanthii^[8].
Genetyka i zmienność: Liczba chromosomów 2n = 22. Tworzy mieszańce z ostem kędzierzawym (C. x leptocephalus Peterm) i ostem zwisłym^[9].
Oddziaływania międzygatunkowe: Na ostach pasożytuje wiele gatunków grzybów. M.in. są to: Golovinomyces cichoracearum wywołujący mączniaka prawdziwego astrowatych, Puccinia calcitrapae wywołujące rdze, Microbotryum cardui, Ramularia cirsii, Ramularia cynarae emend, Nodulosphaeria cirsii^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ The International Plant Names Index [online] [dostęp 2018-02-16] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-02-16] .
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986, s. 198. ISBN 83-02-00607-6.
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[ipni-3] The International Plant Names Index [online] [dostęp 2018-02-16] .

[sudnik-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[discover-5] Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-02-16] .

[mowszowicz-6] Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986, s. 198. ISBN 83-02-00607-6.

[seidl-7] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[matuszkiewicz-8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[rutkowski-9] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[mikro-10] Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]