Caryca Waz
Caryca Waz (ros. Царица ваз) – największa na świecie waza z jednego półszlachetnego kamienia[potrzebny przypis] (jaspisu), wyrzeźbiona według projektu A. Mielnikowa w szlifierni kamieni w Koływani w latach 1829-1843.
Znajduje się w Nowym Ermitażu[1]. Wraz z podstawą ma 257 cm wysokości, większa średnica eliptycznej czaszy wynosi 504 cm, mniejsza średnica czaszy – 322 cm, a waga wynosi 19 200 kg[2][3].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa „Caryca Waz” jest używana, w odniesieniu do wielkiej wazy z jaspisu, od niedawna. Zaczęła być stosowana w różnego rodzaju przewodnikach, na wzór Car Puszki, Car Kołokołu, co miało wskazywać na olbrzymi rozmiar rzeźby. Obecnie ta nazwa jest już w powszechnym użyciu[4]. W Ermitażu waza wyrzeźbiona w Koływani jest po prostu nazywana „Wazą z Jaspisu”[3] lub „Wielką Wazą”[1], zaś miano „Carycy Waz” nosi waza rzymska z IV w.p.n.e. o łacińskiej nazwie Regina Vasorum[5] („Królowa Waz”).
Historia powstania[edytuj | edytuj kod]
W 1815, w bogatej w jaspis kopalni kruszców położonej około 40 km od szlifierni kamieni szlachetnych w Koływani, znaleziono ogromny, 11-metrowy płat zielonego pasiastego jaspisu. Pierwszy oderwany od tego płata kamień dostarczono do szlifierni, gdzie wyrzeźbiono z niego czaszę według rysunku architekta Gwarengi. W 1820 ozdobiła ona Carskie Sioło[6]. Pozostałą część płata jaspisu zaczęto wydobywać bardzo ostrożnie, przez polewanie skał, w których się znajdowała, wodą podczas mrozów. Woda zamarzała, a robotnicy wyskrobywali lód i powstałe szczeliny ponownie zalewano wodą. W 1819 ogromny głaz sam odpadł na ziemię[7]. Wskutek pęknięcia trzeba było go podzielić. Mniejszą część przeznaczono na drobne wyroby, zaś szkic większej 5,6-metrowej części przesłano do Sankt Petersburga. W rok później zarządzający szlifiernią M. Łaulina otrzymał z Gabinetu Aleksandra I projekt A. Mielnikowa z rysunkami i opisem przygotowania eliptycznej czaszy.
Do wstępnych prac, polegających na oczyszczeniu kamienia z osadów, przystąpiono w 1828. Zadanie to wykonywało 230 pracowników. Po dwóch latach, w 1830, 567 burłaków dostawiło głaz do szlifierni[8], gdzie jego dalszą obróbką zajęło się 100 mistrzów kamieniarstwa. Po ociosaniu kamienia do odpowiedniej formy w 1831, zaczęto tworzyć detale czaszy, nanosić ornament i go polerować. Prace trwały do 1843. Równocześnie poszukiwano odpowiedniego kamienia dla postumentu, napotykając na trudności. Dwa pierwsze kamienie, przeznaczone do tego celu, uległy zniszczeniu w czasie obróbki[3][7].
W lutym 1843 czaszę załadowano na specjalne sanie, do których zaprzęgnięto 154 konie, i powieziono ją do Barnauł, a stamtąd na Utkinską (czyli Kaczą) Przystań, skąd odprawiono ją transportem rzecznym do stolicy. Do czasu zakończenia budowy Nowego Ermitażu stała na przybrzeżu Newy. Dopiero 5 listopada 1849 została wniesiona do wnętrza, przez pozostawiony do tego celu ścienny otwór, i ustawiona na specjalnie przygotowanym fundamencie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Государственный Эрмитаж: Зал Большой вазы. www.hermitagemuseum.org. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-16)]. (ros.).
- ↑ Символика Алтайского края. www.altaiinter.info. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
- ↑ a b c Государственный Эрмитаж: Второй зал новейшей скульптуры. www.hermitagemuseum.org. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-31)]. (ros.).
- ↑ Царица ваз как символ научного диалога (Sprawozdanie z konferencji poświęconej kulturze Kraju Ałtajskiego). www.ntv.ru, 26-07-2010. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
- ↑ Государственный Эрмитаж: Regina Vasorum. www.hermitagemuseum.org. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
- ↑ П. Небольсин "Заметки на пути из Петербурга в Барнаул". СПб., 1850. www.altai.ru. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)]. (ros.).
- ↑ a b Отдых на Алтае: Царица ваз. www.wode.ru. [dostęp 2011-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ros.).
- ↑ Откуда родом "Царица ваз"?. www.vokrugsveta.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Колыванский камнерзный завод им. И.И.Ползунова (Szlifiernia Kamieni Szlachetnych w Koływani): strona oficjalna. www.kolyvan.ru. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).
- Государственный Эрмитаж (Muzeum Ermitaż): strona oficjalna. www.hermitagemuseum.org. [dostęp 2011-09-19]. (ros.).