Cmentarz żydowski w Izbicy
50°53′42″N 23°09′36″E/50,895000 23,160000 Pomnik na cmentarzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
1,32 ha |
Położenie na mapie Izbicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krasnostawskiego  | |
Położenie na mapie gminy Izbica  | |
| 50°53′42″N 23°09′36″E/50,895000 23,160000
| |
Cmentarz żydowski w Izbicy – został założony w 1754 roku[1]. Ma powierzchnię 1,32 ha[2]. Na terenie nekropolii znajduje się pomnik ku czci ofiar Holocaustu i izbickich Żydów. Cmentarz znajduje się w bazie danych nagrobków cmentarzy żydowskich w Polsce[3].
Podczas II wojny światowej Niemcy niemal doszczętnie zdewastowali nekropolię – stare, zabytkowe macewy wykorzystano do prac budowlanych, między innymi w areszcie gestapo[4][5], do naszych czasów zachowały się tylko pojedyncze nagrobki[6]. W czasie drugiej wojny światowej aż do 1943 roku Niemcy przeprowadzali na jego terenie egzekucje Żydów z izbickiego getta. Łącznie zginęło w nich około 4500 ludzi, z czego najwięcej w listopadzie 1942 – 2 listopada 1942 r. nastąpiła likwidacja getta tranzytowego.
W 1995 r.[7] z inicjatywy naczelnego rabina Galicji Edgara Glucka odbudowano ohel cadyka Mordechaja Josefa Leinera[8] (ucznia Jakub Icchaka Horowitza[5]) i jego rodziny którego ściany obłożono odzyskanymi fragmentami macew.
Od 2003 r. do opieki nad nekropolią włączyli się też nauczyciele i uczniowie z Zespołu Szkół w Izbicy. Do współpracy zaprosili też niemieckie stowarzyszenie Bildungswerk Stanislaw Hantz z Kassel[7].
We wrześniu 2006 roku Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, wspólnie z Tvschoenfilm, przeprowadziła rozbiórkę budynku dawnego więzienia. Po zakończeniu prac rozbiórkowych macewy zostały przeniesione na cmentarz[9]. Jesienią 2006 roku w realizację projektu upamiętnienia cmentarza żydowskiego w Izbicy włączyła się ambasada Republiki Federalnej Niemiec. Dzięki udzielonemu przez niemiecką ambasadę wsparciu finansowemu: przeniesiono na cmentarz macewy, wykorzystane w czasie II wojny światowej do budowy więzienia gestapo; wzniesiono pomnik upamiętniający społeczność żydowską Izbicy; zorganizowano warsztaty z kultury żydowskiej dla uczniów Zespołu Szkół w Izbicy; wytyczono granice geodezyjne cmentarza oraz przygotowano projekt ogrodzenia[9].
3 listopada 2021 roku – na cmentarzu żydowskim, zgodne z jego wolą, został pochowany Ks. infułat Grzegorz Pawłowski, który urodził się w rodzinie zamojskich ortodoksyjnych Żydów jako Jakub Hersz Griner, a zmarł 21 października 2021 r. w Jafie w Izraelu w wieku 90 lat[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Izbica - przewodnik - Shtetl Routes - Teatr NN [online], shtetlroutes.eu [dostęp 2022-01-04] (pol.).
- ↑ Cmentarz żydowski w Izbicy (ul. Fabryczna) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-01-04].
- ↑ Wirtualny Cmentarz [online], cemetery.jewish.org.pl [dostęp 2022-01-07].
- ↑ FLASZKA Z NIEMIECKĄ GAPĄ - Tygodnik Zamojski, Zamość, Biłgoraj, Tomaszów [online], Tygodnik Zamojski [dostęp 2022-01-04] (pol.).
- ↑ a b Wyborcza.pl [online], lublin.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-04].
- ↑ Burchard podaje, że zachowało się ich 5
- ↑ a b Cmentarz żydowski w Izbicy (ul. Fabryczna) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Zabytki regionu [online], fundacja-hereditas.pl [dostęp 2022-01-04].
- ↑ a b Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego [online], fodz.pl [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Ks. Grzegorz Pawłowski spoczął na cmentarzu żydowskim w Izbicy [online], dzieje.pl [dostęp 2022-01-04] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 175.
- Mapa WIG Krasnystaw Pas 45 Słup 36 Warszawa 1938
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz żydowski w Izbicy na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz żydowski w Izbicy przedstawiony w filmie dokumentalnym "Past and present, history falsified. Poland 1987" w reżyserii Thomasa i Deny Blatt.