Cmentarz żydowski w Sopocie
54°27′03″N 18°32′46″E/54,450833 18,546111 nr rej. 1043
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Malczewskiego |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
0,5 ha |
| Data ostatniego pochówku | |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie Sopotu  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
| 54°27′03″N 18°32′46″E/54,450833 18,546111
| |
Cmentarz żydowski w Sopocie – kirkut społeczności żydowskiej niegdyś zamieszkującej Sopot.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za datę powstania cmentarza żydowskiego w Sopocie przyjmuje się rok 1913[1]. Najstarszy przekaz w źródle kartograficznym o nekropolii umiejscowionej przy obecnej ul. Jacka Malczewskiego pochodzi z 1922 r. W jego sąsiedztwie znajduje się cmentarz katolicki oraz ewangelicki (obecnie komunalny). Nekropolia zajmuje powierzchnię 0,5 ha[2].
Cmentarz był czynny do 1939 r., a formalne zamknięcie nekropolii nastąpiło dopiero w 1948 r. Począwszy od okresu II wojny światowej, w kolejnych dziesięcioleciach, nekropolia ulegała postępującej dewastacji. W 1983 r. cmentarz wpisano do rejestru zabytków. W latach 1983-1989 przeprowadzono rewaloryzację cmentarza ze środków konserwatorskich, miasta Sopotu oraz Fundacji Rodziny Nissenbaumów[3]. Od tamtej pory powoli nekropolia coraz bardziej niszczeje, m.in. została ukradziona część pompy, brama cmentarna wymaga renowacji[4].
Na cmentarzu zachowało się niewiele macew z czytelnymi inskrypcjami. Napisy występują w języku polskim, niemieckim, rosyjskim oraz hebrajskim. Stosunkowo często można zauważyć dwujęzyczne inskrypcje. Na teren cmentarza prowadzi zabytkowa brama - jedyna, która przetrwała do XXI w. na Pomorzu - z hebrajskim napisem Oto jest brama do Boga /Ze Szaar L'Adonaj/[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P. Burchard podaje orientacyjnie początki XIX wieku (sic!). Zob. P. Burchard, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa 1990, s. 42.
- ↑ Cmentarz żydowski w Sopocie (ul. Malczewskiego), [ostatnia aktualizacja 15.07.2012], https://archive.is/20121221205450/http://www.sztetl.org.pl/pl/article/sopot/12,cmentarze/8139,cmentarz-zydowski-w-sopocie-ul-malczewskiego-/ [dostęp 21.07.2012]; E. Mielewczyk, Problematyka artystyczna i konserwatorska cmentarzy żydowskich w Gdańsku, Wrzeszczu i Sopocie, „Teki Gdańskie”, t. IV, Gdańsk 2002, http://pomorski.civitaschristiana.pl/tekigda/teki_IV.pdf [dostęp 21.07.2012], s. 150.
- ↑ P. Burchard jako inicjatorów i fundatorów renowacji podaje wyłącznie Fundację Nissenbaumów. Podaje przy tym, iż koniec prac nastąpił w maju 1990 r. Zob. P. Burchard, dz. cyt., s. 42.
- ↑ E. Mielewczyk, dz. cyt., s. 151.
- ↑ H. Domańska, Kamienne drzewo płaczu. Gminy żydowskie województwa gdańskiego, ich dzieje i zabytki, Gdańsk 1991, s. 74-75; E. Mielewczyk, dz. cyt., s. 152-153.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Burchard P., Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa 1990;
- Cmentarz żydowski w Sopocie (ul. Malczewskiego), [ostatnia aktualizacja 15.07.2012] https://archive.is/20121221205450/http://www.sztetl.org.pl/pl/article/sopot/12,cmentarze/8139,cmentarz-zydowski-w-sopocie-ul-malczewskiego-/ [dostęp 21.07.2012];
- Domańska H., Kamienne drzewo płaczu. Gminy żydowskie województwa gdańskiego, ich dzieje i zabytki, Gdańsk 1991;
- Mielewczyk E., Problematyka artystyczna i konserwatorska cmentarzy żydowskich w Gdańsku, Wrzeszczu i Sopocie, „Teki Gdańskie”, t. IV, Gdańsk 2002, http://pomorski.civitaschristiana.pl/tekigda/teki_IV.pdf [dostęp 21.07.2012].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz żydowski w Sopocie na portalu Wirtualny Sztetl
- Cmentarz żydowski w Sopocie na stronie Cmentarze żydowskie w Polsce (http://www.kirkuty.xip.pl/)