Cmentarz żydowski w Bydgoszczy
W Bydgoszczy istniały dwa żydowskie cmentarze - stary i nowy[1]. Istniał także cmentarz żydowski w Bydgoszczy-Fordonie.
Cmentarz żydowski „stary”[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Filarecka |
| Typ cmentarza |
kirkut |
| Wyznanie |
judaizm |
| Data otwarcia | |
| Data ostatniego pochówku |
1874 |
Pierwszy cmentarz żydowski w Bydgoszczy został założony w 1816 r. na obecnym Wzgórzu Henryka Dąbrowskiego przy ul. Filareckiej. Cmentarz zamknięto dla pochówków w 1874 roku[2]. W roku 1915 cmentarz był już częściowo zniszczony, a w 1939 roku znajdowało się tam jeszcze kilkadziesiąt nagrobków. Nekropolia została zniszczona w czasie II wojny światowej przez hitlerowców. Kilka pozostałych nagrobków usunięto w latach 1947-1948[2]. Jedyną pozostałością była istniejąca jeszcze w latach 80. XX wieku pompa przy wejściu do cmentarza.
W 2008 zaproponowano, aby miejsce dawnego cmentarza upamiętnić ustawieniem na skwerze przy ul. Filareckiej kilkumetrowej, emitującej światło laserowe menory (siedmioramiennego świecznika). Wokół niej miał stanąć murek z autentycznych macew, pozostałych po zniszczonych przez Niemców cmentarzach żydowskich w Bydgoszczy. Zgodnie z żydowską tradycją wszystkie planowane elementy miały być zwrócone w stronę Jerozolimy[3]. Projekt ten nie doczekał się realizacji.
Cmentarz żydowski „nowy”[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Szubińska 110 obecnie Ikara |
| Typ cmentarza |
kirkut |
| Wyznanie |
judaizm |
| Powierzchnia cmentarza |
6 ha |
| Data otwarcia | |
| Data likwidacji |
1940 |
„Nowy” cmentarz żydowski założono w 1874 roku przy ul. Szubińskiej 110 (rejon obecnej ulicy Ikara). Miał on powierzchnię 6 ha. Także i on także całkowicie zniszczony przez Niemców w 1940 roku. Ostateczna likwidacja cmentarza nastąpiła w latach 1948-1950[2], kiedy to zmarłych ekshumowano i powtórnie pochowano na Cmentarzu Bohaterów na Wzgórzu Wolności. Ostatnie szczątki znaleziono w 1999, co oznacza, że część powstałej później w tym miejscu zabudowy stoi na dawnych grobach. Nie zachował się żaden nagrobek, zachował się natomiast żydowski dom pogrzebowy (nr 20A). Roszczenia do tego terenu zgłaszała żydowska gmina wyznaniowa w Warszawie, jednakże komisja majątkowa z uwagi na całkowitą zmianę przeznaczenia tego terenu wniosek ten odrzuciła w 2013r[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Burchard wymienia tylko jeden, podając przy tym, iż został założony przypuszczalnie w 1816, co wskazywałoby na stary cmentarz, a przy tym podając jego adres jako ul. Szubińska 103, co z kolei wskazywałoby na cmentarz nowy. Wynika to zapewne z przemieszania posiadanych informacji.
- ↑ a b c Kuczma Rajmund: Mała encyklopedia Bydgoszczy – część hasła "C". [w:] Kalendarz Bydgoski 1993
- ↑ Jarosław Jakubowski Tablica ku czci Żydów bez laserów
- ↑ Wojciech Mąka "Na drodze Ikara", Express Bydgoski, 15 marca 2013
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 35.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Stary cmentarz żydowski w Bydgoszczy na portalu Wirtualny Sztetl
- Nowy cmentarz żydowski w Bydgoszczy na portalu Wirtualny Sztetl
| Cmentarze komunalne | |
|---|---|
| Cmentarze katolickie |
|
| Cmentarze ewangelickie | |
| Cmentarze żydowskie | |
| Cmentarze martyrologiczne |
