Park Ludowy w Bydgoszczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park Ludowy im. Wincentego Witosa
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Dzielnica

Śródmieście

Powierzchnia

6,42 ha

Data założenia

1953

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Ludowy im. Wincentego Witosa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Park Ludowy im. Wincentego Witosa”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Park Ludowy im. Wincentego Witosa”
Ziemia53°07′28″N 18°00′47″E/53,124444 18,013056
Multimedia w Wikimedia Commons
Popiersie patrona parku Wincentego Witosa
Alejka parkowa

Park Ludowy im. Wincentego Witosa – park miejski w Bydgoszczy o powierzchni 6,42 hektarów. Jego patronem jest Wincenty Witos – polski polityk, działacz ruchu ludowego, trzykrotny premier.

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Park jest położony w Śródmieściu Bydgoszczy, między ulicami: Jagiellońską, Piotrowskiego i Markwarta. Teren zajmowany przez park ma wymiary: 250 × 275 m i leży na zapleczu Pałacu Młodzieży i Bazyliki Mniejszej św. Wincentego à Paulo.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Park Ludowy został założony na miejscu cmentarza Ewangelickiej Gminy Zjednoczonej[1]. Cmentarz pochodził z roku 1778 i był najstarszym i największym na terenie miasta[2].

Teren pod cmentarz zakupiony od majątku Grodztwo, poszerzany w okresie późniejszym, zajmował powierzchnię ok. 6,5 ha. W 1838 roku na jego terenie wybudowany został dom mieszkalny dla zarządcy, w którym wydzielono osobne pomieszczenie na kostnicę. W 1884 roku zbudowana została kaplica cmentarna, a w 1898 r. masywny, murowany parkan, który przetrwał do czasu likwidacji cmentarza[2]. Kute bramy wjazdowe wykonano od ulicy Jagiellońskiej (dwie) i ul. Markwarta (również dwie). Od bram prowadziły drogi o szerokości 8 m, wysadzane lipą wąskolistną, które biegły równolegle do siebie i prowadziły przed kaplicę – umieszczoną na środku cmentarza. Tam znajdował się duży plac, od którego rozchodziły drogi, dzieląc cmentarz na kwatery. Wokół placu rosły dęby, kasztanowce, a przy kwaterach: buk zwyczajny o formie zwisłej, dąb omszony, dąb bezszypułkowy, dąb czerwony, grochodrzew, brzoza, lipa szerokolistna. Droga okólna wzdłuż granic cmentarza była wysadzona świerkiem pospolitym, świerkiem kłującym i świerkiem białym, a w pobliżu domu zarządcy-ogrodnika rosło 10 drzew katalpy zwyczajnej[1]. W 1938 r. na terenie cmentarza rosło 66 gatunków drzew i krzewów, a miejsce spoczynku znalazło w nim wielu zasłużonych dla miasta osób, głównie narodowości niemieckiej[1].

W 1927 roku polskie władze wystąpiły z inicjatywą likwidacji cmentarza, argumentując to znacznym zmniejszeniem liczby ewangelików w mieście, chęcią przebudowy okolicznych ulic oraz względami sanitarnymi. Odpowiednia decyzja likwidacyjna magistratu została jednak zaskarżona do Najwyższego Trybunału Administracyjnego, który orzeczeniem z 1934 r. uchylił postanowienie władz miejskich[3].

Po wyzwoleniu Bydgoszczy spod okupacji hitlerowskiej w 1945 roku stary cmentarz został zamknięty, a dla ewangelików przeznaczono kwatery na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Zaświat[2]. Likwidację cmentarza przeprowadzono w latach 1951-1952[4]. Ostatnia ekshumacja pozostałości kostnych na cmentarz przy ul. Zaświat odbyła się w 1956 r.[1] W czasie likwidacji cmentarza zniszczono wiele nagrobków, rzeźb, płaskorzeźb i katakumb, m.in. grobowiec rodzinny i miejsce spoczynku Teodora Gottlieba von Hippel (1775-1843) – niemieckiego działacza społeczno-narodowego, a także grobowiec rodziny fabrykantów Carla i Wilhelma Blumwe[5], przy którym znajdowała się kopia rzeźby Chrystusa Zbawiciela Berthela Thorwaldsena z Kopenhagi. Rzeźbę tą przeniesiono na skwer przed kościołem ewangelicko-augsburskim Zbawiciela i jest ona do dzisiaj jednym z najokazalszych pomników sakralnych w Bydgoszczy.

Po likwidacji cmentarza urządzono na jego miejscu park miejski, który nazwano Parkiem Ludowym, a nieoficjalnie Parkiem Sztywnych[6]. Jego ozdobą stał się stary drzewostan pozostały po nekropolii. W 1956 roku zbudowano muszlę koncertową wraz z zapleczem dla występujących zespołów, następnie trzy bloki mieszkalne na zachodnim obrzeżu parku, a po stronie wschodniej pawilon, w którym swą siedzibę ma Automobilklub Bydgoski oraz kawiarnia „Parkowa”. W 1974 r. na południowym obrzeżu parku wybudowano Pałac Młodzieży[2].

3 czerwca 1984 r. z inicjatywy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego parkowi nadano patrona Wincentego Witosa. Odsłonięto wówczas popiersie działacza autorstwa art. rzeźb. Witolda Marciniaka, ufundowany przez ludowców województwa bydgoskiego. Między pomnikiem, a muszlą koncertową wybudowano również okrągły basen z tryskającą w okresie letnim fontanną[2] (rozebraną w marcu 2021)[7].

W 2007 r. odnowiono alejki parkowe, wyremontowano muszlę koncertową oraz dokonano konserwacji zieleni parkowej. 24 kwietnia 2007 r. w południowo-wschodnim narożniku parku odsłonięto czarny, granitowy obelisk upamiętniający istnienie cmentarza z napisem:

"Pamięci spoczywających na byłym cmentarzu ewangelickim.
Miasto Bydgoszcz
Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bydgoszczy
Bydgoszcz 2007"

W lipcu 2009 w pobliżu parku powstał największy wówczas mural w kraju, będący efektem tygodniowej pracy dziewięciu młodych artystów z Bydgoszczy, Olsztyna i Łodzi i przedstawiający Piotrusia Pana pod drzewem, na którym umieszczono domki i postaci z bajek. Dziesięciopiętrowy obraz znalazł się potem w największym na świecie albumie 'Mural Art', nazywanym biblią światowego muralu[8].

W 2017 podjęta została decyzja o rewitalizacji parku, połączonej z umieszczeniem w nim urządzeń retencyjnych kanalizacji deszczowej oraz urządzeniem łąki kwiatowej[9]. W 2018 wraz z rozpoczęciem działań rewitalizacyjnych usunięto z parku ponad 60 drzew, mających zagrażać bezpieczeństwu, w złym stanie sanitarnym, suchych, z zachwianą statyką, uszkodzonymi konarami. Były to głównie klony zwyczajne, robinie akacjowe, wiązy szypułkowe oraz kasztanowce, które uległy zniszczeniu podczas wichur w 2017 r.[10][11]. Prace rewitalizacyjne rozpoczęto 21 marca 2018[12]. Wkrótce po ich rozpoczęciu okazało się, że pod powierzchnią ziemi, na głębokości nawet 90 cm, nadal spoczywają szczątki pogrzebanych zmarłych, niepoddanych ekshumacji (szacowana liczba pochówków: 80.000), w związku z czym podjęta została decyzja o rezygnacji z wyposażenia parku w elementy o charakterze rekreacyjnym (m.in. sceny muzycznej, placu zabaw z huśtawkami i zjeżdżalniami, istniejącej tu wcześniej górki saneczkowej, siłowni zewnętrznej)[13][14] oraz z instalacji zbiorników retencyjnych[15]. O docelowym kształcie parku (którego nazwa może ulec zmianie na „Park Pamięci”, „Park Pojednania” lub „Park Pamięci i Pojednania”) ma zadecydować konkurs urbanistyczno-architektoniczny, w którym mają zostać uwzględnione dostępne materiały archiwalne oraz wyniki badań archeologicznych dotyczące lokalizacji, głębokości zalegania pochówków oraz umiejscowienia i konstrukcji architektury funeralnej. Ponadto przeniesiono pomnik dotychczasowego patrona[16].

W 2019 odtworzono istniejący tu wcześniej plac zabaw, pozbawiony jednak znacznej części planowanych wcześniej elementów[17]. Pierwszy etap rewitalizacji parku, obejmujący obszar 4,1 ha (bez kortów tenisowych i centralnej części parku) i kosztujący 8,2 mln zł zakończono w końcu października 2019[18]. Wśród nowych elementów wyposażenia parku pojawił się fotoplastykon[19].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Park Ludowy jest wyposażony w sieć ścieżek z ławkami, posiada korty tenisowe, place zabaw dla dzieci i amfiteatr.

Muszla koncertowa[edytuj | edytuj kod]

Pośrodku parku znajdował się amfiteatr z zadaszoną estradą wybudowany w 1956 r., o pojemności 5 tys. osób. Budowla ta zastąpiła wzniesiony w 1946 r. amfiteatr w parku Kazimierza Wielkiego, który był miejscem imprez i koncertów organizowanych z okazji obchodów 600-lecia lokacji miasta Bydgoszczy[20].

Amfiteatr był miejscem, w którym zaczynała się ekspansja jazzu i muzyki młodzieżowej, określanej wtedy mianem „mocnego uderzenia”. Oprócz występów zagranicznych zespołów nowej fali cyklicznie koncertowały tu orkiestry dęte (koncerty promenadowe), młodzieżowe zespoły pieśni i tańca i grupy folklorystyczne. Dawał tu swoje przedstawienia plenerowe dla dzieci Teatr Polski, występowały „Czarne Berety”, odbywały się imprezy quizowe i rekreacyjne, a także miejskie festyny[20]. To tu w 1977 zainicjowane zostały Bydgoskie Impresje Muzyczne.

W latach 80. zainteresowanie muszlą koncertową zmalało, gdyż główną areną plenerową został amfiteatr „Zawiszy”. Nastał okres, gdy w parku występowali jedynie amatorzy. W połowie lat 90. miejskie władze dokonały generalnego remontu muszli koncertowej i oddały ją w użytkowanie Miejskiemu Ośrodkowi Kultury[20]. Odtąd w obiekcie odbywały się masowe imprezy kulturalne: koncerty, festyny, konkursy i pikniki. Do większych festiwali tu się odbywających należały m.in. imprezy w ramach Muzycznego Ogrodu, Bydgoskich Impresji Muzycznych i Ogólnopolskiego Przeglądu Artystycznego Ruchu Seniorów „Ars”[20].

Od 2002 r. we wrześniu każdego roku w parku odbywał się Muszla Fest – festiwal promujący miejscowe zespoły muzyczne, łączący różne gatunki muzyki[21], przeniesiony następnie do Myślęcinka.

Wykonana w grudniu 2016 ekspertyza wykazała zły stan techniczny muszli koncertowej (pękniecie i przesunięcie fundamentów, uszkodzenie konstrukcji nośnych) spowodowany pęcznieniem i wysychaniem zalegających pod obiektem warstw iłów. Ewentualne prace rewitalizacyjne pochłonęłyby 3-4 mln zł, w związku z czym podjęto decyzję o jej likwidacji[22], która nastąpiła w grudniu 2017[23]. Rozpatrywana była lokalizacja w jej miejscu palmiarni z kameralną sceną muzyczną[24].

Walory przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]

Park jest zadrzewiony głównie przez rodzime gatunki drzew: klony, lipy, graby i dęby[25]. Do najciekawszych należą: grab pospolity odmiana stożkowata, katalpa zwyczajna, glediczja trójcierniowa[26]. Wzdłuż alei posadzono m.in. klon zwyczajny, kasztanowiec zwyczajny, sosnę czarną, świerk kłujący, topolę włoską[27]. W parku Ludowym im. Wincentego Witosa i jego najbliższym otoczeniu znajduje się łącznie pięć okazów pomników przyrody.

Pomniki przyrody w parku Ludowym i jego najbliższym otoczeniu:

Nr Typ Lokalizacja Sztuk Uwagi[28]
1. Kasztanowiec biały[29] w zachodniej części parku 1 obwód w pierśnicy: 540 cm, najokazalszy kasztanowiec w Bydgoszczy
2. Dąb szypułkowy[30] w zachodniej części parku 2 obwody w pierśnicy 266 cm i 308 cm, "Jakub" i "Ryszard"
3. Katalpa zwyczajna[29] ul. Jagiellońska 27, przed Pałacem Młodzieży 1 obwód w pierśnicy: 196 cm
4. Magnolia pośrednia[29] ul. Markwarta 9 1 rośnie w przydomowym ogrodzie

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  2. ↑ a b c d e Gliwiński Eugeniusz: Kontrowersje wokół nazwy parku im. W. Witosa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996
  3. ↑ Marta Leszczyńska: Wielki niemiecki cmentarz ewangelicki w centrum Bydgoszczy będzie upamiętniony. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-07-06.
  4. ↑ jako daty początku likwidacji cmentarza podaje się też lata 1946 i 1948, a jako datę jej zakończenia rok 1953, a na kwaterze na ul. Zaświat widnieje data 1955
  5. ↑ właścicieli Fabryki Obrabiarek do Drewna
  6. ↑ Bydgoski archeolog oburza się i protestuje: Niech nikt nie mówi "Park Sztywnych"
  7. ↑ Ostatnie chwile fontanny z parku im. Witosa. Na jej miejscu powstanie... no właśnie, co?
  8. ↑ Marta Leszczyńska: Wysoki na 10 pięter. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-06-13.
  9. ↑ Marta Leszczyńska: Park Witosa będzie jak nowy. Odbudowa za 8 milionów. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-11-08.
  10. ↑ as, geo: Zmiany w parku Witosa. Wycinają 60 drzew. "Rewitalizacja". Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-02-28.
  11. ↑ Aleksandra Lewińska: MO dla drzew. Przypilnują, żeby za szybko nie znikały z Bydgoszczy. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-06-21.
  12. ↑ mc: Rozpoczęły się prace w parku Witosa. Ma nam rozkwitnąć. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-03-25.
  13. ↑ ml: Cmentarz cmentarzem, a prace w Parku Witosa trwają. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-08-07.
  14. ↑ Marta Leszczyńska: Zamiast sceny, miejsce pamięci. Nowy pomysł na park Witosa. wyborcza.pl, 4 lipca 2018. [dostęp 2019-01-27].
  15. ↑ Marta Leszczyńska: Zamiast sceny, miejsce pamięci. Nowy pomysł na park Witosa. 2018-07-04.
  16. ↑ Marta Leszczyńska: Park Pamięci w centrum Bydgoszczy. Nie będzie już Witosa. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2018-09-30.
  17. ↑ Plac zabaw w parku Witosa w nowej odsłonie. Kolejnych nie będzie. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-09-12. [dostęp 2019-09-16].
  18. ↑ Park Witosa. "Kilka dni dzieli nas od zdjęcia płotów"
  19. ↑ Park Witosa w nowej odsłonie. Jak oceniacie efekty rewitalizacji?
  20. ↑ a b c d Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, str. 377
  21. ↑ http://www.mokmuszla.host4u.pl/articles.php?article=6 dostęp 24-03-2010
  22. ↑ Park Witosa – czas pożegnać się z muszlą koncertową, ale nie z występami, Express Bydgoski 30 stycznia 2017
  23. ↑ key: Muszla w parku Witosa z lotu ptaka. Tuż przed zburzeniem. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2017-12-12.
  24. ↑ Marta Leszczyńska: Park Witosa. Palmiarnia zamiast zburzonej muszli koncertowej?. Bydgoszcz.Wyborcza.pl, 2019-01-07.
  25. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  26. ↑ Mokra Jolanta: Zieleń miejska. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
  27. ↑ Barcikowski A., Przybylińska J.: Zróżnicowanie flory parków miejskich Bydgoszczy [w:] Flora miast, red. M. Korczyński, Bydgoszcz 2003
  28. ↑ stan obwodu drzew na rok 2011
  29. ↑ a b c Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku
  30. ↑ Uchwała nr XLIII/608/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 25 lutego 2009 roku. [dostęp 2011-10-20].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa, Stefan Pastuszewski, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996, ISBN 83-85860-37-1.
  • Gliwiński Eugeniusz: Kontrowersje wokół nazwy parku im. W. Witosa. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996
  • Renata Kaja, Bydgoskie pomniki przyrody, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1995, ISBN 83-85860-32-0, OCLC 749523197.
  • Kuczma Rajmund. Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  • Pruss Zdzisław, Weber Alicja, Kuczma Rajmund: Bydgoski leksykon muzyczny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 2004, str. 377
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Parki w Bydgoszczy
założone do 1815
założone 1815-1920
założone 1920-1945
założone 1945-1990
założone po 1990
zobacz też

Herb Bydgoszczy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Park_Ludowy_w_Bydgoszczy&oldid=70302063”