Czajka miedziana

Czajka miedziana
	Vanellus chilensis
	(Molina, 1782)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Rodzina	sieweczkowate
Podrodzina	sieweczki
Rodzaj	Vanellus
Gatunek	czajka miedziana
Synonimy
	Parra chilensis Molina, 1782; Belonopterus chilensis (Molina, 1782); Dorypaltus prosphatus Brodkorb, 1959;
	Parra chilensis Molina, 1782; Belonopterus chilensis (Molina, 1782); Dorypaltus prosphatus Brodkorb, 1959;
Podgatunki
	V. c. cayennensis (J. F. Gmelin, 1789); V. c. lampronotus (Wagler, 1827); V. c. chilensis (Molina, 1782); V. c. fretensis (Brodkorb, 1934);
	V. c. cayennensis (J. F. Gmelin, 1789); V. c. lampronotus (Wagler, 1827); V. c. chilensis (Molina, 1782); V. c. fretensis (Brodkorb, 1934);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czajka miedziana^[4] (Vanellus chilensis) – gatunek średniego, osiadłego ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae). W czterech podgatunkach zasiedla Amerykę Południową i Środkową.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Opisana została w 1782 roku przez chilijskiego naturalistę Juana Ignaciego Molinę. Nazwa rodzajowa, vanellus, w łacinie oznacza po prostu czajkę^[5]. Nazwa gatunkowa chilensis odnosi się do jednego z krajów występowania, Chile. Stamtąd też pochodzi holotyp (okaz, na podstawie którego opisano gatunek). Zwykle wyróżnia się 4 podgatunki V. chilensis^[2]^[6]^[7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Jest ptakiem osiadłym. Zasiedla południową, częściowo północną, środkową, wschodnią i częściowo zachodnią Amerykę Południową oraz południową Amerykę Środkową. Jej środowiskiem są, zarówno tropikalne jak i umiarkowane, podmokłe obszary, jak wilgotne łąki i pola uprawne. Zazwyczaj jest osiadła, ale populacje z zimniejszych rejonów wędrują na południe.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Mierzy około 31–39 cm, waży około 325 g, nowo wyklute pisklę 16 g. Długość ogona samca to 106 mm, samicy około 104 mm. Długość skrzydła u poszczególnych płci to około 233 i 241 mm, u nowo wyklutego pisklęcia około 16 mm. Jest jedyną szarą czajką, która posiada czubek. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy. Dosyć długi, karminowy dziób z czarnym zakończeniem, nogi także długie i karminowe. Czarno-biała maska przy dziobie, czarna przepaska przez oko; poza tym głowa szara. Spód ciała biały. Wierzch oraz skrzydła brązowe, z czarnymi i biało zakończonymi lotkami. Na skrzydle znajduje się także miedziano opalizująca plama, od której wzięła się polska nazwa. Na zgięciu skrzydeł czerwony szpon. U młodych nogi szare, wierzch głowy brązowoszary, czarno kropeczkowany, tak jak i grzbiet.

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Zachowanie

W postawie grożącej demonstruje szpony na zgięciu skrzydeł. Ogólnie jest agresywna, zwłaszcza w okresie lęgowym. Może także symulować ataki lub udawać zranioną. Lot jest powolny, ale często nie na długie dystanse^[8].

Pożywienie

Owady oraz inne drobne bezkręgowce. Niekiedy łapie małe rybki.

Głos

Widząc przy gnieździe potencjalnego drapieżnika, zaczyna ostro krzyczeć. Poza tym wydaje głośne, metaliczne odgłosy keek, keek keek...^[8].

Lęgi

Wyprowadza 2 lęgi, od stycznia do czerwca^[8]. Gniazdo to płytki, wygrzebany w ziemi dołek, wyścielone jest cienką warstwą trawy. Składa 2, 3 lub 4 jaja, może się zdarzyć, że do jednego gniazda złożą jaja dwie samice. Mają one maskujące barwy, inkubowane są tylko przez samicę.

Podgatunki[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 4 podgatunki czajki miedzianej^[9]^[6]^[2]^[7]:

Vanellus chilensis cayennensis (J. F. Gmelin, 1789) – czajka czarnopierśna^[4] – Kostaryka, Panama, północna część Ameryki Południowej (na północ od Amazonki) na południe po północno-wschodnie Peru
Vanellus chilensis lampronotus (Wagler, 1827) – na południe od Amazonki przez środkową, wschodnią i południową Brazylię do północnej i wschodniej Boliwii, północnej Argentyny i Urugwaju.
Vanellus chilensis chilensis (Molina, 1782) – czajka miedziana^[4] – środkowa Argentyna i środkowe Chile na południe po wyspę Chiloé i miasto Comodoro Rivadavia
Vanellus chilensis fretensis (Brodkorb, 1934) – Patagonia

Status[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje czajkę miedzianą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków organizacji Partners in Flight z 2019 roku, mieści się w przedziale 5–50 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vanellus chilensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c D. Lepage: czajka miedziana Vanellus chilensis. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-03-20]. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Vanellus chilensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-07].
↑ Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2005, s. 115. ISBN 83-7073-360-3.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buttonquail, thick-knees, sheathbills, plovers, oystercatchers, stilts, painted-snipes, jacanas, Plains-wanderer, seedsnipes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Southern Lapwing (Vanellus chilensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].
↑ ^a ^b ^c L. Hilty, William L. Brown, Bill Brown: A guide to the birds of Colombia, s. 149
↑ Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Southern Lapwing (Vanellus chilensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-07].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 225. ISBN 978-83-01-15733-3.
Jenni Bruce, Caren McGhee, Luba Vangelova, Richard Voght, Przemysław Chylarecki (tłum.): Encyklopedia zwierząt świata, tom 3: Ptaki (dodatek do „Gazety Wyborczej”). T. 3. 2009, s. 255. ISBN 978-83-7552-605-9.
Southern Lapwing – Vanellus chilensis. Artur Grosset's Birds. (ang.).
Southern Lapwing (Vanellus chilensis). Guia Interactivo de Aves Urbanas. (hiszp.).
Southern Lapwing (Vanellus chilensis). neotropical.birds.cornell.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-07)].. Neotropical Birds. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Vanellus chilensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: czajka miedziana Vanellus chilensis. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-03-20]. (pol. • ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Vanellus chilensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-08] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-07].

[5] Andrzej Kruszewicz: Ptaki Polski. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2005, s. 115. ISBN 83-7073-360-3.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buttonquail, thick-knees, sheathbills, plovers, oystercatchers, stilts, painted-snipes, jacanas, Plains-wanderer, seedsnipes. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-20]. (ang.).

[ibc-7] Southern Lapwing (Vanellus chilensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].

[fieldguide-8] L. Hilty, William L. Brown, Bill Brown: A guide to the birds of Colombia, s. 149

[hbwa-9] Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Southern Lapwing (Vanellus chilensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-07].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]