Czarcia miotła
Czarcia miotła – rodzaj potworności roślin objawiający się powstaniem wyrośla, będącego gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych, nienormalnie rozwiniętych pędów płonnych. Czarcie miotły występują na drzewach i krzewach – zarówno liściastych, jak i iglastych. Na jednym drzewie czy krzewie może występować więcej niż jedna, przy czym liczniej występując mogą spowodować obumarcie rośliny. Powstają wskutek zahamowania rozwoju pędu głównego i patologicznego rozwoju wszystkich pąków bocznych (normalnie rozwijają się tylko niektóre z nich). Bezpośrednimi przyczynami takiego zaburzonego rozwoju pędów są:
- infekcje grzybowe (powodowane m.in. przez szpetkowce i rdzowce[1]), bakteryjne lub wirusowe,
- mutacje w merystemie wierzchołkowym pędów.
Czarcie miotły wywoływane przez organizmy pasożytnicze bywają zaliczane do galasów typu organoidowego, tj. będących rozpoznawalnymi organami[2]. Do znanych czynników inicjujących powstawanie czarcich mioteł należy grzyb Melampsorella caryophyllacearum powodujący powstawanie czarciej miotły u jodły i szpetczaki z rodzaju Taphrina tworzące wyrośla na brzozach[3].
Sadzonki z pędów pobranych z czarcich mioteł spowodowanych przez mutacje zachowują specyficzny sposób wzrostu i wykorzystywane są przez szkółkarzy do otrzymywania nowych odmian. Przykładem jest np. kultywar świerka pospolitego Picea abies 'Little Gem', otrzymany z czarciej miotły świerka odmiany 'Nidiformis'. Niektórzy szkółkarze uzyskane w ten sposób kultywary poddają ochronie patentowej[4]. W leśnictwie czarcie miotły nie powodują istotnych szkód ze względu na sporadyczność występowania[3]
Przypisy
- ↑ Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Grzegorz Gryziak, Stanisław Muszyński. Geneza i klasyfikacja zmian teratologicznych u roślin. „Kosmos”. 54 (2–3), s. 267–271, 2005.
- ↑ 3,0 3,1 Mała encyklopedia leśna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991. ISBN 83-01-08938-5.
- ↑ Wojciech Górka. Pasjonat czarcich mioteł. „Szkółkarstwo”. 3, 2005. Plantpress.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Greń. Roślinne potworki. „Wiedza i Życie”. 5, maj 2010. Prószyński Media.
