Przejdź do zawartości

Czernidłak brązowoszary

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czernidłak brązowoszary
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

kruchaweczkowate

Rodzaj

Coprinopsis

Gatunek

czernidłak brązowoszary

Nazwa systematyczna
Coprinopsis ephemeroides (DC.) G. Moreno
Guía de los hongos de la Península Ibérica: 811 (2010)

Czernidłak brązowoszary (Coprinopsis ephemeroides (DC.) G. Moreno) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1805 r. Augustin Pyramus de Candolle, nadając mu nazwę Agaricus ephemeroides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu G. Moreno 2010 r.[1] Ostatnie dane molekularne wskazują, że gatunek ten nie należy do Coprinus ani Coprinopsis i prawdopodobnie będzie włączony do oddzielnego rodzaju[2].

Ma 8 synonimów. Niektóre z nich:

  • Coprinus bulbillosus Pat. 1889
  • Coprinus ephemeroides (DC.) Fr. 1838[3].

Polską nazwę zarekomendował w 2003 r. Władysław Wojewoda (dla synonimu Coprinus ephemeroides). Jest niespójna z aktualną nazwą naukową[1].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Wysokość 4–7 mm, średnica 2–3 mm, początkowo elipsoidalny do kulistego, potem przechodzący w rozwarto-stożkowy do wypukłego, na koniec potem płaski o średnicy 7–12 mm. Brzeg początkowo podwinięty, potem wyprostowujący się, z wiekiem wywinięty do góry. Powierzchnia grubo prążkowana, pokryta białawymi granulkami, które stają się bladożółte i grubsze na środku, w miarę dojrzewania kapelusz staje się ogólnie popielatoszary[2].

Blaszki

Wolne, przyrośnięte, stosunkowo wąskie, początkowo białawe, potem szare, w końcu czarniawe, zwłaszcza brzegi. Międzyblaszki maksymalnie trzeciego rzędu[2].

Trzon

Wysokość 2,5–5 cm, grubość 0,5–1 mm, równy z wyjątkiem rozszerzenia u podstawy i na wierzchołku, kruchy, rurkowaty, pusty. Powierzchnia naga do delikatnie podłużnie prążkowanej (pod lupą), półprzeźroczysto-biała z kłaczkowatymi resztkami osłony częściowej i błoniastym, małym pierścieniem z frędzlami, znajdującym się na środku trzonu, lub wysoko, w jego górnej części[2].

Miąższ

Błoniasty, wodnistoszary, rozpływający się z wiekiem. Zapach i smak łagodny[2].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 6–8,5 × 5,5–7 × 4,5–5,5 µm, kuliste, prawie kuliste, lub słabo pięciokątne w widoku z przodu, eliptyczne z profilu, gładkie, w środku z porą rostkową, ciemnobrązowe. Wysyp zarodników czarny[2].

Gatunki podobne

Coprinopsis ephemeroides to mały gatunek rozwijający się na łajnie. Charakteryzuje się białawym, prążkowanym kapeluszem pokrytym kremowymi, a na środku żółtymi grudkami. Obecność pierścienia i kremowo-żółtego środka kapelusza to ważne cechy makroskopowe, które pomagają odróżnić go od bardzo podobnego tzw. czernidłaka sercowatozarodnikowego (Coprinopsis cordisporus). Gatunki te często występują razem. C cordisporus nie ma pierścienia, a grudki na jego kapeluszu są zwykle brązowe do cynamonowo-brązowych. Podobny jest też czernidłak gnojolubny (Coprinus patouillardii), ale jest większy, rozwija się raczej na resztkach roślinnych, odróżnia się także cechami mikroskopowymi[2].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Podano stanowiska Coprinopsis ephemeroides w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Azji i na niektórych wyspach Oceanu Indyjskiego. Najwięcej stanowisk podano w Europie[4]. W 2003 r. W. Wojewoda przytoczył 5 stanowisk, w tym 3 dawne[5].

Naziemny grzyb saprotroficzny i koprofilny. W Polsce notowany w lasach liściastych[5]. Rozwija się na odchodach krów, koni i innych zwierząt roślinożernych. Owocniki tworzy przez cały rok podczas wilgotnej pogody[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-08] (ang.).
  2. a b c d e f g h California Fungi – Coprinopsis ephemeroides [online], mykoweb [dostęp 2023-01-08] (ang.).
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-08] (ang.).
  4. Występowanie Coprinopsis ephemeroides na świecie (mapa) [online] [dostęp 2023-01-08] (ang.).
  5. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 148, ISBN 83-89648-09-1.