Czerwona Gwiazda
Na mapach: 53°00′36″N 26°40′40″E/53,010000 26,677778
._%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%B0_(02).jpg) Pozostałości pałacu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
222642 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 53°00′36″N 26°40′40″E/53,010000 26,677778 | |
Czerwona Gwiazda, Radziwiłłmonty[2] (biał. Красная Звязда, Krasnaja Zwiazda; ros. Красная Звезда, Krasnaja Zwiezda) – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie kleckim, do 2008 roku siedziba sielsowietu (od 2008 roku siedzibą sielowietu są Janowicze).
Historia[edytuj | edytuj kod]
W końcu XVIII wieku wieś należała do powiatu nowogródzkiego w województwie nowogródzkim[3]. Pod koniec XIX wieku dobra należały do gminy Hrycewicze (powiecie słuckim) w drugim polskim okręgu kleckim[4]. W okresie II Rzeczypospolitej w Radziwiłłmontach stacjonował 10 szwadron kawalerii KOP[5].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pałac książąt Radziwiłłów, ordynatów kleckich[4][6]. Po zniszczeniu radziwiłłowskiego zamku w Klecku podczas wojny moskiewskiej, a później północnej, Radziwiłłmonty stały się głównym ośrodkiem ordynacji. Dobra pozostawały w ręku Radziwiłłów do 1939 roku, z tym, że od 1874 roku stały się częścią ordynacji nieświeskiej. Drewniany klasycystyczny pałac został zbudowany w latach 1780-83 przez księcia Józefa Radziwiłła, wojewodę trockiego, VIII ordynata kleckiego, według projektu nadwornego architekta Radziwiłłów Carlo Spampaniego. Rezydencję wzniesiono na miejscu wcześniejszych siedzib radziwiłłowskich istniejących tu od XVI wieku. Jest to budynek parterowy wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, zbudowany z dębowych bali, częściowo (od wewnątrz) oblicowanych cegłą. Część środkowa budynku została wyniesiona o pół piętra i wydzielona portykiem z czterema drewnianymi kolumnami, zwieńczonym trójkątnym frontonem. Bogaty detal portyku wykonany został w całości w drewnie. W części środkowej budynku od strony elewacji ogrodowej i przy jednej z elewacji bocznych znajdują się półkoliste dobudówki. W późniejszym czasie do fasad bocznych pałacu dostawiono dwie przybudówki. W tej, którą dobudowano do końca prawego skrzydła, znalazła miejsce oranżeria. Przybudówka po przeciwnej stronie mieściła tylko kilka małych izb oraz schody prowadzące na strych. Ostatnim Radziwiłłem, który traktował Radziwiłłmonty jako swoją siedzibę był książę Leon Radziwiłł (1808-85), X ordynat na Klecku. Ponieważ nie miał on dzieci, w 1874 r. przekazał ordynację klecką ordynatowi nieświeskiemu, Antoniemu Fryderykowi (1833-1904). Odtąd, aż do 1939 r., Radziwiłłmonty wchodziły w skład ordynacji nieświeskiej, a tutejszy pałac traktowany był przez ordynatów na Nieświeżu jako pałac myśliwski. Pałac został przebudowany po pożarze w 1909 roku. Po II wojnie światowej mieściła się tu poczta, kino i klub sowchozowy. Od czasu pożaru w 1990 roku, kiedy spaliła się część dachu, pałac pozostaje w ruinie i niszczeje w szybkim tempie.
- Spichlerz z galeryjką i niewielką wieżyczką, kryty dwuspadowym gontowym dachem drewniany dwukondygnacyjny. Główne wejście do budynku wiedzie przez nieduży portyk z kolumienkami. Drzwi wykonane z ułożonych we wzory deszczułek ozdobione są artystycznymi okuciami.
- Park krajobrazowy o powierzchni około 13 ha z alejami i kaskadą stawów. W 1875 r. przebywała w Radziwiłłmontach przez kilka miesięcy księżna Maria z de Castellanów Radziwiłłowa. W czasie tego pobytu zajęła się parkiem, któremu nadała – wzorując się na swoim dziele w Nieświeżu – styl angielski. Na jej polecenie zlikwidowano stare, wykruszające się aleje, poszerzono polany widokowe, wycięto wiele mało wartościowych drzew, nasadzając w ich miejsce nowe, utworzono kilka dużych stawów, wykorzystując do tego wodę z płynącej w pobliżu rzeki. Sama księżna zasadziła jedną aleję, co upamiętnia istniejący do dzisiaj głaz z następującym napisem: Aleję tę zasadziła w roku 1875 Maria z Castellanów Antoniowa księżna Radziwiłłowa[7].
Urodzeni[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Minsk 2013, s. 100.
- ↑ a b c Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IX. Warszawa: 1880-1902, s. 475.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
- ↑ Obiekt opisany w Dziejach rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. II, Województwo nowogródzkie
- ↑ Autor, Radziwiłłmonty [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2017-04-04].
- ↑ Według Polskiego Słownika Biograficznego ur. w Wilnie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.