Radziwiłłowie herbu Trąby

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Herby Radziwiłłów
Herb książęcy Radziwiłłów – według Juliusza Ostrowskiego – herb Radziwiłł Ia.
Herb książęcy Radziwiłłów – według nadanego im tytułu książęcego w 1547 roku.

Radziwiłłowie (lit. Radvila, błr. Радзіві́лы) – litewsko-polski ród magnacki posiadający własną odmianę herbu Trąby[1].

Etymologia nazwiska[edytuj | edytuj kod]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Radziwiłł

Polskie formy Radziwiłł lub Radźwił (patronimiki Radziwiłłowic(z), Radźwiłowic(z)) pochodzą od pierwotnie białoruskiego Radzivil, czyli derywatu na il od podstawy Radziv-, pochodzącej ze skróconej formy imienia Radzivón (z v usuwającym rozziew od cerkiewnego Rodi.ón, analogicznie jak Larivón od Lari.ón (Ilarión) czy Ljavónt od Le.ón), i podobnie jak Stanil od Stanislav. Do litewskiego przejęte jako Radzivìlas, Radzvilà[2].

Historia rodu[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Radziwiłł po raz pierwszy występuje w dokumencie unii polsko-litewskiej z 1401 roku[1][3], choć jako nazwisko zostało przyjęte dopiero przez Mikołaja Radziwiłłowicza[4]. Mikołaj, jako jedyny spadkobierca swego ojca, Radziwiłła Ościkowicza, posiadł ogromny majątek. Kolejne otrzymane nadania ziemskie z ręki Wielkiego Księcia Litewskiego i majątek wniosły przez żonę przy zawarciu małżeństwa (będącej bogatą dziedziczką Moniwidów), dodatkowo powiększyły status dóbr Mikołaja Radziwiłłowicza. Swój dorobek rozdysponował między trzech synów, którzy stali się protoplastami trzech głównych linii rodowych Radziwiłłów[5][6][7].

Linia na Goniądzu i Medelach[edytuj | edytuj kod]

Goniądz znalazł się w rodzinie Radziwiłłów na skutek konfiskaty ziem Michałowi Glińskiemu po jego rzekomej zdradzie, a następnie przekazany Mikołajowi Radziwiłłowi zwanego „Amorem”. Medele natomiast wniosła mu jego żona Elżbieta Sakowicz podczas zaślubin[5][6]. Główna rezydencja tej gałęzi mieściła się w nieistniejącym już zamku w Goniądzu. Zamek ucierpiał podczas wojen ze Szwedami, do dzisiaj nie ma śladu po jego dawnym założeniu[6][8]. Mikołaj, który podobnie jak ojciec sprawował urzędy wojewody wileńskiego i kanclerza wielkiego litewskiego, udał się w 1515 roku do Wiednia na zjazd Habsburgów i Jagiellonów, jako przedstawiciel dyplomatyczny reprezentujący Litwę. Misja ta przyniosła mu nadanie przez władcę Świętego Cesarstwa Rzymskiego (S.I.R.), Maksymiliana I Habsburga, dziedzicznego tytułu księcia na Goniądzu i Medelach[5][6].

Dalszy rozwój tej linii Radziwiłłów nie nastąpił, gdyż wygasła już w następnym pokoleniu[5][6]. Mikołaj Radziwiłł miał trzech synów; Stanisława Radziwiłła (zmarłego w 1531 roku bezdzietnie), Jana Radziwiłła (zmarłego w 1542 roku, pozostawiając po sobie trzy córki) i Mikołaja Radziwiłła (biskupa żmudzkiego zmarłego 11 listopada 1546 roku, który ze względu na pełnioną przez siebie rolę zwierzchnika kościoła nie mógł mieć dzieci)[9][10][11][a].

Wnuczki Mikołaja Radziwiłła „Amora” i córki Jana Radziwiłła wniosły dane majętności w posiadanie innych rodów, głównie Kiszków[6].

Linia na Nieświeżu, Klecku i Ołyce[edytuj | edytuj kod]

Ołykę i Nieśwież wniosła do rodziny Radziwiłłów, Hanna Kiszka, podczas zaślubin z Janem I Mikołajem Radziwiłłem[5][6].

Większość jego majątku odziedziczył starszy z synów, Mikołaj V Krzysztof Radziwiłł zwany „Czarnym”, bo młodszy, Jan III Radziwiłł, zmarł bezpotomnie[5][6]. Mikołaj V Krzysztof Radziwiłł pozyskał dodatkowo Kleck w połowie XVI wieku jako podarek od króla Zygmunta II Augusta[12]. Będąc przedstawicielem dyplomatycznym reprezentującym Rzeczpospolitą za pośrednictwem wspomnianego wcześniej króla Zygmunta II Augusta w misjach do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, uzyskał od cesarza Karola V Habsburga nadanie dziedzicznych tytułów książęcych – dla siebie i swego bezdzietnego brata Jana III Radziwiłła na Nieświeżu i Ołyce, a dla kuzyna, Mikołaja IV Radziwiłła zwanego „Rudym” – na Birżach i Dubinkach[5][6].

Mikołaj V Krzysztof Radziwiłł miał czterech spadkobierców; Mikołaja VII Krzysztofa Radziwiłła, Jerzego II Radziwiłła, Wojciecha II Radziwiłła i Stanisława II Radziwiłła. Jeden z nich, Jerzy, został księdzem. W 1586 r. z inicjatywy Mikołaja VII Krzysztofa Radziwiłła (najstarszego z synów Mikołaja V Krzysztofa Radziwiłła) zawarte zostało między nim a jego braćmi (bez udziału Jerzego, który jako ksiądz nie mógł zapewnić sukcesora swym posiadłościom) porozumienie dotyczące podziału włości, a także nowego rodzaju prawo (tzw. „ordynacja rodowa”) mające na celu zabezpieczyć ich główne dobra przed ewentualnym rozdrobnieniem i przejściem w obce ręce. Dobra te nie miały być dzielone między spadkobierców, ale dziedziczone przez najstarszych synów, a w braku bezpośrednich sukcesorów, miały przechodzić w posiadanie krewnych z bocznych linii rodu, z wykluczeniem kobiet. Dobra objęte ordynacją nie mogły być obciążane długami, ani nie wolno było ich sprzedać. Ordynacja z 1586 r., zatwierdzona potem przez sejm, była na ziemiach Rzeczypospolitej pierwszą trwałą tego typu instytucją. Nowe postanowienia Radziwiłłów doprowadziły do powstania trzech ordynacji, osobnej dla każdego z braci. Mikołaj VII Krzysztof Radziwiłł został ordynatem (czyli właścicielem ordynacji) na Nieświeżu, Wojciech II Radziwiłł ordynatem na Klecku, a Stanisław II Radziwiłł ordynatem na Ołyce[5][6].

 Osobny artykuł: Ordynacje Radziwiłłów herbu Trąby.

Linia ołycka[edytuj | edytuj kod]

Drugim ordynatem po Stanisławie II Radziwille był zgodnie z zasadą jego pierwszy syn, ten jednak zmarł za młodu[5][6][13]. Majątek przeszedł więc w posiadanie jego brata, Wojciecha Stanisława Albrycht Radziwiłła, będącego trzecim ordynatem. Linia jednak wygasła jeszcze w tym pokoleniu z powodu bezpotomnej śmierci Wojciecha. Ordynację ołycką odziedziczyli potomkowie jego stryja, Michała II Kazimierza Radziwiłła, ówczesnego ordynata na Nieświeżu[5][6].

Linia klecka starsza[edytuj | edytuj kod]

Utrzymała się o kilkadziesiąt lat dłużej, niż ordynacja ołycka, ale jej egzystencja była stale zagrożona z powodu małej liczby potomków kolejnych ordynatów i ich przeważnie słabego zdrowia. Po bezpotomnej śmierci w 1690 r. czwartego ordynata na Klecku, Stanisława III Kazimierza Radziwiłła, ta ordynacja również przeszła w ręce potomków Michała II Kazimierza Radziwiłła, ordynata nieświeskiego[5][6].

Linia klecka młodsza[edytuj | edytuj kod]

Po bezpotomnej śmierci Stanisława III Kazimierza Radziwiłła w roku 1648, ordynację klecką objął Dominik I Mikołaj Radziwiłł wywodzący się z linii nieświeskiej. Zapoczątkowana przez niego młodsza linia na Klecku przeobraziła się na trzy inne gałęzie wywodzące się od jego trzech synów. Od najstarszego z nich Jana Mikołaja Radziwiłła pochodzi gałąź „ordynacka”, w posiadaniu której znalazły się z biegiem czasu wszystkie inne ordynacje radziwiłłowskie, od Michała III Antoniego Radziwiłła powstała gałąź na Szydłowcu i Połoneczce, a od Mikołaja XI Faustyna Radziwiłła – gałąź na Zdzięciole i Berdyczowie[5][6].

Linia nieświeska[edytuj | edytuj kod]

Nieśwież i zamek, 1604 r.
Zamek w Nieświeżu, 2013 r.

Pierwszy ordynat nieświeski, Mikołaj VII Krzysztof Radziwiłł zwany „Sierotką”. wybudował zamek w Nieświeżu, fundował liczne kościoły i klasztory, w tym Kościół Bożego Ciała w Nieświeżu, jeden z pierwszych kościołów barokowych ówcześnie znajdujących się na ziemiach Rzeczypospolitej. Ulokował w nim kaplicę grobową Radziwiłłów, szczególnie przez nich cenione miejsce pochówku aż do XX w. W zamku nieświeskim zapoczątkował tworzenie galerii portretów członków rodu i gromadzenie biblioteki, w której składano obok druków także rękopisy i różne pamiątki historyczne[5][6].

Spośród dziewięciorga jego dzieci wieku dorosłego dożyło czterech synów. Trzech z nich zeszło ze świata bezpotomnie. „Sierotka” miał coraz większe problemy ze zdrowiem, pomimo tego faktu jako jedyny z braci zapewnił kontynuację rodu Radziwiłłów, która istnieje aż po dziś dzień[5][6].

W 1926 r. zamek w Nieświeżu odwiedził marszałek Józef Piłsudski[14]. Kilka lat później podczas trwania II wojny światowej w 1939 roku został utracony przez Radziwiłłów. Działania wojenne doprowadziły zamek do ruiny. Obecnie jest zlokalizowany na Białorusi, został zrekonstruowany i pełni funkcję placówki muzealnej, został również wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO[15].

 Osobny artykuł: Zamek w Nieświeżu.

Jednym z obecnie żyjących znanych przedstawicieli linii nieświeskiej jest Konstanty Mikołaj Radziwiłł, polski lekarz i polityk[16].

Linia na Birżach i Dubinkach[edytuj | edytuj kod]

Posiadłości ziemskie Radziwiłłów w I Rzeczypospolitej (niebieski) na tle posiadłości innych rodów magnackich

Linia ta wywodzi się od Jerzego I Radziwiłła, zwanego „Herkulesem”. Włości Birże i Dubinki odziedziczył po ojcu, Mikołaju Radziwiłłowiczu. Następnie, prawie cały ten majątek odziedziczył syn Jerzego, Mikołaj IV Radziwiłł zwany „Rudym”, który został obdarzony w 1547 r. tytułem księcia Świętego Cesarstwa Rzymskiego na Birżach i Dubinkach, dzięki poselstwu swego brata stryjecznego Mikołaja V Krzysztofa Radziwiłła zwanego „Czarnym”. Mikołaj IV Radziwiłł miał dwóch synów; Mikołaja VI Radziwiłła, będącego późniejszym dziedzicem min. Dubinek, oraz Krzysztofa I Mikołaja Radziwiłła zwanego „Piorunem”, późniejszego dziedzica min. Birży[5][6]. Jednakże jedyny syn Mikołaja VI Radziwiłła – Jerzy III Radziwiłł zmarł bezdzietnie. Na mocy wcześniej ustalonego układu o wzajemnym dziedziczeniu dóbr w razie bezpotomnej śmierci, synowie Krzysztofa I Mikołaja Radziwiłła; Jan IV Radziwiłł, Mikołaj VIII Radziwiłł i Krzysztof II Radziwiłł w spadku oprócz Birży pozyskali jeszcze Dubinki i inne ziemie[5][6].

Mikołaj VIII Radziwiłł zmarł bezpotomnie, Jan IV Radziwiłł przekazał część swojego majątku synowi, Bogusławowi I Radziwiłłowi, a Krzysztof II Radziwiłł swojemu synowi, Januszowi I Radziwiłłowi. W spadku po Januszu majątek otrzymała jego córka Anna VI Maria Radziwiłł[5][6]. Anna była jedynym żyjącym dzieckiem Janusza, jako że syn zmarł będąc jeszcze niemowlęciem[17].

Z powodu trudnej sytuacji w jakiej znaleźli się Radziwiłłowie, dotyczącą możliwości utracenia ziem posiadanych przez Annę VI Marię Radziwiłł na rzecz innego rodu (gdyż córki, zgodnie z ówczesnymi zasadami, nie mogły przedłużać rodu, jedynie stawały się częścią innego po zaślubinach), poślubiła brata stryjecznego swego ojca, Bogusława I Radziwiłła, który stał się w wyniku tego małżeństwa panem wszystkich majętności linii na Birżach i Dubinkach. Wielkie kompleksy tego majątku (najważniejsze z nich to Birże, Dubinki, Kiejdany, Słuck, Kopyl, Wiżuny, Newel, Siebież, Węgrów, Starawieś) rozciągały się w województwach nowogródzkim, trockim, wileńskim, witebskim, podlaskim i na Żmudzi. Miarą znaczenia, a nawet popularności Bogusława w Rzeczypospolitej, było wysunięcie jego kandydatury do korony polskiej w czasie bezkrólewia w 1669 roku. Wtedy nadszedł jednak już kres jego życia. Dwa lata wcześniej zmarła też jego żona, Anna Maria Radziwiłł, podczas porodu ich córki, Ludwiki Karoliny Radziwiłł[5][6].

Od początku życia Ludwiki Karoliny Radziwiłł wielu kandydatów krajowych i zagranicznych ze względu na posiadany przez nią ogromny majątek starało się o jej względy. Zaręczyła się nawet z królewiczem Jakubem Sobieskim, jednakże „przebiegła” Ludwika poślubiła niespodziewanie księcia neuburskiego Karola III Filipa Wittelsbacha. Skandal ten wywołał w Rzeczypospolitej burzę. Ludwika pozostawała poza zasięgiem jakichkolwiek represji, ale skoro na ziemiach litewskich i koronnych posiadała ogromne dobra rodziców, planowano pozbawienie jej tych dóbr w myśl zasady. Danym majątkiem zainteresowane były jednak niektóre rody magnackie, zwłaszcza Radziwiłłowie pochodzący z linii nieświeskiej i Sapiehowie, które dążyły do wejścia w ich posiadanie, przeszkadzając sobie przy tym wzajemnie. Po kilku latach Ludwika Karolina Radziwiłł zmarła, zostawiając tylko jedną córkę. Zażarte spory zostały zakończone ostatecznie dopiero w okolicach roku 1740, zwycięstwem Radziwiłłów. Od tamtej pory ziemie należące do Radziwiłłów wywodzących się z linii na Birżach i Dubinkach przeszły w posiadanie Radziwiłłów wywodzących się z linii na Nieświeżu i Ołyce[5][6].

Radziwiłłowie w Prusach[edytuj | edytuj kod]

Po III rozbiorze Rzeczypospolitej, zachodnia i północna część Polski znalazła się w obrębie Królestwa Prus. Wielu polskich magnatów postanowiło zdobyć dla swoich rodów dobrą pozycję pod zaborem. Część Radziwiłłów była spokrewniona z Hohenzollernami (np. Wilhelm Paweł Radziwiłł syn Ludwiki Hohenzollern) posiadali znaczne wpływy na dworze pruskim i odgrywali pewną rolę w obozie centrum niemieckiego. W Berlinie znajdował się nawet pałac Radziwiłłów, przekształcony później w Kancelarię Rzeszy, budynek nie przetrwał jednak do czasów obecnych[18].

 Osobny artykuł: Stara Kancelaria Rzeszy.

Herb i motto[edytuj | edytuj kod]

Mikołaj Radziwiłł Czarny otrzymuje od cesarza tytuł książęcy

Ościk Krystyn Syrpuciowicz, przodek rodu Radziwiłłów, znalazł się wśród osób, które otrzymały i przyjęły godło zwane Trąby po Unii horodelskiej w 1413 roku[19][20]. Godło to stało się później herbem dziedzicznym Radziwiłłów. W 1518 r. władca Świętego Cesarstwa Rzymskiego (S.I.R.), Maksymilian I, po kongresie jagiellońsko-habsburskim w Wiedniu obdarzył syna Mikołaja Radziwiłłowicza, Mikołaja II Radziwiłła tytułem Reichsfürst (pol.: Cesarski Książę) z Goniądza i Medelii[21][22]. Mikołaja II Radziwiłła otrzymał także rozszerzony, bardziej uroczysty herb: czarnego orła, na którego piersi znajduje się tarcza z Trąbami i innymi herbami. Motto rodziny brzmi: „Bóg nam radzi” (biał: Бог нам раіць)[23][24].

W 1547 roku Karol V, święty cesarz rzymski, nadał Mikołajowi V Krzysztofowi Radziwiłłowi zwanemu „Czarnym” i jego bratu Janowi II Radziwiłłowi[25] dziedziczny tytuł Reichsfürst na Nieświeżu i Ołyce[22][26]; a ich kuzynowi Mikołajowi IV Radziwiłłowi zwanemu „Rudym”[25] na Birżach i Dubinkach[22]. W tym samym roku król polski Zygmunt II August poślubił Barbarę I Radziwiłł i zatwierdził te tytuły w 1549 roku[24]. Tak wysoki tytuł był rzadkością wśród szlachty: zaledwie pięć polskich rodzin, w tym Radziwiłłowie, otrzymało od Świętego Cesarza Rzymskiego tytuł książęcy[27].

Istnieją różne warianty herbu Trąby przypisywanego różnym przedstawicielom rodziny Radziwiłłów[28]

 Osobny artykuł: Radziwiłł Książę.

Religia[edytuj | edytuj kod]

„Biblia brzeska”, zdjęcie z 2019 roku

Początkowo dwie gałęzie Radziwiłłów przeszły na kalwinizm. Linia na Nieświeżu, Klecku i Ołyce, pozostawała kalwinistami przez dwa pokolenia, aż dzieci Mikołaja V Krzysztofa Radziwiłła zwanego „Czarnym” przeszły na katolicyzm przed końcem wieku. Linia na Birżach i Dubinkach pozostała w wierze protestanckiej aż do jej wygaśnięcia sto lat później[29].

Zarówno Mikołaj „Czarny”, jak i Mikołaj IV Radziwiłł zwany „Rudym” byli gorliwymi promotorami i aktywnymi uczestnikami religii protestanckiej w Wielkim Księstwie Litewskim. Mikołaj V Krzysztof Radziwiłł ufundował przetłumaczenie pierwszej wersji Biblii protestanckiej na język polski[30] zatytułowanej „Biblią Brzeską” (zwana też „Biblią Radziwiłłowską”), ukazała się w mieście Brześć w 1564 r. Jego śmierć w 1565 r. była postrzegana jako poważna strata dla protestanckiej sprawy na Litwie. Jednak Mikołaj IV Radziwiłł kontynuował dzieło kuzyna, zakładając i podarowując ziemię kilku kościołom i szkołom[31].

 Osobny artykuł: Biblia brzeska.

Późniejsi potomkowie rodu Radziwiłłów byli gorliwymi wyznawcami katolicyzmu, niekiedy nawet próbującymi pozbycia się protestantyzmu[32].

Przydomki[edytuj | edytuj kod]

Przydomki dodawane do imienia to zwykle przywilej zarezerwowany dla władców. Jednak w rodzie Radziwiłłów podobnie jak w domach monarszych, repertuar imion męskich był bardzo skąpy: lista ta ogranicza się do kilku zaledwie patronów. Najpopularniejszym imieniem był Mikołaj, nadawanym na cześć Mikołaja Radziwiłłowicza. Następnie w kolejności: Michał, Krzysztof, Stanisław i Jan. Przy tak skromnym wyborze imion w danym rodzie często dochodziło do sytuacji, w których żyło kilku naraz jej przedstawicieli używających tego samego imienia. Dla uniknięcia pomyłek zaczęto nadawać Radziwiłłom przydomki pozwalające ich rozróżnić[33].

Stosunki polsko-litewskie[edytuj | edytuj kod]

Mikołaj Krzysztof Radziwiłł i Mikołaj Radziwiłł "rudy" zdobyli stanowisko dominujące w stosunku do innych magnatów i szlachty i stali się najzaciętszymi obrońcami odrębności Wielkiego Księstwa Litewskiego od Korony Królestwa Polskiego. Po ich śmierci członkowie rodu Radziwiłłów utrzymali dawną potęgę oraz przeszli na katolicyzm. W XVII w. byli w dalszym ciągu rzecznikami separatyzmu litewskiego i wydali kilku rokoszan[potrzebny przypis].

Z powodu swojej potęgi Radziwiłłowie mogli sobie pozwolić na prowadzenie polityki sprzecznej z wolą władców Rzeczypospolitej. Podczas potopu szwedzkiego, Janusz i Bogusław Radzwiłłowie (pochodzący z linii na Birżach i Dubinkach) próbowali zerwać unię Litwy z Koroną i uznali protektorat Szwecji nad Litwą. Jednak wystąpiła przeciwko nim gałąź Radziwiłłów pochodzących z linii na Ołyce i Nieświeżu[34].

W okresie międzywojennym silnie identyfikowali się z Rzeczpospolitą Polską i federacyjnymi marzeniami Józefa Piłsudskiego. Podczas II wojny światowej walczyli z okupantem niemieckim[35].

Kuratorzy sztuki[edytuj | edytuj kod]

Henryk Siemiradzki, „Chopin u księcia Radziwiłła”.

Posiadłości Radziwiłłów na przestrzeni czasu służyły jako artystyczne salony, na które uczęszczali zarówno arystokraci, jak i sami artyści. Antoni Radziwiłł organizował cotygodniowe wieczory muzyczne oraz pomagał przy produkcji niezależnych sztuk teatralnych[36]. Pomiędzy rokiem 1822 a 1824, wybudował rezydencję w Antoninie według projektu niemieckiego architekta, Karla Friedricha Schinkel, która służyła mu jako letnia rezydencja, przeznaczona na polowania. W swoim późniejszym życiu Antoni Radziwiłł przeprowadził się do Antonina wraz ze swoją małżonką, Fryderyką von Hohenzollern i dwoma córkami; Wandą i Elizą. Antoni Radziwiłł miał wiele kontaktów wśród europejskich muzycznych elit i z czasem przeobraził Antonin w ważną lokalizację na mapie europejskich muzyków, miejscowość odwiedzali między innymi; Niccolò Paganini, Johann Wolfgang von Goethe, Fryderyk Chopin i Ludwig van Beethoven. Chopin udzielał lekcji muzyki córce Radziwiłła, Wandzie[37]. Podczas swoich licznych pobytów w danej posiadłości Chopin skomponował Poloneza op. 3 oraz Trio op. 8, zadedykował je Antoniemu Radziwiłłowi, który wspierał go finansowo. Wizyty Chopina na salonach Radziwiłła zostały udokumentowane przez Henryka Siemieradzkiego na heliograwiurze z 1888 r., zatytułowanej „Chopin u księcia Radziwiłła”[potrzebny przypis].

W 1840 r., swój pobyt w Antoninie, Chopin opisać miał następującymi słowami[38]:

„Było to w Poznańskiem, w otoczonym wielkimi lasami zamku księcia Radziwiłła, w nielicznym, ale bardzo doborowym towarzystwie. Rano polowaliśmy, wieczorem muzykowaliśmy.”

Znani członkowie rodu[edytuj | edytuj kod]

Lista członków rodu uwzględniająca datę urodzenia, datę śmierci, rodziców, opis i przypisy
Imię Data urodzenia Data śmierci Ojciec Matka Herb matki
Lizdejko ? ? ? ? ? [39]
Pokolenie I
Wirszyłło ? ? Lizdejko[39] ? ? [40]
Pokolenie II
Syrpuć 1350 r. (około) 1400 r. (około) Wirszyłło[40] ? ? [41]
Pokolenie III
Ościk Krystyn Syrpuciowicz 1390 r. (około) 1444 r. (około) Syrpuć Syrpuciowicz ? ? [42]
Pokolenie IV
Radziwiłł Ościkowicz 1410 r. (około) 1447 r. Ostik Krystian Syrpuciowicz Anna ? [43]
Pokolenie V
Mikołaj Radziwiłłowicz 1440 r. (około) 16.07.1509 r. Radziwiłł Ościkowicz ? ? [44]
Pokolenie VI
Mikołaj Radziwiłł 1470 r. 1521 r. Mikołaj Radziwiłłowicz Zofia Anna Moniwid Leliwa [45]
Jan Mikołaj Radziwiłł 1474 r. 1522 r. Mikołaj Radziwiłłowicz Zofia Anna Moniwid Leliwa [46]
Anna Radziwiłł 1476 r. 23.03.1522 r. Mikołaj Radziwiłłowicz Zofia Anna Moniwid Leliwa [47]
Wojciech Albrecht Radziwiłł 1478 r. 05.07.1519 r. Mikołaj Radziwiłłowicz Zofia Anna Moniwid Leliwa [48]
Jerzy Wiktor Radziwiłł 1480 r. 1541 r. Mikołaj Radziwiłłowicz Zofia Anna Moniwid Leliwa [49]
Pokolenie VII
Jan Radziwiłł 1490 r. (około) 1542 r. Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [9]
Zofia Radziwiłł 1490 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [50]
Helena Radziwiłł 1490 r. (około) 1546 r. Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [51]
Stanisław Radziwiłł 1490 r. (około) 1531 r. Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [10]
Mikołaj Radziwiłł 1492 r. 11.11.1546 r. Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [11]
Elżbieta Anna Radziwiłł 1509 r. 1550 r. (około) Mikołaj Radziwiłł Elżbieta Sakowicz Pomian [52]
Mikołaj Radziwiłł 1512 r. 27.04.1584 r. Jerzy Wiktor Radziwiłł Barbara Kola Junosza [53]
Mikołaj Krzysztof Radziwiłł 04.02.1515 r. 28.05.1565 r. Jan Mikołaj Radziwiłł Anna Kiszka Dąbrowa [54]
Jan Radziwiłł 1516 r. 27.09.1551 r. Jan Mikołaj Radziwiłł Anna Kiszka Dąbrowa [55]
Anna Elżbieta Radziwiłł 1518 r. 1556 r. Jerzy Wiktor Radziwiłł Barbara Kola Junosza [56]
Zofia Radziwiłł 1520 r. (około) 1541 r. Jan Mikołaj Radziwiłł Bohdana Łukomska Roch III [57]
Anna Radziwiłł 1522 r. 1554 r. Jan Mikołaj Radziwiłł Bohdana Łukomska Roch III [58]
Barbara Radziwiłł 06.12.1523 r. 08.05.1551 r. Jerzy Wiktor Radziwiłł Barbara Kola Junosza [59]
Pokolenie VIII
Anna Radziwiłł 1525 r. 1600 r. Jan Radziwiłł Anna Kostewicz Leliwa [60]
Petronela Radziwiłł 1526 r. 1564 r. Jan Radziwiłł Anna Kostewicz Leliwa [61]
Elżbieta Radziwiłł 1530 r. (około) 1565 r. Jan Radziwiłł Anna Kostewicz Leliwa [62]
Mikołaj Radziwiłł 1546 r. 18.07.1589 r. Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tomicka Łodzia [63]
Krzysztof Mikołaj Radziwiłł 19.02.1547 r. 20.11.1603 r. Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tomicka Łodzia [64]
Mikołaj Krzysztof Radziwiłł 02.08.1549 r. 28.02.1616 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [65]
Elżbieta Radziwiłł 04.10.1550 r. 08.04.1591 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [66]
kobieta[53] 1550 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tomicka Łodzia
kobieta[53] 1550 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tomicka Łodzia
kobieta[53] 1550 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tomicka Łodzia
Zofia Agnieszka Radziwiłł 1552 r. 1608 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [67]
Jerzy Radziwiłł 31.05.1556 r. 21.01.1600 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [68]
Anna Magdalena Radziwiłł 1553 r. 28.10.1590 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [69]
Wojciech Radziwiłł 08.03.1558 r. 13.06.1592 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [70]
Stanisław Radziwiłł 12.05.1559 19.03.1559 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [13]
Krystyna Radziwiłł 11.08.1560 r. 28.02.1580 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż [71]
mężczyzna[54] 1560 r. (około) Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Elżbieta Szydłowiecka Odrowąż
Pokolenie IX
Zofia Radziwiłł 1577 r. 1614 r. Mikołaj Radziwiłł Zofia Hldebowicz Połońska Leliwa [72]
Jerzy Radziwiłł 14.12.1578 r. 13.02.1613 r. Mikołaj Radziwiłł Zofia Hlebowicz Połońska Leliwa [73]
Jan Radziwiłł 02.07.1579 r. 07.11.1620 r. Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Elżbieta Ostrogska Ostrogski [74]
Katarzyna Radziwiłł 1580 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Zofia Helena Hlebowicz-Połońska Leliwa [75]
Elżbieta Radziwiłł 1580 r. (około) ? Mikołaj Radziwiłł Aleksandra Wiśniowiecka Korybut [76]
Barbara Radziwiłł[64] 1580 r. (około) ? Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Anna Sobek Brochwicz
Mikołaj Radziwiłł[64] 1580 r. (około) ? Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Anna Sobek Brochwicz
Elżbieta Radziwiłł 19.10.1583 r. 18.10.1611 r. Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tęczyńska Topór [77]
Krzysztof Radziwiłł 22.03.1585 r. 19.09.1640 r. Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Katarzyna Tęczyńska Topór [78]
Aleksander Ludwik Radziwiłł 04.08.1594 r. 30.03.1654 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut [79]
Zygmunt Karol Radziwiłł 04.12.1591 r. 05.11.1642 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut [80]
Albrycht Władysław Radziwiłł 16.01.1589 r. 20.07.1636 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut [81]
Jan Jerzy Radziwiłł 08.01.1588 r. 18.12.1625 r. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut [82]
Elżbieta Radziwiłł 15.09.1585 r. 1618 r. (około) Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut [83]
Mikołaj Krzysztof Radziwiłł[13] 1589 r.? 1614 r.? Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak
Krzysztof Mikołaj Radziwiłł[65] 1590 r.? 1607 r.? Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut
Barbara Radziwiłł 1590 r. (około) ? Wojciech Radziwiłł Anna Kettler Kettler [84]
Jan Olbrycht Radziwiłł 07.06.1591 r. 15.04.1626 r. Wojciech Radziwiłł Anna Kettler Kettler [85]
Elżbieta Radziwiłł 1592 r. 1627 r. Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak [86]
Wojciech Stanisław Albrycht Radziwiłł 01.07.1595 r. 12.11.1656 r. Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak [87]
Eufemia Krystyna Radziwiłł 12.07.1598 r. 01.05.1657 r. Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak [88]
Mikołaj Radziwiłł[65] ? ? Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut
Katarzyna Radziwiłł[65] ? ? Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut
Krystyna Radziwiłł[65] ? ? Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Halszka Eufemia Wiśniowiecka Korybut
mężczyzna[13] ? ? Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak
mężczyzna[13] ? ? Stanisław Radziwiłł Marianna Warkowska-Myszka Korczak
Katarzyna Radziwiłł[70] ? ? Wojciech Radziwiłł Anna Kettler Kettler
Anna Radziwiłł[70] ? ? Wojciech Radziwiłł Anna Kettler Kettler
Pokolenie X
Janusz Radziwiłł 02.12.1612 r. 31.12.1655 r. Krzysztof Radziwiłł Anna Kiszka Dąbrawa [89]
Bogusław Radziwiłł 03.05.1620 r. 31.12.1669 r. Jan Radziwiłł Elżbieta Zofia Hohenzollern – [90]
Michał Karol Radziwiłł 1620 r. (około) 1656 r. Jan Olbrycht Radziwiłł Lewinia Korecka Pogoń Litewska [91]
Michał Kazimierz Radziwiłł 26.10.1635 r. 14.11.1680 r. Aleksander Ludwik Radziwiłł Tekla Anna Wołłowicz Bogoria [92]
Dominik Mikołaj Radziwiłł 1643 r. 27.07.1697 r. Aleksander Ludwik Radziwiłł Maria Lukrecja de Strozzi ? [93]
Pokolenie XI
Maria Anna Radziwiłł 20.03.1640 r. 24.03.1667 r. Janusz Radziwiłł Katarzyna Potocka Pilawa [94]
Stanisław Kazimierz Radziwiłł 1648 r. 08.12.1690 r. Michał Karol Radziwiłł Izabela Katarzyna Sapieha Lis [95]
Ludwika Karolina Radziwiłł 09.03.1667 r. 23.03.1695 r. Bogusław Radziwiłł Maria Anna Radziwiłł Trąby [96]
Jerzy Józef Radziwiłł 10.03.1668 r. 03.01.1689 r. Michał Kazimierz Radziwiłł Katarzyna Sobieska Janina [97]
Karol Stanisław Radziwiłł 27.11.1669 r. 02.08.1719 r. Michał Kazimierz Radziwiłł Katarzyna Sobieska Janina [98]
Jan Mikołaj Radziwiłł 17.05.1681 r. 20.01.1729 r. Dominik Mikołaj Radziwiłł Anna Marianna Połubińska Jastrzębiec [99]
Michał Antoni Radziwiłł 01.09.1687 r. 29.08.1721 r. Dominik Mikołaj Radziwiłł Anna Marianna Połubińska Jastrzębiec [100]
Mikołaj Faustyn Radziwiłł 21.05.1688 r. 02.02.1746 r. Dominik Mikołaj Radziwiłł Anna Marianna Połubińska Jastrzębiec [101]
Pokolenie XII
Katarzyna Barbara Radziwiłł 06 XII 1693 16 X 1730 Karol Stanisław Radziwiłł Anna Katarzyna Sanguszko-Kowelska Pogoń Litewska [102]
Wojciech Albrecht Radziwiłł 25 III 1717 1762 Mikołaj Faustyn Radziwiłł Barbara Zawisza-Kieżgajło Łabędź [103]
Michał Kazimierz Radziwiłł 13 VII 1702 15 V 1762 Karol Stanisław Radziwiłł Anna Katarzyna Sanguszko-Kowelska Pogoń Litewska [104]
Hieronim Florian Radziwiłł 04 V 1715 17 V 1760 Karol Stanisław Radziwiłł Anna Katarzyna Sanguszko-Kowelska Pogoń Litewska [105]
Udalryk Krzysztof Radziwiłł 28 I 1712 21 VII 1770 - Mikołaj Faustyn Radziwiłł Barbara Zawisza-Kieżgajło Łabędź [106]
Jerzy Radziwiłł 04 II 1721 13 XII 1754 Mikołaj Faustyn Radziwiłł Barbara Zawisza-Kieżgajło Łabędź [107]
Stanisław Radziwiłł 08 V 1722 22 IV 1787 Mikołaj Faustyn Radziwiłł Barbara Zawisza-Kieżgajło Łabędź [108]
Leon Michał Radziwiłł 11 IV 1722 07 III 1751 Michał Antoni Radziwiłł Anna Marianna Połubińska Jastrzębiec [109]
Marcin Mikołaj Radziwiłł 11 XI 1705 11 I 1782 Jan Mikołaj Radziwiłł Dorota Henrietta Przebendowska Kuna [110]
Pokolenie XIII
Maciej Radziwiłł 10 XI 1749 2 IX 1800 Leon Michał Radziwiłł Anna Luiza Mycielska Dołęga [111]
Karol Stanisław Radziwiłł 27 II 1734 21 XI 1790 Michał Kazimierz Radziwiłł Urszula Franciszka Wiśniowiecka Korybut [112]
Michał Hieronim Radziwiłł 10 X 1744 28 III 1831 Marcin Mikołaj Radziwiłł Marta Maria Trębicka ? [113]
Józef Mikołaj Radziwiłł 13 XI 1736 15 II 1814 Marcin Mikołaj Radziwiłł Aleksandra Bełchacka Topór [114]
Anna Olimpia Radziwiłł 1762 1833 Stanisław Radziwiłł Karolina Pociej Waga [115]
Antoni Mikołaj Radziwiłł 04 X 1741 1778 Marcin Mikołaj Radziwiłł Marta Maria Trębicka ? [116]
Hieronim Wincenty Radziwiłł 11 V 1759 18 IX 1786 Michał Kazimierz Radziwiłł Urszula Franciszka Wiśniowiecka Korybut [117]
Mikołaj Radziwiłł 01 VIII 1747 1811 Stanisław Radziwiłł Karolina Pociej Waga [118]
Jerzy Albrycht Radziwiłł 1760 1782 Stanisław Radziwiłł Karolina Pociej Waga [119]
Mateusz Radziwiłł 21 IX 1768 1818 Udalryk Krzysztof Radziwiłł Eleonora Kamieńska Jastrzębiec [120]
Mikołaj Radziwiłł 20 X 1746 03 V 1795 Leon Michał Radziwiłł Anna Luiza Mycielska Dołęga [121]
Teofila Radziwiłł 25 V 1745 ? Leon Michał Radziwiłł Anna Luiza Mycielska Dołęga [122]
Pokolenie XIV
Dominik Hieronim Radziwiłł 04 VIII 1786 11 XI 1813 Hieronim Wincenty Radziwiłł Zofia von Thurn und Taxis – [123]
Antoni Henryk Radziwiłł 13 VI 1775 07 IV 1833 Michał Hieronim Radziwiłł Helena Przezdziecka Roch III [124]
Michał Gedeon Radziwiłł 24 IX 1778 24 V 1850 Michał Hieronim Radziwiłł Helena Przezdziecka Roch III [125]
Konstanty Mikołaj Radziwiłł 05 IV 1793 06 IV 1869 Maciej Radziwiłł Elżbieta Chodkiewicz Kościesza [126]
Krystyna Magdalena Radziwiłł 27 VII 1776 01 XII 1796 Michał Hieronim Radziwiłł Helena Przezdziecka Roch III [127]
Pokolenie XV
Fryderyk Wilhelm Radziwiłł 19 III 1797 05 VIII 1870 Antoni Henryk Radziwiłł Fryderyka Ludwika Hohenzollern – [128]
Eliza Radziwiłł 28 X 1803 27 IX 1834 Antoni Henryk Radziwiłł Fryderyka Ludwika Hohenzollern – [129]
Bogusław Fryderyk Radziwiłł 09 I 1809 02 I 1873 Antoni Henryk Radziwiłł Fryderyka Ludwika Hohenzollern – [130]
Maciej Józef Radziwiłł
Stefania Radziwiłł Dominik Hieronim Radziwiłł Teofila Morawska Dąbrowa [131]
Aleksander Dominik Radziwiłł Dominik Hieronim Radziwiłł Teofila Morawska Dąbrowa
Karol Andrzej Radziwiłł 01 I 1821 09 III 1886 Michał Gedeon Radziwiłł Aleksandra Stecka-Olechnowicz Radwan [132]
Leon Hieronim Radziwiłł 10 III 1808 08 I 1885 Ludwik Mikołaj Radziwiłł Marianna Wodzińska Jastrzębiec
Pokolenie XVI
Antoni Wilhelm Radziwiłł 31 VII 1833 16 XII 1904 Wilhelm Radziwiłł Matylda von Clary und Aldringen – [133]
Izabella Róża Radziwiłł 30 VIII 1888 21 II 1968 Dominik Maria Radziwiłł Dolores Maria de Agramonte – [134]
Edmund Radziwiłł Bogusław Fryderyk Radziwiłł
Ferdynand Radziwiłł Bogusław Fryderyk Radziwiłł
Franciszek Pius Radziwiłł Maciej Józef Radziwiłł
Maciej Mikołaj Radziwiłł Maciej Józef Radziwiłł
Michał Piotr Radziwiłł Karol Andrzej Radziwiłł
Pokolenie XVII
Stanisław Wilhelm Radziwiłł Antoni Wilhelm Radziwiłł
Janusz Franciszek Radziwiłł Ferdynand Radziwiłł
Krzysztof Mikołaj Radziwiłł Maciej Mikołaj Radziwiłł
Michał Radziwiłł Ferdynand Radziwiłł
Konstanty Mikołaj Radziwiłł Maciej Mikołaj Radziwiłł
Hieronim Mikołaj Radziwiłł
Konstanty Radziwiłł
Leon Konstanty Radziwiłł
Artur Radziwiłł Maciej Mikołaj Radziwiłł
Maciej Radziwiłł
Jerzy Fryderyk Radziwiłł Antoni Wilhelm Radziwiłł
Pokolenie XVIII
Konstanty Radziwiłł
Antoni Albrecht Wilhelm Radziwiłł Jerzy Fryderyk Radziwiłł
Karol Mikołaj Radziwiłł Jerzy Fryderyk Radziwiłł
Anna Radziwiłł Krzysztof Mikołaj Radziwiłł
Stanisław Albrecht Radziwiłł Janusz Franciszek Radziwiłł
Edmund Ferdynand Radziwiłł Janusz Franciszek Radziwiłł
Izabela Róża Radziwiłł
Albert Hieronim Radziwiłł Konstanty Mikołaj Radziwiłł
Pokolenie XIX
Anthony Radziwill Stanisław Albrecht Radziwiłł
Anna Krystyna Radziwiłł
Krzysztof Konstanty Radziwiłł
Konstanty Radziwiłł Albert Hieronim Radziwiłł
Dominik Radziwiłł
Maciej Radziwiłł Albert Hieronim Radziwiłł
Pokolenie XX
Maria Anna Radziwiłł
Maciej Leon Radziwiłł
Anna Jadwiga Radziwiłł
Elżbieta Teresa Radziwiłł
Jan Albert Radziwiłł
Michał Kazimierz Radziwiłł
Karol Roman Radziwiłł
Barbara Dorota Radziwiłł

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Przyjąć można zatem dzień 11 listopada 1546 roku za datę wymarcia linii na Goniądzu i Medelach w liniach męskich.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rody magnackie | Boże Igrzysko: Magnaci, bozeigrzysko.pl [dostęp 2021-01-13].
  2. ↑ Wojciech Smoczyński, Nazwy osobowe „litewskie”, [w:] Aleksandra Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Część 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii, Kraków 2002, s. 25.
  3. ↑ Kazimierz Bartoszewicz, Radziwiłłowie.
  4. ↑ Edmund Radziszewski, Radziwiłłowie Wielkopolscy, 2009.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Sławomir Górzyński i inni, Radziwiłłowie herbu Trąby, 1996.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Stankiewicz Waldeemar, potyczki z genealogią, kresy.genealodzy.pl [dostęp 2021-01-13].
  7. ↑ Edmund Radziszewski, Radziwiłłowie wielkopolscy, 22 lutego 2012.
  8. ↑ goniadz, www.ruinyizamki.pl [dostęp 2021-01-13].
  9. ↑ a b Jan ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  10. ↑ a b Stanisław ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  11. ↑ a b Mikołaj ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  12. ↑ Kleck. Miasto na dawnej granicy | Echa Polesia, polesie.org [dostęp 2021-01-14].
  13. ↑ a b c d e Stanisław ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  14. ↑ ŚWIATOWID „Ilustrowany kurjer tygodniowy”, Marszałek Piłsudski w Nieświeżu, 6 listopada 1926.
  15. ↑ Zamek Radziwiłłów w Nieświeżu na Białorusi | Instytut Polonika, Polonika [dostęp 2021-01-14] (pol.).
  16. ↑ Konstanty Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-14].
  17. ↑ Janusz ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-13].
  18. ↑ Pruscy Radziwiłłowie, Kurier Historyczny [dostęp 2021-01-15].
  19. ↑ Herby i roszczenia litewskich panów – Archiwum Rzeczpospolitej, archiwum.rp.pl [dostęp 2021-01-16].
  20. ↑ Poznań Supercomputing and Networking Center-dL Team, Portret Mikołaja I Radziwiłła (1366-1466?), postaci legendarnej, FBC [dostęp 2021-01-12] (pol.).
  21. ↑ Daniel Stone, The Polish-Lithuanian State, 1386-1795, University of Washington Press, 2001, ISBN 978-0-295-98093-5 [dostęp 2021-01-16] (ang.).
  22. ↑ a b c Stanisław Mackiewicz, Dom Radziwiłłów, Czytelnik, 1990, ISBN 978-83-07-01971-0 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
  23. ↑ Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1906, s. 301–303.
  24. ↑ a b The history of the Radzivills’ family, web.archive.org, 31 maja 2012 [dostęp 2021-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-31].
  25. ↑ a b Edmundas Rimša, Lietuvos Heraldikos komisija prie Respublikos, The Heraldry of Lithuania, Baltos lankos, 1998, ISBN 978-9986-861-34-8 [dostęp 2021-01-16] (ang.).
  26. ↑ Jerzy Jan Lerski, George J. Lerski, Halina T. Lerski, Historical Dictionary of Poland, 966-1945, Greenwood Publishing Group, 1996, ISBN 978-0-313-26007-0 [dostęp 2021-01-16] (ang.).
  27. ↑ PGSA – Heraldry and Nobility, web.archive.org, 17 października 2008 [dostęp 2021-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2008-10-17].
  28. ↑ Kamil Wójcikowski, Robert Fidura, Uzasadnienie heraldyczno-historyczne projektów symboli gminy Sławatycze, marzec 2015.
  29. ↑ y, Sketch of the Religious History of the Slavonic Nations: By Count Valerian Krasinski, Johnstone and Hunter, 1851 [dostęp 2021-01-15] (ang.).
  30. ↑ The American Quarterly Register, American Education Society., 1832 [dostęp 2021-01-15] (ang.).
  31. ↑ John McClintock, Cyclopaedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, Harper & brothers, 1889 [dostęp 2021-01-15] (ang.).
  32. ↑ H. M., Przegląd Historyczny – M. K. Radziwill „Sierotka”.
  33. ↑ Podwaliny pod potęgę Radziwiłłów, www.rp.pl [dostęp 2020-12-31] (pol.).
  34. ↑ Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku, Przystanek Historia [dostęp 2021-01-15] (pol.).
  35. ↑ Książęta Radziwiłłowie. Do dziś wierni tradycjom Wielkiego Księstwa Litewskiego, l24.lt [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  36. ↑ Witold Banach, Radziwiłłowie. Burzliwe losy słynnego rodu, Wydawnictwo Poznanskie, 2017, ISBN 978-83-7976-806-6.
  37. ↑ Fryderyk Chopin Institute, Chopin’s Poland, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2018.
  38. ↑ Zasady w czasach pogwałcenia zasad. Radziwiłłowie w XX wieku, Przystanek Historia [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  39. ↑ a b Herbarz Niesieckiego, wielcy.pl [dostęp 2021-04-15].
  40. ↑ a b Radziwiłłowie – rodem książęcym, Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2021-04-15] (pol.).
  41. ↑ Syrpuć Syrpuciowicz h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  42. ↑ Ostik Krystian Syrpuciowicz h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  43. ↑ Radiwiłł Ostikowicz h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  44. ↑ Mikołaj Radziwiłłowicz h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  45. ↑ Mikołaj ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  46. ↑ Jan Mikołaj Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  47. ↑ Anna Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  48. ↑ Wojciech Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  49. ↑ Jerzy Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-02].
  50. ↑ Zofia ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  51. ↑ Helena ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  52. ↑ Elżbieta Anna ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  53. ↑ a b c d Mikołaj «Rudy» ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  54. ↑ a b Mikołaj «Czarny» ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  55. ↑ Jan Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  56. ↑ Anna Elżbieta Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  57. ↑ Zofia Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  58. ↑ Anna Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  59. ↑ Barbara Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-09].
  60. ↑ Anna ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  61. ↑ Petronela ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  62. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  63. ↑ Mikołaj ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  64. ↑ a b c Krzysztof Mikołaj ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  65. ↑ a b c d e Mikołaj Krzysztof Sierotka «Sierotka» ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  66. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  67. ↑ Zofia Agnieszka ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  68. ↑ Jerzy ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  69. ↑ Anna Magdalena ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  70. ↑ a b c Wojciech ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  71. ↑ Krystyna ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  72. ↑ Zofia ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  73. ↑ Jerzy ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  74. ↑ Jan ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  75. ↑ Katarzyna ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  76. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  77. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  78. ↑ Krzysztof ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  79. ↑ Aleksander Ludwik ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  80. ↑ Zygmunt Karol ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  81. ↑ Albrecht Władysław Wojciech ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  82. ↑ Jan Jerzy ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  83. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  84. ↑ Barbara ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  85. ↑ Jan Olbrycht Wojciech ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  86. ↑ Elżbieta ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  87. ↑ Wojciech Stanisław Albrycht ks. Radziwiłł na Ołyce i Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  88. ↑ Krystyna Eufemia ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  89. ↑ Janusz ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  90. ↑ Bogusław ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  91. ↑ Michał Karol ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  92. ↑ Michał Kazimierz ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  93. ↑ Dominik Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  94. ↑ Maria Anna ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  95. ↑ Stanisław Kazimierz ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  96. ↑ Ludwika Karolina ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  97. ↑ Jerzy Józef ks. Radziwiłł h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  98. ↑ Karol Stanisław ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  99. ↑ Jan Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  100. ↑ Michał Antoni ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  101. ↑ Mikołaj Faustyn ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  102. ↑ Katarzyna Barbara ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: 2.258.133), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  103. ↑ Wojciech Albrycht ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 3.598.216), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  104. ↑ Michał Kazimierz «Rybeńko» ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: 3.598.104), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  105. ↑ Hieronim Florian ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: 3.598.234), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  106. ↑ Udalryk Krzysztof ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 9.337.109), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  107. ↑ Jerzy ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.13557), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  108. ↑ Stanisław ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.13558), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  109. ↑ Leon Michał ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.13552), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  110. ↑ Marcin Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 1.606.61), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  111. ↑ Maciej ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 9.138.72), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  112. ↑ Karol Stanisław «Panie Kochanku» ks. Radziwiłł na Ołyce i Nieświeżu h. Trąby (odm.) (ID: 15.105.778), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  113. ↑ Michał Hieronim ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 3.662.403), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  114. ↑ Józef Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.8826), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  115. ↑ Antonina Barbara Anna ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.16031), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  116. ↑ Antoni ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.8828), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  117. ↑ Hieronim Wincenty ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: dw.13928), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  118. ↑ Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 2.765.70), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  119. ↑ Jerzy ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 2.765.69), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  120. ↑ Mateusz ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 15.105.628), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  121. ↑ Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.13925), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  122. ↑ Teofila ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 2.503.138), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  123. ↑ Dominik Hieronim ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: 4.333.4), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  124. ↑ Antoni Henryk ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 3.662.410), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  125. ↑ Michał Gedeon Hieronim ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.8818), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  126. ↑ Konstanty Mikołaj ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: 9.478.128), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  127. ↑ Krystyna Magdalena ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: psb.25350.14), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  128. ↑ Fryderyk Wilhelm ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: dw.8811), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  129. ↑ Eliza ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: psb.25301.12), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  130. ↑ Bogusław Fryderyk Wilhelm ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: psb.25301.11), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  131. ↑ Stefania ks. Radziwiłł h. Trąby (odm.) (ID: dw.16956), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  132. ↑ Karol Andrzej ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby (ID: psb.25349.7), Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  133. ↑ Antoni Fryderyk Wilhelm ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
  134. ↑ Izabela Róża Maria ks. Radziwiłł na Nieświeżu h. Trąby, Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-11].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Radziwiłłowie_herbu_Trąby&oldid=63796352”