Czubajka gwiaździsta
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czubajka gwiaździsta |
| Nazwa systematyczna | |
| Macrolepiota konradii (Huijsman ex P.D. Orton) M.M. Moser Moser, M., 1967, Kleine Kryptogamenflora von Mitteleuropa – Die Blätter- und Baupilze (Agaricales und Gastromycetes) IIb/2: 185 | |
.JPG)
Czubajka gwiaździsta (Macrolepiota konradii) – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1]. W wyniku badań morfologicznych i filogenetycznych gatunek ten uznany został za synonim czubajki sutkowatej (Macrolepiota mastoidea (Fr.) Singer)[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Macrolepiota, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1860 r. Petter Orton nadając mu nazwę Lepiota konradii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1967 r. M.M. Moser, przenosząc go do rodzaju Macrolepiota[1].
- Lepiota excoriata var. konradii Huijsman 1943
- Lepiota konradii Huijsman ex P.D. Orton 1960
- Macrolepiota procera var. konradii (Huijsman ex Orton) Gminder 2003
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica od 7 do 12 cm. U młodych okazów jajowaty, później dzwonkowato-stożkowy, w końcu rozpostarty. Na środku ma brodawkowaty garb. Skórka na powierzchni kapelusza rwie się na łuski, które stopniowo zmniejszają się w kierunku brzegu kapelusza. Tylko powierzchnia na środku kapelusza pozostaje nierozerwana. Kolor kapelusza od jasnokremowego do jasnobrązowego, środek jest ciemnobrązowy, jednolity[5].
Białe lub kremowe, szerokie, wolne, o płatkowatych ostrzach. Od kapelusza oddzielają się łatwo[5].
Wysokości od 10 do 18 cm, średnicy od 0,8 do 1,6 cm, cylindryczny, z bulwiastą podstawą o średnicy do 2,5 cm. Łatwo daje się wyłamać. Ma ochrowy kolor, w środku jest pusty. Ma lejkowaty, łatwo przesuwający się po trzonie pierścień. Powyżej pierścienia jest gładki, natomiast pod pierścieniem jest brązowo nakrapiany lub marmurkowy (ważna cecha rozpoznawcza)[5].
Biały, miękki, w sąsiedztwie trzonu nieco czerwieniejący. Smak i zapach przyjemny[5].
- Gatunki podobne
Przez grzybiarzy zwykle nie jest odróżniana od innych czubajek i traktowana jest jako mniejsza czubajka kania. Inne podobne gatunki to:
- czubajnik czerwieniejący[6] (Chlorophyllum rhacodes) – jego miąższ po przełamaniu czerwienieje.
- czubajka sutkowata (Macrolepiota mastoidea) – kapelusz bardziej jednolicie ubarwiony, a pierścień na trzonie praktycznie nie przesuwa się[7].
- sinoblaszek trujący Chlorophyllum molybdites. Jest silnie trujący. Gatunek ten jak dotąd w Polsce nie występuje, ale jest częsty w USA i rozprzestrzenia się[8].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Czubajka gwiaździsta występuje głównie w Europie. Ponadto opisano jej występowanie w stanie Georgia w USA oraz w Australii[9]. W Polsce częstość jej występowanie i rozprzestrzenienie nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. opisano tylko 2 jej stanowiska (na Wzgórzach Tynieckich i w Pienińskim PN)[4].
Występuje na ściółce w lasach liściastych i sosnowych, szczególnie na ich obrzeżach oraz na niewielkich polankach[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jadalny, w smaku podobny do czubajki kani[7]. Saprotrof[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2020-02-04]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Polskie Towarzystwo Mykologiczne [online], 5 października 2021.
- ↑ a b Atlas grzybów. Czubajka gwiaździsta. [dostęp 2011-10-10].
- ↑ Benjamin, Denis R. (1995). „Gastrointestinal syndrome”. Mushrooms: poisons and panaceas – a handbook for naturalists, mycologists and physicians. New York: WH Freeman and Company.s. 351–377. ISBN 0-7167-2600-9.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].