Czwarta dzielnica (film)

Czwarta dzielnica
The Fourth Partition
Gatunek	dokumentalny
Data premiery	8 listopada 2013 – USA
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski / polski
Reżyseria	Adrian Prawica
Scenariusz	Adrian Prawica i Rafał Muskała
Muzyka	Mirek Miyo Mardosz; Andrzej Krzeptowski-Bohac; Jan Zienko; Jeton Murtishi
Zdjęcia	Adrian Prawica
Montaż	Adrian Prawica
Produkcja	Adrian Prawica i Rafał Muskała
Wytwórnia	AmerykaFilm LLC
Budżet	ok. 75 000 USD
	Strona internetowa

Czwarta dzielnica (ang. The Fourth Partition) – film dokumentalny o początkach polskiego osadnictwa w Stanach Zjednoczonych ze szczególnym uwzględnieniem imigracji zarobkowej w Chicago na początku XX wieku, zrealizowany w roku 2013 przez AmerykaFilm LLC (Adrian Prawica^[1] – reżyseria; Adrian Prawica i Rafał Muskała^[2] – produkcja; Mirek Miyo Mardosz, Andrzej Krzeptowski-Bohac, Jeton Murtishi i Jan Zienko – muzyka). Film został zaprezentowany po raz pierwszy 8 listopada na 25. Festiwalu Filmów Polskich w Ameryce (Chicago), gdzie zdobył nagrodę „Odkrywcze Oko”^[3], a następnie wyróżniony za najlepszy debiut na 20. Festiwalu Filmów Polskich w Ann Arbor w 2013 roku^[4].

Temat filmu

Na przełomie XIX i XX wieku do Stanów Zjednoczonych przybyło około 4 milionów emigrantów z podzielonej przez zaborców Polski. Lądowali na Ellis Island w Nowym Jorku, ale docelowym miejscem większości z nich było Chicago, wówczas drugie co do wielkości miasto USA. Tu znajdowali pracę, tu budowali zręby swej maleńkiej ojczyzny, tytułowej „czwartej dzielnicy”.

Po ważnych dla polskiej społeczności miejscach w „wietrznym mieście” oprowadzają widza historycy i zarazem znawcy przeszłości miasta Chicago: Donald Pienkos (University of Wisconsin-Madison)^[5], James S. Pula (Purdue University)^[6] i Dominik Pacyga (Columbia College)^[7]. Ukazują ciężkie życie przybyszów, którzy nie znając języka i realiów Nowego Świata, zatrudniali się w hutach, stalowniach i rzeźniach wykonując najpodlejsze, najniżej płatne, często niebezpieczne prace. Pozwalają zobaczyć miejsca gdzie mieszkali, budowali kościoły, ale również własną wspólnotę w dzielnicach, którym – wbrew ustalonemu podziałowi miasta – nadawali nazwy polskich parafii (Stanisławowo, Trójcowo, Helenowo). Przy tym zwracają uwagę na fakt, że najważniejsze dla tych ubogich imigrantów było wsparcie, jakiego mogli udzielić swojej ojczyźnie w jej dążeniu do odzyskania niepodległości.

Autorzy filmu szeroko przedstawili kontekst ekonomiczny i historyczny polskiej imigracji w Stanach Zjednoczonych, poczynając od pierwszych rzemieślników w Jamestown w 1608 roku. Pokazali także rolę Kościoła w kształtowaniu tożsamości narodowej na obczyźnie – od pierwszej polskiej parafii w Panna Maria w Teksasie po wspaniałe świątynie w Chicago, ujawniając jednocześnie konflikty, do jakich dochodziło przy ich tworzeniu.

Zabierający w filmie głos historycy i dziennikarze polonijni zastanawiają się nad źródłami tej szczególnej siły społecznej i politycznej chicagowskiej Polonii, która skutkowała nie tylko aktywnym udziałem w samorządach lokalnych i władzach miejskich oraz stowarzyszeniach bratniej pomocy, ale również stworzeniem zaczątków własnej struktury militarnej – „Błękitnej Armii” gen. Józefa Hallera^[3].

Realizacja

Film powstał dzięki zaangażowaniu i zapałowi dwóch młodych twórców – Adriana Prawicy (ur. 1980) i Rafała Muskały (ur. 1985) oraz współpracy niektórych instytucji polonijnych i wielu ludzi dobrej woli, jak np. Jan Loryś i Julita Siegel z Muzeum Polskiego, Piotr Domaradzki z „Dziennika Związkowego” i innych osób, które udostępniały archiwalne, nieraz trudne do zdobycia materiały. Był prezentowany w środowiskach polonijnych i akademickich^[8].

Premiera filmu odbyła się 8 listopada 2013 roku w Chicago^[9]^[10]. Doczekał się kilku wyróżnień^[11], omówień^[12] i zapowiedzi^[13].

Przypisy

↑ Ardian Prawica w bazie IMDb (ang.)
↑ Rafał Muskała w bazie IMDb (ang.)
↑ ^a ^b Film o historii Polonii
↑ Najlepszy debiut w Ann Arbor
↑ Prof. of Political Science
↑ Dr. James Pula. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].
↑ Dominic Pacyga of Columbia College Chicago
↑ University of Chicago - arts. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].
↑ Światowa premiera na 25 Festiwalu Filmów Polskich. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-19)].
↑ Andrzej Baraniak. Pełen szacun dla twórców Czwartej Dzielnicy. „Dziennik Związkowy”, 17 listopada 2013. Chicago.
↑ Polonusy 2013. [dostęp 2016-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)].
↑ OFFBEAT: New documentary about Polish immigration features PNC profesor
↑ Chicago Sun-Times: Film intruduction. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].

Bibliografia

IMDb The Fourth Partition w bazie IMDb (ang.)
Filmweb

Linki zewnętrzne

[1] Ardian Prawica w bazie IMDb (ang.)

[2] Rafał Muskała w bazie IMDb (ang.)

[hist-3] Film o historii Polonii

[4] Najlepszy debiut w Ann Arbor

[5] Prof. of Political Science

[6] Dr. James Pula. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].

[7] Dominic Pacyga of Columbia College Chicago

[8] University of Chicago - arts. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].

[9] Światowa premiera na 25 Festiwalu Filmów Polskich. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-19)].

[10] Andrzej Baraniak. Pełen szacun dla twórców Czwartej Dzielnicy. „Dziennik Związkowy”, 17 listopada 2013. Chicago.

[11] Polonusy 2013. [dostęp 2016-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)].

[12] OFFBEAT: New documentary about Polish immigration features PNC profesor

[13] Chicago Sun-Times: Film intruduction. [dostęp 2014-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-13)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]