Danuta Sławińska

Danuta Sławińska

prof. dr hab. Danuta Sławińska (1935 – 2007)
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1935 Turczyn
Data i miejsce śmierci	2 lipca 2007 Tarnowo Podgórne
Zawód, zajęcie	mgr fizyki, nauczyciel akademicki
Tytuł naukowy	profesor nauk przyrodniczych
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Odznaczenia

Danuta Maria Sławińska z d. Szpilewska (ur. 11 maja 1935 w Turczynie – zm. 2 lipca 2007 w Tarnowie Podgórnym) – polska profesor nauk przyrodniczych w zakresie biofizyki, nauczyciel akademicki

Wykształcenie

Po wojnie wraz z rodzicami przeniosła się do Ostródy, gdzie ukończyła szkołę podstawową i liceum ogólnokształcące. Po maturze w 1952 podjęła studia na kierunku fizyka na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracę magisterską Badanie wydajności kwantowej fluorescencji fluoresceiny przy wzbudzeniu antystokesowskim wykonała pod kierunkiem dr Danuty Frąckowiak, po obronie której w 1956 otrzymała dyplom magistra fizyki. W 1966 została doktorem nauk przyrodniczych na podstawie rozprawy naukowej dotyczącej mechanizmów chemiluminescencji kwasu galusowego, obronionej na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Stopień naukowy doktora habilitowanego nadał jej Instytut Biologii Stosowanej Akademii Rolniczej w Poznaniu (1973) na podstawie rozprawy naukowej Chemiluminescencja w procesach powstawania i degradacyjnego utleniania kwasów humusowych oraz jej zastosowania analityczne. Tytuł naukowy profesora nauk przyrodniczych otrzymała w 1990.

Praca naukowo-dydaktyczna

Bezpośrednio po studiach została zatrudniona jako asystent naukowo-dydaktyczny w Zakładzie Fizyki Wyższej Szkoły Rolniczej (późniejszej Akademii Rolniczej) w Szczecinie. Zajmowała się organizacją pracowni dydaktycznych oraz kontynuowała badania z zakresu fotoluminescencji i spektroskopii molekularnej.

Wspólnie z mężem Januszem Sławińskim prowadziła badania naukowe nad mało wówczas znanym zjawiskiem chemiluminescencji związków polifenolowych, kwasów humusowych, niektórych makrocząsteczek takich jak melanina, taniny, białka hemowe, a także grzybów. Badania te zaowocowały szeregiem oryginalnych publikacji naukowych. Szczególnie cenna była pionierska praca opublikowana w 1967 w prestiżowym czasopiśmie „Nature”, dotycząca chemiluminescencji kwasów humusowych.

Po doktoracie w 1966 przeniosła się do Instytutu Fizyki Politechniki Szczecińskiej, gdzie zorganizowała zespół badaczy zajmujący się chemiluminescencją polifenoli i substancji humusowych. Wraz ze współpracownikami opracowała szereg analitycznych metod chemiluminescencyjnych, pomocnych w ocenie zdolności antyutleniających oraz odporności na promieniowanie substancji humusowych i w oznaczaniu białek i tanin. Nowatorskość tych badań została doceniona również w środowisku zagranicznym, co spowodowało, że otrzymała liczne zaproszenia na wyjazdy na konferencje i staże zagraniczne. Na zaproszenie Uniwersytetu Georgia w Athens (USA) wyjechała na miesięczny pobyt, gdzie uczestniczyła w Międzynarodowej Konferencji na temat chemiluminescencji i poznała również inne ośrodki zajmujące się tym zagadnieniem. W ramach współpracy naukowej w 1974 odbyła staż w Katedrze Fizyko-Chemii Biologicznej Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie nad Menem. W sierpniu 1974 wyjechała na roczny staż na Uniwersytecie J. Hopkinsa w Baltimore (USA), gdzie jako associate profesor prowadziła w pracowni prof. Seligera badania chemiluminescencji reakcji rodnikowych o znaczeniu biologicznym i istotnych w ochronie środowiska. Po powrocie do kraju tematyka jej prac badawczych skupiła się wokół chemiluminescencji, tlenu singletowego oraz zastosowań metod chemiluminescencyjnych w analizie chemicznej oraz biofizyce.

W listopadzie 1976 przeniosła się do Poznania, gdzie pracowała na stanowisku docenta w Katedrze Fizyki tamtejszej Akademii Rolniczej. Kontynuowała dotychczasową tematykę badań naukowych, poszerzoną o antyutleniające właściwości lipidów z nasion roślin oleistych. Wyniki prac własnych i współpracowników przedstawiała na wielu konferencjach krajowych i zagranicznych odbywających się m.in. w Szwecji, Kanadzie, Brazylii, Francji, Włoszech, Japonii i Chinach. Była promotorem dwóch prac doktorskich obronionych na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W latach 1981–1983 przebywała jako visiting professor na Uniwersytecie Stanowym Georgii w Athens (USA), pracując nad zagadnieniami chemiluminescencji układów biologicznych z udziałem tlenu singletowego i jej zastosowań analitycznych. W 1985 wyjechała na półroczny staż naukowy na Uniwersytecie Kaiserslautern, gdzie wraz z profesorem Naglem i docentem Poppem badała zastosowanie chemiluminescencji do analizy lekarstw i produktów spożywczych. W 1990 przez 3 tygodnie w ramach prestiżowego Biophoton Project prowadziła wykłady w Sendai (Japonia). W 1998 przez 3 miesiące przebywała jako visiting proffessor na Uniwersytecie Rzymskim. Od 2000 brała udział jako wykładowca w Konferencjach International School of Quantum Electronics organizowanych przez NATO Centre for Scientific and Culture. Wspólnie z mężem Januszem Sławińskim odbyła kilkuletnie staże naukowe w Uniwersytecie San Paulo w Brazylii, we włoskim Uniwersytecie w Katanii oraz w Centrum Badawczym Inaba Biofoton w Sendai (Japonia).

W macierzystej uczelni była kierownikiem czterech 3-letnich projektów badawczych, dwóch grantów KBN oraz wielu grantów badań własnych i statutowych.

W ramach działalności dydaktycznej prowadziła wykłady z fizyki i biofizyki na wszystkich kierunkach studiów zarówno dla studentów studiów dziennych, jak i zaocznych.

Prof. Danuta Sławińska aktywnie działała w wielu towarzystwach naukowych polskich i zagranicznych, m.in. w Polskim Towarzystwie Fizycznym, Polskim Towarzystwie Biofizycznym, Polskim Towarzystwie Badań Radiacyjnych, American Photobioloy Society, European Photobiological Society. Była członkiem komitetu redakcyjnego międzynarodowego czasopisma „Laser & Technology”.

Na emeryturę przeszła w roku 2005, nadal pracując jako promotor dwóch doktorantów.

Wybrane publikacje

Danuta Sławińska opublikowała ponad 160 oryginalnych prac naukowych, 14 książek oraz 1 podręcznik.

• The use of chemiluminescence of gallic acid and pyrogallol for analytical purposes. I. Determination of gallic acid and pyrogallol. „Chemia Analityczna”, 10, s. 77–84, 1965 (wsp. J. Sławiński)
• Chemiluminescence of humic acid. „Nature”, 213, s. 902–903, 1967 (wsp. J. Sławiński)
• Zastosowanie chemiluminescencji w fazie ciekłej do analizy gleby. II. Kwantometryczna kontrola szybkości utleniania substancji organicznej gleb podczas ekstrakcji.'' Roczniki Gleboznawcze 20, 4, 2, s. 495–518, 1973 (wsp. J. Sławiński)
• Chemiluminescence during photooxidation of melanins and soil humic acids arising from a singlet oxygen mechanism. „Photochemistry and Photobiology” 28(4-5), s. 459–463, 1978 (wsp. W. Puzyna, J. Sławiński)
• Sensitized chemiluminescence of coumarins as a possible component of plants ultraweak luminescence. „Journal of Luminescence”, 40-41, s. 262–263 (wsp. J. Sławiński)
• The stress–induced electromagnetic emission from biosystems: chemiluminescence response of plants to mechanical and chemical damage. „Bioelectrochemistry and Bioenergetics”, 343, s. 483–488, 1992 (wsp. J. Sławiński, K. Polewski)
• The stress-induced electromagnetic emission from biosystems: chemiluminescence response of plants to mechanical and chemical damage. „Journal of Electroanalytical Chemistry”, 343(3), s. 483–488, 1992 (wsp. J. Sławiński, K. Polewski)
• Chemiluminescence of cereal products II. Chemiluminescence spectra. „Luminescence”, 13(1), s. 13–19, 1998 (wsp. J. Sławiński)
• Chemiluminescence imaging of oxidative changes in plant food. „Polish Journal of Food and Nutrition Sciences” 7, 2, s. 67–72, 1998 (wsp. J. Sławiński, Z. Górski)

Odznaczenia i nagrody

W uznaniu swoich zasług na polu nauki w 2001 została nominowana jako jedna z kilkunastu osób przez International Biographical Centre w Cambridge jako International Scientist of the Year 2001. W tym samym roku została nominowana do tytułu Women of the Year 2001 przez International Board of Research of American Biographical Institute. Ponadto otrzymała

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Odznakę Gryfa Pomorskiego
• indywidualną nagrodę II stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
• nagrodę zespołową II stopnia Ministra Edukacji Narodowej

Bibliografia

• Wspomnienie o prof. dr hab. Danucie Sławińskiej (dostęp 2023-10-09)
• Danuta Sławińska w dziale „Ludzie nauki” (dostęp 2023-10-09)
• Historia Katedry Biofizyki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (dostęp 2023-10-09)
• Absolwent. Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów UMK nr 1, sierpień 1996, s. 23
• Biogram w Encyklopedii Pomorza Zachodniego (dostęp 2023-10-09)