Deuterozaur

Deuterozaur
	Deuterosaurus
	Eichwald, 1860
	; Deuterosaurus biarmicus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	dinocefale
Nadrodzina	Anteosauroidea
Rodzina	?Brithopodidae
Podrodzina	Deuterosaurinae
Rodzaj	deuterozaur

Deuterozaur (Deuterosaurus) – rodzaj terapsyda z podrzędu dinocefali, należący prawdopodobnie do rodziny Brithopodidae. Jedyny przedstawiciel podrodziny Deuterosaurinae, czasami klasyfikowany w osobnej rodzinie Deuterosauridae. Żył w późnym permie (kapitan) na terenie dzisiejszej Rosji.

Anatomia[edytuj | edytuj kod]

Czaszki deuterozaurów są dobrze poznane na podstawie licznych znalezisk. Jak na przedstawiciela anteozaurów deuterozaur miał dość krótką czaszkę – była ona niemal równie wysoka co długa (około 23 cm)^[1] i zapewniała silny zgryz. Miała długi dziób i stożkowate zęby. Dolne kły były wydłużone, zaś zęby znajdujące się za nimi mniejsze i bocznie spłaszczone^[1]. Oczy były skierowane ku przodowi i zapewniały widzenie stereoskopowe.

Deuterozaur był jednym z większych terapsydów – osiągał wraz z ogonem długość 5–6 m i ważył ponad pół tony. Prawdopodobnie nogi deuterozaura były ugięte w kolanach i rozstawione na boki – podobnie jak u dzisiejszych krokodyli.

Brytyjski zoolog i paleontolog Thomas Henry Huxley błędnie uznał go za dinozaura^[2].

Paleobiologia[edytuj | edytuj kod]

Skamieniałości deuterozaura odnaleziono na terenach dzisiejszej Syberii (obwód orenburski^[1]), w której pod koniec permu dominowały tereny nizinne. Deuterozaur był prawdopodobnie największym zwierzęciem żyjących w tamtejszych ekosystemach. Nie jest jasne czy był roślinożercą^[1] – na co wskazywałyby masywne ciało i krótkie nogi, uniemożliwiające szybki bieg – czy też drapieżcą, co sugerują duże kły i położenie oczu, umożliwiające widzenie stereoskopowe. Najprawdopodobniej deuterozaur był wszystkożercą, żywiącym się głównie roślinami i uzupełniającym swoją dietę mięsem.

Filogeneza[edytuj | edytuj kod]

Kladogram synapsydów z zaznaczeniem pozycji deuterozaura^[3]

SYNAPSIDA
|
Therapsida
|--Biarmosuchia
`--+--Dinocephalia
   |  |--Anteosauria
   |  |  |--Archaeosyodon
   |  |  `--+--Brithopodidae
   |  |     |  |--Chthomaloporus
   |  |     |  `--Brithopus 
   |  |     `--+--Deuterosaurus
   |  |        `--Anteosauridae
   |  `--Tapinocephalia
   `--+--Anomodontia
      |  |--Venyukovioidea
      |  `--Dicynodontia   
      `--Theriodontia
         |--Gorgonopsia
         `--+--Therocephalia
            `--CYNODONTIA

Gatunki[edytuj | edytuj kod]

Deuterosaurus biarmicus (typowy) Eichwald, 1860
Deuterosaurus jubilae (Nopcsa, 1928) Ivakhnenko et al, 1997

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d M. Alan Kazlev: Brithopodidae / Anteosauridae. [dostęp 2008-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 października 2018)]. (ang.).
↑ T. H Huxley. Triassic Dinosauria. „Nature”, 1869. (ang.).
↑ Therapsida: Anteosauria. Palaeos. [dostęp 2008-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2006)]. (ang.).

[Brithopodidae-1] M. Alan Kazlev: Brithopodidae / Anteosauridae. [dostęp 2008-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 października 2018)]. (ang.).

[Huxley-2] T. H Huxley. Triassic Dinosauria. „Nature”, 1869. (ang.).

[Palaeos-3] Therapsida: Anteosauria. Palaeos. [dostęp 2008-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2006)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]