Dhimitër Xhuvani

Dhimitër Xhuvani
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1934 ; Pogradec (Albania)
Data i miejsce śmierci	19 października 2009 ; Tirana (Albania)
Narodowość	albańska
Język	albański
Alma Mater	Instytut Gorkiego w Moskwie
Dziedzina sztuki	powieść, dramat
Muzeum artysty	Pogradec
	Ważne dzieła
	Przebudzenie Nebiego Sureli
	Odznaczenia

Dhimitër Xhuvani (ur. 23 maja 1934 w Pogradcu, zm. 19 października 2009 w Tiranie^[1]) – albański prozaik i scenarzysta filmowy. Syn nauczyciela Kostaqa Xhuvaniego, ojciec reżysera Gjergjego Xhuvaniego.

Życiorys

Pod koniec II wojny światowej wraz z rodziną uciekł z Pogradca i przeniósł się do wsi Mokër, a następnie do Elbasanu. W 1953 ukończył szkołę medyczną i przez rok pracował w szpitalach w Gramshu, Librazhdzie i w Cërriku. W tym czasie zaczął pisać pierwsze opowiadania, publikując je w prasie młodzieżowej. Po wydaniu w 1959 pierwszego zbioru opowiadań Kambana e fundit (Ostatni dzwon) rozpoczął naukę na Fakultecie Historyczno-Filologicznym w Tiranie, a następnie w Instytucie Gorkiego w Moskwie^[1].

W efekcie kryzysu w stosunkach albańsko-radzieckich, w 1961 Xhuvani wrócił z Moskwy i podjął pracę dziennikarza w piśmie Drita (Światło). W 1966 wydał swoją pierwszą powieść Tunel, za którą został skrytykowany przez władze partyjne i poddany represjom. Wyrzucony z redakcji przez kilka lat pracował jako robotnik budowlany w zakładach w Cërriku. „Zrehabilitował” się w 1970 kolejną powieścią Përsëri në këmbë (Znowu na nogach), która zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie literackim. W tym samym roku rozpoczął współpracę ze Studiem Filmowym Nowa Albania (alb. Kinostudio Shqipëria e Re), dla którego pisał scenariusze. Na początku lat 90. XX w. objął funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Tiranie (Teatri Kombetar)^[2]. Był autorem 15 scenariuszy filmowych i ponad 50 utworów literackich (powieści, zbiorów opowiadań i dramatów).

Za swoją twórczość został uhonorowany Orderem Naima Frashëriego i nagrodą państwową. Imię pisarza nosi jedna z ulic w Elbasanie.

Powieści

1958: Kambanat e fundit
1962: Midis dy netëve
1966: Tuneli (Tunel)
1970: Përsëri në këmbë (Znowu na nogach)
1971: Fan Smajli
1975: Zgjimi i Nebi Surelit (Przebudzenie Nebiego Sureli)
1976: Shtegu i bardhë (Biała ścieżka)
1979: Do të jetojmë ndryshe (Będziemy inaczej żyć)
1980: Vdekja e zotit Kalotit (Śmierć pana Kalotiego)
1983: Shpirtin nuk e shes (Dusza nie jest na sprzedaż)
1984: Bota ime (Mój świat)
1989: Dhimbja e dritës (Ból światła)
1990: E nesermja e nje gruaja (Pojutrze i pewna kobieta)
1992: I dielë pas vdekjes (Niedziela po śmierci)
1996: Kryqezimi i dyte i Krishtit (Drugie ukrzyżowanie Chrystusa)
2007: Dashuri e harruar (Zapomniana miłość)

Opowiadania

1996: Këmbana e thyer e Kremlinit: tregime

Dramaty

1976: Shtepia e vreshanajve
1982: Ne prag te jetës (U progu życia)
1985: Një jetë (Życie)
1989: Per pak toke e nje grua (Dla kawałka ziemi i jednej kobiety)

Scenariusze filmowe

Literatura dziecięca

1995: Përralla për fëmijë pleq

Przypisy

↑ ^a ^b Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 550. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).
↑ Shkrimtari Dhimiter Xhuvani [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2022-08-23] (alb.).

Bibliografia

Abaz Hoxha: Enciklopedia e kinematografise shqiptare. Autore & vepra. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
Ndërron jetë shkrimtari Dhimitër Xhuvani (nekrolog), Shekulli 20 X 2009.

[Papagjoni-1] Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 550. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).

[aktoret-2] Shkrimtari Dhimiter Xhuvani [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2022-08-23] (alb.).

[1]

[2]