Diplarrena

*Diplarrena*
	; Diplarrena moraea
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	Diplarrena
	Nazwa systematyczna
	Diplarrena Labill.; Voyage Pérouse 1: 157 (1800)
	Typ nomenklatoryczny
	D. moraea Labill.
Synonimy
	Diplarrhena Labill. (var. orth.);
	Diplarrhena Labill. (var. orth.);
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Diplarrena Labill. – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae), obejmujący dwa gatunki występujące endemicznie w południowo-zachodniej Australii i na Tasmanii^[4].

Nazwa rodzaju pochodzi od starogreckich słów διπλόος (diploos – podwójny) i άρρεν (arren – męski) i odnosi się do dwóch płodnych pręcików obecnych w kwiatach tych roślin^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Średniej wielkości wieloletnie, wiecznie zielone rośliny zielne^[6].

Pędy: Podziemne kłącze. Łodyga często rozgałęziona^[7]^[5].

Liście: Liście lancetowate^[6], mieczowate, unifacjalne, bokiem zwrócone do łodygi, wyrastają w dwóch rzędach^[7].

Kwiaty: Zebrane po kilka w jednostronny wachlarzyk^[6], wsparty parą skórzastych podsadek^[7]. Kwiaty dwustronnie symetryczne^[6], grzbieciste^[8], białe z fioletowymi i niebieskimi zabarwieniami^[6], nietrwałe^[7]. Wyrastają niejednocześnie na smukłych szypułkach, każdy poza pierwszym wsparty jest dwoma błoniastymi przysadkami^[7]. Listki okwiatu wolne, te w zewnętrznym okółku większe, z czego dwa górne wzniesione, a dolny położony poziomo; te w wewnętrznym okółku małe, górne kapturkowato wygięte nad pręcikami, dolny dłuższy, z żółtą plamką^[6]. Dwa pręciki płodne, trzeci zredukowany do prątniczki^[7]. Nitki pręcików wolne, różnej długości. Główki pręcików różnej wielkości, skośne^[6]. Słupek dolny^[8]. Zalążnia trójkomorowa z licznymi^[8] zalążkami położonymi kątowo i przegrodowymi miodnikami położonymi w górnej połowie^[7]. Szyjka słupka rozwidlona ponad wierzchołkami pręcików^[7], na trzy płaty nierównej długości, z których górny jest dłuższy i osłania pozostałe^[6]. Znamiona słupka podwójne na każdym odgałęzieniu, nierównej długości, szerokie i płaskie, orzęsione^[7].

Owoce: Mniej więcej cylindryczne torebki zawierające dyskoidalne nasiona^[6].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Wieloletnie geofity ryzomowe^[6].

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 32^[6]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z monotypowego plemienia Diplarreneae w podrodzinie Iridoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)^[9]. Plemię Diplarreneae jest siostrzany dla pozostałych plemion w tej podrodzinie^[7].

Wykaz gatunków^[4]

Diplarrhena latifolia Benth.
Diplarrhena moraea Labill.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Oba gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, głównie w Australii. Formują kępy. Wymagają dużo ciepła, dlatego poza obszarem klimatu gorącego wymagają uprawy w szklarniach lub w pomieszczeniach^[10].

Włókna pozyskiwane z D. moraea wykorzystywane były przez Aborygenów do wyplatania pojemników^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-08-17] (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
↑ ^a ^b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
↑ ^a ^b Ross McKenzie: Australia's Poisonous Plants, Fungi and Cyanobacteria: A Guide to Species of Medical and Veterinary Importance. Csiro Publishing, 2020. ISBN 978-1-4863-1388-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k P. Goldblatt: Iridaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 329. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Rudall P.J. i Goldblatt P.. Floral anatomy and systematic position of Diplarrhena (Iridaceae): a new tribe Diplarrheneae. „Annali di Botanica”. 58, 2000.
↑ ^a ^b ^c D. Geerinck. Revision of Australian Iridaceae. „Bulletin du Jardin botanique national de Belgique / Bulletin van de National Plantentuin van België”. 44 (1/2), s. 29, 1974-06-30. JSTOR. DOI: 10.2307/3667426. ISSN 0303-9153. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
↑ Ruth Rogers Clausen, Thomas Christopher: Essential Perennials: The Complete Reference to 2700 Perennials for the Home Garden. Timber Press, 2015. ISBN 978-1-60469-672-1.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 300, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-08-17] (ang.).

[ing-3] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[kew-4] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[pois-5] Ross McKenzie: Australia's Poisonous Plants, Fungi and Cyanobacteria: A Guide to Species of Medical and Veterinary Importance. Csiro Publishing, 2020. ISBN 978-1-4863-1388-4.

[kub-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k P. Goldblatt: Iridaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 329. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).

[rev-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Rudall P.J. i Goldblatt P.. Floral anatomy and systematic position of Diplarrhena (Iridaceae): a new tribe Diplarrheneae. „Annali di Botanica”. 58, 2000.

[rev2-8] D. Geerinck. Revision of Australian Iridaceae. „Bulletin du Jardin botanique national de Belgique / Bulletin van de National Plantentuin van België”. 44 (1/2), s. 29, 1974-06-30. JSTOR. DOI: 10.2307/3667426. ISSN 0303-9153. (ang.).

[grin-9] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-08-17]. (ang.).

[ozd-10] Ruth Rogers Clausen, Thomas Christopher: Essential Perennials: The Complete Reference to 2700 Perennials for the Home Garden. Timber Press, 2015. ISBN 978-1-60469-672-1.

[mabb-11] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 300, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]