Dorotka (roślina)
 Dorotka stokrotkowata | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
dorotka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cleretum N.E.Brown Gard. Chron., ser. 3, 78: 412 (1925)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
C. papulosum (Linnaeus f.) L. Bolus[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Dorotka (Cleretum N.E.Br.) – rodzaj roślin z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Obejmuje 13[4] gatunków występujących w Afryce południowej – w Namibii i RPA (centrum zróżnicowania w Prowincji Przylądkowej Zachodniej), najczęściej w rejonie wybrzeża. Rośliny zasiedlają zwykle suche, często skaliste wzgórza. Niektóre gatunki, a zwłaszcza dorotka stokrotkowata, są rozpowszechnione w uprawie; cenione ze względu na efektowne, duże i wielobarwne kwiaty[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, płożące lub tworzące niskie kępy i osiągające do 6[5]–15 cm wysokości[6].
- Liście
- Naprzeciwległe lub skrętoległe, gromadzące wodę – na przekroju cylindryczne lub spłaszczone[5]. Pokryte licznymi brodawkami[7].
- Kwiaty
- Wyrastają na krótkich szypułkach, zwykle pojedyncze – bardzo zróżnicowane kolorystycznie – białe, żółte, pomarańczowe, czerwone, fioletowe. Działek kielicha jest pięć, różniących się wielkością. Płatki korony liczne, wyrastają w dwóch rzędach. Pręciki liczne, prosto wzniesione. Zalążnia 5-komorowa, dolna, zwieńczona pięcioma znamionami[5].
- Owoce
- Torebki podzielone na 5 komór, zawierające gruszkowate nasiona[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Przedstawiciel rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae) należącej do rzędu goździkowców (Caryophyllales) reprezentującego dwuliścienne właściwe[2]. Rodzaj bywa nierzadko ujmowany w obrębie szeroko definiowanego rodzaju przypołudnik (Mesembryanthemum)[5].
- Wykaz gatunków[4]
- Cleretum apetalum (L.f.) N.E.Br. – dorotka ognista[8], d. trawiasta[9]
- Cleretum bellidiforme (Burm.f.) G.D.Rowley – dorotka stokrotkowata[9]
- Cleretum booysenii (L.Bolus) Klak
- Cleretum bruynsii Klak
- Cleretum clavatum (Haw.) Klak
- Cleretum herrei (Schwantes) Ihlenf. & Struck
- Cleretum hestermalense (Ihlenf. & Struck) Klak
- Cleretum lyratifolium Ihlenf. & Struck
- Cleretum maughanii (N.E.Br.) Klak
- Cleretum papulosum (L.f.) N.E.Br.
- Cleretum patersonjonesii Klak
- Cleretum pinnatifidum (L.f.) N.E.Br.
- Cleretum rourkei (L.Bolus) Klak
Uprawa[edytuj | edytuj kod]
Rośliny wrażliwe na mróz – powinny być wysiewane do gruntu po minięciu ryzyka jego wystąpienia. Najlepiej rosną na glebie przepuszczalnej, w miejscach nasłonecznionych. Usuwanie przekwitłych kwiatów przedłuża kwitnienie[6]. Rekomendowane są do uprawy w łagodnych warunkach klimatycznych, ponieważ najlepiej rosną i kwitną wysiane w środku zimy (wówczas kwitnienie przypada na wiosnę). Przy silnym nasłonecznieniu latem, rośliny przegrzewają się i więdną[10]. W warunkach środkowoeuropejskich zaleca się wysiew nasion pod osłonami i sadzenie rozsady po ustąpieniu ryzyka przymrozków[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-10-16] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2021-11-30].
- ↑ a b c Cleretum N.E.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-30].
- ↑ a b c d e f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 86. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 312, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b Red. Bożena Jagoszewska: Jednoroczne i cebulowe. Warszawa: Wiedza i Życie, 2004, s. 155. ISBN 83-7184-368-2.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 71, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b red. Ludmiła Karpowiczowa: Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
- ↑ Genus: Dorotheanthus. [w:] SucculentGuide.com [on-line]. [dostęp 2013-11-27]. (ang.).