Dreptacz
| Badister[1] | |||
| Clairville, 1806 | |||
| Okres istnienia: miocen–dziś | |||
_(2871830077).jpg) Dreptacz zmienny | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Nadplemię | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj |
dreptacz | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Carabus bipustulatus Fabricius, 1792 | |||
| Synonimy | |||
| |||
_01.jpg)
Dreptacz[2][3] (Badister) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze o ciele długości od 4 do 9 mm[4], często dwubarwnym. Głowa ma niewyłupiaste półkuliście oczy z dwoma parami szczecinek przy ich wewnętrznych brzegach[5]. Ich aparat gębowy odznacza się ostrym, V-kształtnym wcięciem na przedniej krawędzi wargi górnej[5], która to prześwituje przez błoniaste wcięcie na nadustku[6], niesymetrycznie zbudowanymi, krótkimi i szerokimi żuwaczkami bez chetoporów w bruzdach zewnętrznych oraz walcowatymi ostatnimi segmentami głaszczków szczękowych zaostrzonymi wierzchołkowo i osadzonymi na segmentach przedostatnich przyśrodkowo[5][6]. Pokrywy mają niepunktowane międzyrzędy, a rząd ósmy jest niezmodyfikowany, na całej długości jednakowo oddalony od krawędzi bocznej. Wierzchołek pokryw jest zaokrąglony[5]. Odnóża przedniej pary samców odznaczają się stopami o trzech rozszerzonych członach[5][6].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owady głównie higrofilne, zamieszkujące najczęściej zarośnięte roślinnością pobrzeża wód, mokradła, torfowiska czy lasy zalewowe[5][7][8][9]. Postacie dorosłe przylatują do sztucznych źródeł światła[7].
Rodzaj kosmopolityczny[5], liczniej reprezentowany w cieplejszych strefach klimatycznych[9]. W Palearktyce stwierdzono 26 gatunków[10], z czego 9 w Polsce (zobacz dzierowate Polski)[11].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1806 roku przez Josepha Philippe’a de Clairville’a[12][13]. Gatunkiem typowym omawianego rodzaju wyznaczono Carabus bipustulatus[14].
Do rodzaju zalicza się 54 opisane gatunki sklasyfikowane w trzech podrodzajach[14][15]:
- podrodzaj: Badister (Badister) Clairville, 1806
- Badister amazonus Erwin & Ball, 2011
- Badister anatolicus Schweiger, 1968
- Badister brevicollis Reiche, 1875
- Badister bullatus (Schrank, 1798) – dreptacz zmienny, d. wzorzysty
- Badister denticulatus Wrase, 1995
- Badister elegans LeConte, 1880
- Badister fenestratus Semenov, 1906
- Badister ferrugineus Dejean, 1831
- Badister flavipes LeConte, 1853
- Badister iranicus Jedlicka, 1961
- Badister lacertosus Sturm, 1815 – dreptacz barwny
- Badister maculatus LeConte, 1853
- Badister meridionalis Puel, 1925
- Badister naviauxi Wrase, 1995
- Badister neopulchellus Lindroth, 1954
- Badister notatus Haldeman, 1843
- Badister obtusus LeConte, 1878
- Badister pictus Bates, 1873
- Badister pulchellus LeConte, 1848
- Badister sasajii Morita, 2001
- Badister seriepunctatus Peyron, 1858
- Badister thoracicus Wiedemann, 1823
- Badister unipustulatus Bonelli, 1813 – dreptacz okazały
- Badister vandykei Ball, 1959
- Badister vittatus Bates, 1873
- podrodzaj: Badister (Baudia) Ragusa, 1884
- Badister ajax Britton, 1948
- Badister bucciarellii (Monguzzi, 1976)
- Badister cavifrons Fauvel, 1903
- Badister collaris Motschulsky, 1844
- Badister dilatatus Chaudoir, 1837
- Badister fukiensis Jedlicka, 1956
- Badister grandiceps Casey, 1920
- Badister iridescens LaFerté-Sénectère, 1851
- Badister ishigakiensis Habu, 1975
- Badister mareei Burgeon, 1942
- Badister marginellus Bates, 1873
- Badister micans LeConte, 1844
- Badister nigriceps Morawitz, 1863
- Badister parviceps Ball, 1959
- Badister peltatus (Panzer, 1796) – dreptacz bagienny
- Badister promontorii Péringuey, 1896
- Badister reflexus LeConte, 1880
- Badister submarinus Motschulsky, 1859
- Badister sundaicus Andrewes, 1926
- Badister ussuriensis Jedlicka, 1937
- podrodzaj: Badister (Trimorphus) Stephens, 1828
- Badister dorsiger (Duftschmid, 1812)
- Badister sodalis (Duftschmid, 1812)
- Badister transversus Casey, 1920
- podrodzaj: incertae sedis
- †Badister antecursor Scudder, 1900
- †Badister debilis Heer, 1847
- †Badister fragilis Heer, 1862
- †Badister grandis Heer, 1862
- †Badister macrocephalus Heer, 1862
- †Badister prodromus Heer, 1847
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Badister, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 16.
- ↑ A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 163.
- ↑ Г.Я. Бей-Биенко: Жесткокрылые и веерокрылые // Определитель насекомых европейской части СССР в пяти томах. Moskwa: Наука, 1965, s. 283-303.
- ↑ a b c d e f g Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 374-382.
- ↑ a b c Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 43, 79-78, 409-418.
- ↑ a b O. Aleksandrowicz. Badister collaris Motschulsky, 1845 – nowy dla fauny Polski gatunek z rodziny biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 22 (3), s. 133-137, 2003.
- ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ a b R.H. Arnett Jr., M.C. Thomas: American Beetles, Volume I: Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga: Staphyliniformia. Boca Raton, FL: CRC Press LLC, 2000.
- ↑ M. Baehr, Licinini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ O. Aleksandrowicz: rodzaj: Badister Clairville, 1806. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
- ↑ J.P. Clairville: Entomologie Helvétique ou catalogue des insectes de la Suisse rangés d'après une nouvelle méthode. Avec descriptions et figures. Vol. II. Zürich: Orekk, Füssli & Co, 1806.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Badister Clairville, 1806 in: CarabCat, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13].
- ↑ a b genus Badister Clairville, 1806. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
- ↑ Wolfgang Lorenz, Badister Clairville, 1806 in: CarabCat; species list, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13].