Drzewiak czarnostopy
| Dendrolagus bennettianus | |||
| De Vis, 1887[1] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
drzewiak czarnostopy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Drzewiak czarnostopy[4] (Dendrolagus bennettianus) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1887 roku brytyjski zoolog Charles Walter De Vis nadając mu nazwę Dendrolagus Bennettianus[1] (De Vis użył tej nazwy już w 1886 roku[2], nie podał jednak definicji taksonu i dlatego stanowi ona nomen nudum[5]). Miejsce typowe to rzeka Daintree, Queensland, w Australia[1][6][7][8]. Holotyp to skóra o sygnaturze QM J307 z kolekcji Muzeum Queenslandu[9].
Badania oparte o dane genetyczne umiejscawiają D. bennettianus jako takson siostrzany w stosunku do D. lumholtzi i razem tworzą klad, który jest grupą siostrzaną dla reszty gatunków z rodzaju Dendrolagus[10].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[8].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”[11].
- bennettianus: George Bennett (1804–1893), brytyjski chirurg, botanik i zoolog[12].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Drzewiak czarnostopy występuje w północno-wschodnim Queenslandzie od rzeki Daintree na północ poza Cooktown i na zachód do Mount Windsor Tableland[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jest największym nadrzewnym torbaczem Australii. Długość ciała (bez ogona) samic 54–70,5 cm, samców 72–74,8 cm, długość ogona samic 63,1–83 cm, samców 82–84,5 cm; masa ciała samic 6,3–10,6 kg, samców 11,5–13,4 kg[13][14]. Wierzch ciała ciemnobrązowy; podbródek, gardło i spód ciała jaśniej ubarwione. Stopy są czarne. Czoło szarawe, ponadto na pysku, ramionach, szyi i z tyłu głowy występuje rdzawe zabarwienie. U nasady ogona znajduje się czarna plama, która od strony spodniej ma odcień jaśniejszy.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje wyżynne lasy deszczowe oraz lasy nadbrzeżne.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Drzewiaki Bennetta prowadzą nocny tryb życia. Po drzewach poruszają się bardzo zwinnie, są zdolne skoczyć na odległość 9 metrów, by dostać się na gałąź sąsiedniego drzewa. Swego długiego ogona używają jako narządu równowagi podczas poruszania się między gałęziami drzew. Na ziemi poruszają się skacząc z ciałem pochylonym do przodu i ogonem podwiniętym do góry[15].
Jako jedne z niewielu wyraźnie terytorialnych kangurów, dorosłe samce utrzymują terytoria o powierzchni do 25 hektarów, które pokrywają się z terytoriami kilku samic. Praktycznie wszystkie dorosłe samce noszą na swych ciałach blizny po licznych sporach o terytoria, niektórym nawet brakuje uszu. Obszary zajmowane przez dorosłe samice nie pokrywają się. Pojedynczej samicy towarzyszą jedynie młode lub dorosły samiec. Drzewiaki spędzają dzień wysoko w gałęziach drzew, które opuszczają w nocy, gdy udają się na żer.
Odżywiają się liśćmi drzew z rodzajów Ganophyllum, Aidia i Schefflera oraz opadłymi owocami.
Samica rodzi co roku jedno młode, które jest z nią przez okres 2 lat, w tym pierwsze 9 miesięcy spędza w torbie matki. Dorosłe samce nie zajmują się potomstwem; jednak zaobserwowano samce towarzyszące młodym, które straciły matki. Drzewiaki są zdolne do reprodukcji przez okres około 20 lat.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[3]. W przeszłości zagrożeniem dla tego gatunku były polowania rdzennych mieszkańców Australii[16]. Obecnie zagrożeniami dla tego ssaka są niszczenie ich siedlisk[3].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Ch.W. De Vis. Notice of a probable new species of Dendrolagus. „The Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 3, s. 11, 1887. (ang.).
- ↑ a b Ch.W. De Vis. On a probably new species of tree-kangaroo from North Queensland. „Abstract of Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 1886, s. v, 1886. (ang.).
- ↑ a b c J. Winter, S. Burnett & R. Martin, 2019, Dendrolagus bennettianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ T. Iredale & E.L.G. Troughton. A check-list of the Mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 39, 1934. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus bennettianus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus bennettianus De Vis, 1887. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ Species Dendrolagus bennettianus De Vis, 1887. [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
- ↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 38. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 703. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 63. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ H. Nguyen: Dendrolagus bennettianus. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-08-26]. (ang.).
- ↑ R. W. Martin, P. M. Johnson: Bennett’s Tree-kangaroo, Dendrolagus bennettianus W: The Mammals of Australia. Wyd. 3. Sydney: Reed New Holland, 2008, s. 308-309. ISBN 1-877069-25-6. (ang.).