Drzewiak jasnolicy
| Dendrolagus lumholtzi | |||
| Collett, 1884[1] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
drzewiak jasnolicy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Drzewiak jasnolicy[4], drzewiak Lumholtza[5] (Dendrolagus lumholtzi) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1884 roku norweski zoolog Robert Collett nadając mu nazwę Dendrolagus lumholtzi[1]. Miejsce typowe to Herbert Vale, Queensland, Australia[1][6][7][8]. Okazy typowe to seria syntypów: skóra i czaszka młodocianego samca (sygnatura BM 1884.4.18.2 (wcześniej NHMO 1869 (B))) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, zebrany przez norweskiego przyrodnika Carla Lumholtza w styczniu 1883 roku; wypchana skóra z czaszką samca (sygnatura NHMO 1864 (F)) z kolekcji Naturhistorisk museum, przy Uniwersytecie w Oslo, zebrany przez Lumholtza w lutym 1883 roku; wypchana skóra z czaszką młodocianego osobnika (sygnatura NHMO 1868 (A)) z kolekcji Naturhistorisk museum, zebrany przez Lumholtza w lutym 1883 roku; skóra z niekompletnym szkieletem (bez głowy) (sygnatura NHMO 1869 (E)) z kolekcji Naturhistorisk museum, zebrany przez Lumholtza w styczniu 1883 roku; skóra i czaszka młodocianej samicy (sygnatura NHMO 1869 (C)) z kolekcji Naturhistorisk museum, wysłany później do Museo Civico di Storia Naturale Giacomo Doria (status nieznany), zebrana przez Lumholtza w styczniu 1883 roku; skóra i czaszka osobnika o nieznanej płci (sygnatura ZMUC M241 (wcześniej NHMO 1869 (D))) z kolekcji Zoologisk Museum, przy Uniwersytecie Kopenhaskim, zebrany przez Lumholtza w styczniu 1883 roku[8][9].
Badania oparte o dane genetyczne umiejscawiają D. lumholtzi jako takson siostrzany w stosunku do D. bennettianus i razem tworzą klad który jest grupą siostrzaną dla reszty gatunków z rodzaju Dendrolagus[10].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[7].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Dendrolagus: gr. δενδρον dendron „drzewo”; λαγως lagōs „zając”[11].
- lumholtzi: Carl Sofus Lumholtz (1851–1922), norweski przyrodnik, etnolog, humanista i podróżnik[12].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Drzewiak jasnolicy występuje w lasach deszczowych północno-wschodniego Queenslandu od Mount Carbine Tableland na południe do Kirrimy[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) samic 42–67,5 cm, samców 52–71 cm, długość ogona samic 52–74 cm, samców 65,5–84,5 cm; masa ciała samic 4,7–7,8 kg, samców 5,4–9,9 kg[13][14]. Wierzch ciała czarnobrązowy nakrapiany, boki i spód jaśniejsze. Przednie nogi są długie i muskularne, stopy krótkie i szerokie. Ogon długi, o czarnej stronie spodniej.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Drzewiaki jasnolice są aktywne w nocy. Dzień spędzają śpiąc na gałęziach w koronach drzew. Odżywiają się głównie liśćmi, ale też różnymi owocami, korą drzew i młodymi pędami drzew i krzewów. Potrafi przeskoczyć z drzewa na drzewo na odległość 9 metrów, ogon służy mu jako ster i narząd równowagi. Żyje w małych grupach. Prawdopodobnie na świat przychodzi tylko jedno młode.
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (ang. near threatened ‘bliski zagrożenia’)[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c R. Collett. On some apparently new Marsupials from Queensland. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1884, s. 387, 1884. (ang.).
- ↑ Ch.W. De Vis. On a third species of the Australian tree kangaroo. „The Proceedings of the Royal Society of Queensland”. 4, s. 132, 1888. (ang.).
- ↑ a b J. Woinarski, A.A. Burbidge, Dendrolagus lumholtzi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński , W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ J.H. Reichholf & G. Steinbach (red.); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 53, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2. (pol.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dendrolagus lumholtzi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-16].
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 94. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus lumholtzi Collett, 1884. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
- ↑ Ø. Wiig & L. Bachmann. The mammal type specimens at the Natural History Museum, University of Oslo, Norway. „Zootaxa”. 3736 (5), s. 593, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3736.5.9. (ang.).
- ↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 250. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 703. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lumholtz's tree-kangaroo. The State of Queensland (Environmental Protection Agency). [dostęp 2008-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-29)]. (ang.).