Drzewiak naziemny
| Dendrolagus mbaiso | |
| Flannery, Boeadi & A.L. Szalay, 1995[1] | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
drzewiak naziemny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Drzewiak naziemny[3] (Dendrolagus mbaiso) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisali w 1995 roku międzynarodowy zespół teriologów: Amerykanin Tim Flannery, Indonezyjczyk Bapak Boeadi oraz Australijka Alexandra L. Szalay nadając mu nazwę Dendrolagus mbaiso[1]. Miejsce typowe to południowe stoki Mount Ki (04°05′S 137°06′E/-4,083333 137,100000), na wysokości 3250–3500 m n.p.m., Tembagapur, Papua, w Indonezja[1][4][5][6]. Holotyp to skóra, szkielet pozaczaszkowy i czaszka dorosłej samicy (sygnatura AM M.30751) z kolekcji Muzeum Australijskiego; okaz typowy zebrany 24 maja 1994 roku przez Flannery’ego i Szalay[1][7]. Flannery i Szalay zebrali również kilka paratypów: skóra i część szkieletu dorosłego samca (sygnatura AM M.30719) zebrane 23 maja 1994 roku na wysokości 3200 m n.p.m. w tym samym miejscu co holotyp; skóra, czaszka i część szkieletu dorosłej samicy (sygnatura AM M.30749) zebrane 11 czerwca 1994 roku na około 4200 m n.p.m. na obszarze Milik, w regionie Kwiyawagi (4°S 138°E/-4,000000 138,000000), w prowincji Papua, w Indonezji; skóra, czaszka i część szkieletu dorosłej samicy (sygnatura AM M.30754) zebrane 23 maja 1994 roku na wysokości 3200 m n.p.m. w tym samym miejscu co holotyp[7].
Analizy oparte na danych genetycznych umiejscawiają D. mbaiso jako takson siostrzany w stosunku do kladu dorianus[8].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[6].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Dendrolagus: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; λαγως lagōs ‘zając’[9].
- mbaiso: nazwa mbaiso oznaczająca w języku ludu Moni ‘zakazane zwierzę’[1].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Drzewiak naziemny jest endemitem Nowej Gwinei (Sudirman), występuje jedynie w górach Tembagapura i Kwiyawagi, w prowincji Papua[10][6][2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 66–67 cm, długość ogona 41,5–52 cm; masa ciała 5,4–8,6 kg[10][11]. Gęsta, gruba sierść jest czarna z białymi znaczeniami. Na czole znajduje się biała plamka, pysk jest obramowany na biało, szyja i brzuch są również białe. Wzór ubarwienia zmienia się, gdy zwierzę osiąga dojrzałość.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Środowisko życia
[edytuj | edytuj kod]Żyje w omszałych lasach wysoko w górach[1], gdzie temperatura w nocy zwykle spada poniżej zera. Występuje na wysokości od 2700 do 3500 m n.p.m.[2], a według innych źródeł do 4200 m n.p.m.[4].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]W odróżnieniu od innych gatunków drzewiaków, spędza większość czasu na ziemi. Żywi się głównie liśćmi.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[2]. Niektóre tubylcze społeczności uważają drzewiaka naziemnego za świętego, dlatego polowanie na niego jest w tych rejonach zabronione, dlatego w niektórych częściach jego zasięgu uważa się go za niezwykle oswojonego[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f T.F. Flannery, B. Boeadi & A.L. Szalay. A new tree-kangaroo (Dendrolagus: Marsupialia) from Irian Jaya, Indonesia, with notes on ethnography and the evolution of tree-kangaroos. „Mammalia”. 59 (1), s. 65-84, 1995. DOI: 10.1515/mamm.1995.59.1.65. (ang.).
- ↑ a b c d T. Leary i inni, Dendrolagus mbaiso, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-16] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species Dendrolagus mbaiso. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus mbaiso Flannery, Boeadi, & Szalay, 1995. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-10]. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 333, 2017. (ang.).
- ↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ a b M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 704. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 64. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dingiso (Dendrolagus mbaiso). ARKive. [dostęp 2008-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 maja 2011)]. (ang.).